X1X əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərində kapitalist iqti-sadiyyatı öz inkiĢafının korporativ mərhələsinə daxil olmuĢ-dur. Bu dövrün fərqləndiriji jəhətlərindən biri iqtisadi və sosial
sahələrdə dövlətin tənzimləyiji və nəzarətediji rolu-nun əhəmiyyətli dərəjədə genişlənməsidir.
Bu, istehsalın təmərküzləşməsi və mərkəzləşməsinin güjlənməsi, iqtisadi əlaqələrin
mürəkkəbləşməsi və sosial problemlərin kəskinləşməsi ilə əlaqədardır.
X1X əsrin axırlarından dövlətin iqtisadi funksiya-larının tədrijlə geniĢlənməsi üç mərhələdən keçmiĢdir. Birinji mərhələnin başlanması birinji dünya müharibəsi ilə əlaqə-
dardır. Bu mərhələ 1929-1933-jü illərdəki Böyük durğunluq dövrünədək davam etmişdir. Bu
dövrdə, dövlət, iqtisadiy-yatda dövlət bölməsi yaratmaqla inhisarçılığa meyli məh-
dudlaşdırmağa çalışmış və iqtisadi proseslərin tənzimlən-məsinə fəal müdaxilə etməyə
başlamışdır. Lakin bu müda-xilə əsas etibarilə hərbi istehsal sahələri ilə məhdudlaş-mışdır.
Yerdə qalan sahələrdə isə təsərrüfatçılığın xüsusi kapitalist formaları hökmran mövqeyə malik
olmuşdur.
1929-1933-jü illərdəki dünya iqtisadi böhranı döv-lətin funksiyalarının genişlənməsində ikinji mərhələnin baş-lanğıjını qoymuşdur. Bu mərhələ ikinji dünya mühari-bəsinədək davam
etmişdir. Bu dövrdə jəmiyyətin tarixində bazar təsərrüfatının idarə olunmasında dövlətin daim və
fəal iştirakı sistemi meydana gəlmiş, iqtisadiyyatın tənzim-lənməsində istifadə olunan formalar
inkişaf etmiş, planlaş-dırmanın ünsürləri özünü göstərmişdir. Bu jür siyasət öz ifadəsini dövlət
mülkiyyətinin və dövlət büdjəsinin həjmi-nin artmasında tapmışdır. Belə bir şəraitdə büdjə
vəsaitin-dən təkjə dövlət aparatının saxlanması
üçün deyil
,həm də dövlət və xüsusi fəaliyyətin
maliyyələşdirilməsi üçün istifadə olunmağa başlanmışdır. Dövlət makroiqtisadi tarazlığın
tənzimlənməsi üçün büdjə-vergi siyasəti ilə yanaşı, həm də kapital qoyuluşlarının
stimullaşdırılması və sosial problem-lərin həllinə yönəldilən pul-kredit siyasətindən də fəal isti-
fadə etmişdir.
