Xix asr boshlarida nutq mustaqil fan darajasiga erishgan tilshunoslikda



Yüklə 0,67 Mb.
səhifə29/94
tarix18.04.2023
ölçüsü0,67 Mb.
#99708
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   94
Xix asr boshlarida nutq mustaqil fan darajasiga erishgan tilshun

to'ldirish va ularni to'plam asosida birlashtirish.
Eksperimental sharoitda bola mos keladigan modelga mos keladigan narsalarni tanlaydi
undan rangi, shakli, hajmi yoki boshqa xususiyatlari bilan farqlanadi. Biroq, bolaning
bu ob'ektlarni tanlash xaotik ham, tasodifiy ham emas. Ob'ektlar ichida tanlangan
ga muvofiq, ularni modeldan ajratib turadigan xususiyatlarga muvofiq
asos qilib olingan modelning xususiyatini to'ldirish tamoyili

95-bet

5. Kontseptsiyani ishlab chiqishni eksperimental o'rganish
birlashtirish uchun. Ushbu turdagi qurilish asosida paydo bo'lgan to'plam a
rangi yoki shakli bilan farq qiluvchi ob'ektlar to'plami. Bu asosiy ranglar to'plamini ifodalaydi
yoki eksperimental materiallarda topilgan asosiy shakllar.
To'plamni assotsiativ majmuadan ajratib turadigan narsa shundaki
biz bir xil xususiyatlarga ega ikkita ob'ektni topa olmaymiz. Bitta namuna tanlanadi
har bir guruhdan ushbu guruhni ifodalash uchun. O'xshashlik bilan assotsiatsiya qilishdan ko'ra, nima
Bizda, aksincha, assotsiatsiyaga o'xshash narsa bor. Ko'pincha, bu shakl
tafakkurning biz yuqorida bayon qilgan assotsiativ tafakkur shakli bilan birikkan.
Bu sodir bo'lganda, biz turli xil asosida tuzilgan to'plamni topamiz
Xususiyatlari. To'plamni shakllantirishda bola ketma-ketlikni saqlamaydi
kompleksni shakllantirishning asosiy printsipi. Aksincha, u har xil narsalarni birlashtiradi
assotsiatsiya orqali xususiyatlar, garchi har bir xususiyat poydevorning bir qismiga aylanadi.
Bu bolaning tafakkurini rivojlantirishning kengaytirilgan va barqaror bosqichiga ega
uning aniq, vizual va amaliy tajribasida juda chuqur ildiz otgan. Vizual va
amaliy fikrlash, bola doimo narsalar to'plami bilan shug'ullanadi
bir-birini to‘ldiradi. Umumlashtirishning eng keng tarqalgan shakli
bolaning aniq tajribasi unga o'rgatadigan aniq taassurotlar to'plamidir
funktsional yoki amaliy ahamiyatga ega bo'lgan bir-birini to'ldiruvchi ob'ektlar va
birlashtirilgan. Kosa, likopcha va qoshiq, vilkalar, pichoq, qoshiq va plastinka kabi to'plamlar yoki
kiyim-kechaklar bolaga mos keladigan kompleks-kollektsiyalarning yaxshi namunasidir
kundalik hayotida uchrashadi.
Demak, bolaning bunday turlarini qurishi tabiiy va tushunarli
murakkab to'plamlar, hatto uning og'zaki tafakkurida ham, u ob'ektlarni birlashtiradi
funktsional qo'shimchalar printsipiga muvofiq aniq guruhlar. Sifatida
Keyinchalik ko'ramiz, bu turdagi kompleks kattalarda juda muhim rol o'ynaydi
fikrlash, shuningdek, ayniqsa, nevrologik nogironlar yoki odamlarning fikrlashlarida
ruhiy kasal. Aniq nutqda, kattalar idish-tovoq yoki kiyim haqida gapirganda, u nima
ko'pincha mos keladigan mavhum tushuncha emas, balki aniq bir to'plamni nazarda tutadi
to'plamni tashkil etuvchi narsalar.
Shunday qilib, sinkretik tasvir o'rtasidagi sub'ektiv hissiy aloqalarga asoslanadi
narsalar o'rtasidagi haqiqiy aloqalar uchun bola tomonidan olingan taassurotlar. The
assotsiativ kompleks uchun asos esa siljishda topiladi
ob'ektlar orasidagi o'xshashlik xususiyatlari. Xuddi shu ma'noda, uchun asos
to'plam mavjud narsalar orasidagi aloqa va munosabatlarda topiladi
bolaning amaliy harakati va vizual tajribasida o'rnatiladi. Shunday qilib, kompleks-
yig'ish - bu narsalarni birlikda ularning birgalikdagi ishtiroki asosida umumlashtirish
amaliy operatsiya, narsalarni funksionalligiga qarab umumlashtirish
hamkorlik.
Hozirgi sharoitda fikrlashning ushbu uch shakli ularning qiziqishini uyg'otadi
bir nuqtaga, shakllanishiga olib boradigan turli xil genetik yo'llar sifatida qobiliyat
tushuncha.
7
Eksperimental tahlil mantig'iga mos ravishda, faza
kompleks-to'plamdan keyin zanjirlangan kompleks keladi. Zanjirlangan kompleks
shuningdek, bolaning tushunchalarni o'zlashtirishga qaratilgan harakatida muqarrar qadamdir.

96-bet

134
Fikrlash va nutq
Zanjirlangan majmua a tamoyiliga muvofiq qurilgan

Yüklə 0,67 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   94




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin