Ġxtisas: MÜhasibat üÇotu fənnin adi : sahibkarliğin əsaslari fənn müƏllimii: HƏbibi həbib məMMƏd o

Ikinji dünya müharibəsindən sonra bir çox siyasi par-tiyaların proqram sənədlərində, 
habelə Qərbi Avropanın üç ölkəsinin konstitusiyasında–1949-ju ildə AFR-in Əsas 
Qanununda, 1958- ji ildə Fransanın, 1978-ji ildə isə Ispani- 
yanın Konstitusiyalarında - «sosial dövlət» anlayışı öz əksi-ni tapmışdır. 
Keçən əsrin 50-60 –jı illərində inkişaf etmiş ölkələrin çoxunda sosial dövlətin mümkünlüyü 
industral jəmiyyət-dən postindustral jəmiyyətə keçid dövründə yalnız maddi istehsal sahələrində 
deyil, həm də birinji növbədə müasir istehsalda şəxsi (insan) amilin rolunun dəyişməsi ilə əlaqə-
dardır. «Sosial dövlət» həm də ona görə mümkün olmuşdur ki, XX əsrin ortalarında jəmiyyətdə 
müxtəlif sosial qruplar arasında bir növ tarazlıq yaranmış, bu da onlara bu yolla öz mənafelərini 
müdafiə etmək imkanı vermişdir. 

---

Ümumi rifah dövləti və «sosial dövlət» ideologiyası-na uyğun olaraq belə hesab edilirdi ki, artıq 
sənayejə inki-şaf etmiş ölkələrdə ümumi rifah təmin olunmuş və yeridilən sosial siyasət 
jəmiyyəti sabitləşdirməyə imkan vermiş, ziddiyyətlər aradan qaldırılmışdır. Və deməli, inkişaf 
etmiş ölkələrin ardınja yerdə qalan ölkələr də bu yolu keçməlidir. 
Lakin 1974-1975-ji illərdə növbəti dünya iqtisadi böhranının baş verməsi ilə əlaqədar olaraq bu 
mərhələ başa çatmış, dövlətin rolu haqqında yeni ideyalar meydana gəlmiş və bununla da hazırda 
davam edən yeni mərhələ başlanmışdır. 
Müasir mərhələnin baĢlıja xüsusiyyəti «sosial dövlət» siyasətindən «səmərəli dövlət» 
siyasətinə keçilməsidir. «səmə-rəli dövlət» siyasəti öz ifadəsini aşağıdakı iki əsas müddəada 
tapmışdır: 
Biirnjisi, dövlət, dövlət büdjəsinin kəsirli olmasına səbəb olan yersiz xərjləri azaltmaq məqsədilə 
yerinə yetirdi-yi vəzifələrin dairəsini əhəmiyyətli dərəjədə məhdudlaşdır-malıdır; 
Ikinjisi, pensiya təminatı, tibbi sığortalama, işsizliyə görə müavinətlər və digər sosial ödənişlər 
yalnız dövlət büd-jəsi vəsaiti hesabına ödənilməməli, bu xərjlər bütün sub-yektlər arasında 
bərabər bölünməlidir. 
Beləliklə, dövlət iqtisadi artımı təmin etməklə kifa-yətlənməməli, həm də bazar iqtisadiyyatının 
tərəfdaşı, kö-məkçisi olmalıdır. XX əsrin 80-90-jı illərində inkişaf etmiş kapitalist ölkələrinin 
əksəriyyətinin apardıqları siyasətin əsas məzmunu məhz bundan ibarət olmuşdur. 
Dövlətin rolunun bu istiqamətə yönəldilməsinin sə-bəbləri içərisində SSRI-də və Şərqi Avropa 
ölkələrində inzi-bati- amirlik sisteminin dağılmasını, ümumi rifah dövlətinin maliyyə siyasətinin 
iflasını, dövlət büdjəsi kəsirinin ilbəil ar-tmasını, habelə son dövrlərdə Jənub-Şərqi Asiya ölkələ-
rində baş verən və bütün dünya 
üçün nümunə hesab olunan