Xitoy filologiyasi kafedrasi asht leksikologiya fanidan kurs ishi mavzu: “Xitoy va o‘zbek tillarida bog‘lovchilarning qo‘llanilishi”

I Bob. Xitoy tilida bog‘lovchilar haqida umumiy ma’lumot.

1.1.Xitoy tilida bog‘lovchilarning guruhlarga bo‘linishi.
Bog‘lovchilarning guruhlari: Xitoy tilida bog‘lovchilar asosan 3ta guruhga bo‘linadi ya’ni:
1. Ma’nosi bo‘yicha hosil bo‘luvchi bog‘lovchilar
2. Tuzilishi bo‘yicha hosil bo‘luvchi bog‘lovchilar
3. Qo‘llanilishi bo‘yicha hosil bo‘luvchi bog‘lovchilar
Ma’nosi bo‘yicha hosil bo‘luvchi bog‘lovchilar
Ma’nosi bo‘yicha hosil qilinuvchi bog‘lovchilar 9ta turga bo‘linadi. Har bir tur o‘zining sintaksis xususiyatiga ega.
Biriktiruvchi bog‘lovchilar:
和 hé-va
并bìng-va
而且érqiě-shunga ko‘ra
不但bùdàn-nafaqat
并且bìngqiě-balki
不仅bùjĭn-biroq,shunga ko‘ra va boshqalar.⁴
1. 我去阅览室看书和画报。
Wǒ qù yuèlǎnshì kàn shū hé huàbào
Men o‘quv xonasiga kitob va rasmli jurnal o‘qishga boraman.
2. 儿子已经十五岁了,并且女儿已经十岁了。
Ér zi yǐjīng shíwǔ suìle, bìngqiě nǚér yǐ jīng shísuìle.


⁴ Горелов В.И. Союзы в сложном предложении современного китайского литературного языка.- М: 1958.
с21..
6
O‘g‘lim allaqachon 15 yoshga to‘lgan, shu bilan birga qizim ham allaqachon 10yoshga to‘lgan.
3. 我想并能继续学习汉语！ Wǒ xiǎng bìng néng jixù xuéxí hànyǔ.
Men xitoy tilini o‘qishni davom ettira olaman.
Zidlovchi bog‘lovchilar:
但 dàn,但是dànshì,可是kě shì,然而ránér-ammo, lekin, biroq;
不是,而是 bùshì,érshì – yo‘q,biroq va boshqalar.
Bu bog‘lovchilar gapning uyushiq bo‘laklarida shuningdek bog‘langan
qo‘shma gaplarda ishlatiladi.
1. 我听说过这个名字,可是不知道是谁。
Wǒ tīngshuō guò zhège míngzì kěshì bù zhīdào shì shuí.
Men bu ismni eshitganman, lekin kimligini bilmayapman.
2. 试验失败了很多次,然而他们并没有失去信心。
Shìyàn shī bàile hěnduō cì, ránér tāmen bìng méi yǒu shīqù xìnxīn.
Sinovdan ko‘p marotaba yiqilishdi, biroq o‘zlariga bo‘lgan ishonchni yo‘qotishmadi.
3. 我会帮助你,但是我不知道我该做什么。
Wǒ huì bāngzhù nǐ, dànshì wǒ bù zhīdào wǒ gāi zuò shénme.
Men senga yordam bera olaman, lekin nima qilishim kerakligini bilmayapman.