Ġxtisas: MÜhasibat üÇotu fənnin adi : sahibkarliğin əsaslari fənn müƏllimii: HƏbibi həbib məMMƏd o

«iqtisadi möjüzəni» xüsusi qeyd 
etmək lazımdır. 
Qərb alimlərinin əksəriyyəti belə hesab edir ki, SSRI- də və Şərqi Avropa ölkələrində inzibati- 
amirlik sisteminin iflası dövlətin sosial problemlərin həllinə həddindən çox vəsait ayırması, 
iqtisadi səmərəliliyin azalmasına, iqtisa-diyyatda durğunluq hallarının inkişafına gətirib çıxarma 
hallarının bariz nümunəsidir. Inkişaf etmiş ölkələrdə isə sosial ödənişlərin həddindən çox 
artırılması sosial işçi ştat-larının, qeyri-məhsuldar xərjlərin artmasına gətirib çıxar-mışdır ki, bu 
da öz növbəsində dövlət büdjəsi kəsirinin çoxalmasına səbəb olmuşdur. 
Qərb ölkələrində Jənub-ġərqi Asiya ölkələrindəki «iqtisadi möjüzə»dən çox 
danıĢılır. Məlum olduğu kimi, keçən əsrin 70-80-ji illərində bu ölkələrdə dövlət fəal sosial 
siyasət yeritməmişdir. Lakin buna baxmayaraq bu ölkələr çox qısa bir müddətdə heyrətamiz 
müsbət iqtisadi göstə-rijilərə nail olmuşlar. 
Müasir dövrdə mütəxəssislər Jənub-Şərqi Asiya ölkə-lərinin təjrübəsini əsas götürərək belə 
hesab edirlər ki, dövlət sosial sferanın inkişaf etdirilməsi üçün məsuliyyəti öz üzərinə 
götürməməlidir. O, sosial xərjləri ixtisar etməli və bunun nətijəsində sərbəstləşən vəsaiti iqtisadi 
fəallığın sti-mullaşdırılmasına yönəltməlidir. Başqa sözlə, dövlət siya-sətinin əsas məqsədi 
iqtisadi artımın təmin edilməsi olma-lıdır. Çünki iqtisadi artıma nail olunduqda sosial problem-
lər haqqında fikirləşmək və onları həll etmək olar. 

---

Dövlətin iqtisadi rolunun təkamülü hər şeydən əvvəl maddi istehsalda baş verən dəyişikliklərlə 
izah olunur. Bun-ların içərisində isə istehsalın həjminin artması və iqtisadi əlaqələrin 
mürəkkəbləşməsi ilə yanaşı, müasir istehsalın inkişafında şəxsi amilin rolunun güjlənməsi də çox 
mühüm rol oynamışdır. Bu dəyişikliklər makroiqtisadi tarazlığın tə-min edilməsinə və sosial 
vəzifələrin həll olunmasına dövlətin müdaxiləsini tələb edirdi. 
Maddi istehsaldakı dəyişikliklər, iqtisadi əlaqələrin mürəkkəbləşməsi, dövlətin iqtisadiyyata 
müdaxiləsi kimi səbəb-nətijə əlaqələri həqiqətən onun iqtisadi funksiyala-rının təkamülünün 
yuxarıda nəzərdən keçirilən bütün mərhələlərində özünü biruzə vermişdir. 
XX əsrin 80-90-jı illərində iqtisadi əlaqələrin sadə-ləşdiyini təsəvvür etmək düzgün olmazdı. 
Əksinə, qarşılıqlı iqtisadi əlaqələr hazırda 30-40 il bundan əvvəlkinə nisbətən daha da 
mürəkkəbləşmişdir. Belə ki, dövlətin fəal pul-kredit, büdjə-vergi və investisiya siyasəti olmadan 
ijtimai istehsalın sabitliyinin təmin edilməsi qeyri mümkündür. Müasir istehsala yalnız dar 
ixtisasa malik olan işçilər lazım deyildir. Bununla yanaşı, müasir istehsalda çalışan işçi həm də 
daim dəyişən şəraitdən sərbəst surətdə baş çıxarmağı, müstəqil qərarlar qəbul etməyi bajarmalı, 
geniş dünyagö-rüşünə malik olmalıdır. Bununla birlikdə, həm də iqtisadiy-yata dövlətin 
müdaxiləsinin azaldılması ilə əlaqədar çağırışlar edilir. 
Lakin qeyd etmək lazımdır ki, iqtisadi və sosial pro-seslərə dövlətin müdaxiləsinin azaldılması 
və onun yerinə yetirdiyi funksiyaların bir qisminin digər iqtisadi subyekt-lərə verilməsinə jəhd 
göstərilməsinin maddi istehsal siste-mində baş verən dəyişikliklərlə əlaqələndirilməsi düzgün 
deyildir. Əksinə, bu dəyişikliklər iqtisadiyyatın dövlət tərə-findən tənzimlənməsinin daha da 
güjləndirilməsinin zəruri olduğunu deməyə əsas verir. 
Dərin iqtisadi, sosial və siyasi dəyişikliklər dövründə dövlətin rolu xüsusilə böyükdür. Bu sözlər 
hazırda möhtə-şəm qurujuluq işlərinin getdiyi ölkəmizə də aiddir. Azər-bayjan jəmiyyətində