Xususiyatlari

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences
(E)ISSN:2181-1784 
www.oriens.uz 
SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7 
3(7), July, 2023 
405 
1-jadval. Shaxsning irodaviy xususiyatlari (K.K.Platonov) 
A.S.Puni aytishicha, har bir odamda irodaviy sifatlar yagona yaxlit tuzilma kabi 
ishtirok etadi, biroq, ushbu tuzilmaning bo‘g‘inlari strukturasi turli kishilarda turlicha 
bo‘ladi. Binobarin, alohida olingan bir kishida turli faoliyatlarda u o‘zgarib turadi. 
Shuning uchun, irodaviy sifatlarni bo‘g‘inlari turlicha bog‘lanadigan harakatchan, 
dinamik tuzilma sifatida qarab chiqish lozim.
 
Irodaviy 
xususiyat-lar
Maqsad va 
unga intilish
Imkoni-
yatlar va 
motivlar
Motivlar 
kurashi va 
sababni 
tanlash 
Qaror qabul 
qilish
Qarorni amalga 
oshirish
Kuchli iroda 
Aniq maqsad 
qo‘yish 
Kuchli intilish 
Yetarli
Asoslangan va 
tez 
Kuchli intilish 
bilan 
asoslangan 
Barqaror
Tirishqoqlik 
intensiv 
intilish bilan
yiroqlash-gan
Normal 
Juda qat’iyatli 
Qaysarlik
Ob’yektiv- 
o‘zini 
oqlamagan
Barcha imkoniyatlarni 
hisobga ogan holda emas, 
balki sodda fikr bilan
Asoslanma-
gan, intensiv 
harakat bilan
Qat’iyatli
Muloyimlik 
Tez 
o‘zgaruvchan
Boshqa kishilarning ta’siri 
bilan namoyon bo‘ladigan
Tez o‘zgaradi
Turlicha
Ta’sirlanuvchan
lik 
Ishtirok etmaslik 
Chetdan 
beriladi
Xuddi shu
Qat’iyatlilik 
Maqsadni aniq 
anglash
Yetarli, 
ba’zan 
haddan 
ziyod
Tez, biroq har 
doim ham 
asoslanma-gan
Aniq va 
barqaror
Chidamli
Qat’iyatsizlik 
Bu ham
Bu ham
Uzoq muddatli
Ishtirok 
etmaydi yoki 
tez o‘zgaradi
Ishtirok etmaydi
Irodaning 
sustligi
Noaniq,
Kuchsiz 
intilish bilan
Noaniq
Tugallanma-
gan
Uni bajarishga 
intilmas-lik
Qat’iyatsiz-lik

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences
(E)ISSN:2181-1784 
www.oriens.uz 
SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7 
3(7), July, 2023 
406 
TAHLIL VA NATIJALAR 
Maktab o‘quvchilarining iroda kuchini aniqlash maqsadida 15 ta savoldan iborat 
bo‘lgan N.N.Obozovning “O‘zining iroda kuchiga baho berish” metodikasi 
qo‘llanildi. Tadqiqotda 20 nafar 8-sinf o‘quvchisi ishtirok etdi.
N.N.Obozovning “O‘zining iroda kuchiga baho berish” metodikasi.
Metodika 
15 ta savoldan iborat bo‘lib, “Ha” javob variantiga - 2 ball, “Bilmayman” yoki 
“Ba’zan” javob variantiga – 1 ball, “Yo‘q” javob variantiga – 0 ball beriladi. Shuni 
unutmaslik kerakki, savolnomada yaxshi va yomon javoblar yo‘q. Savollarga javob 
berishda ob’yektivlik bilan yondashish va xayolga kelgan birinchi javobni yozish 
talab etiladi.
T/r 
S a v o l n o m a
1.
Vaqt va vaziyat undan uzoqlashishni va yana unga qaytishni taqozo qiladigan, sizga qiziqarli 
bo‘lmagan boshlangan ishni oxiriga yetkazishga qodirmisiz? 
2.
Sizga yoqmaydigan nimanidir qilish kerak bo‘lsa, ichki qarama-qarshiliklarni ortiqcha 
urinishlarsiz yenga olasizmi (masalan, dam olish kuni navbatchilikka borish)?
3.
Ishda yoki maishiy hayotda ziddiyatli vaziyatlarga duch kelganingizda, o‘zingizni qo‘lga 
olishga qodirmisiz? 
4.
Agar sizga parhez belgilangan bo‘lsa, uni buzmaslikka kuch topa olasizmi? 
5.
Agar kechqurun ertalab turish rejalashtirilgan bo‘lsa, odatdagidan vaqtliroq turishga kuch 
topasizmi?
6.
Guvohlik ko‘rsatmasi berish uchun voqea sodir bo‘lgan joyda qola olasizmi?
7.
Xatlarga tez javob berasizmi? 
8.
Agar sizda samolyotda uchish yoki stomatolog ko‘rigidan o‘tish qo‘rquv hissini vujudga 
keltirsa, hech qanday qiyinchiliksiz bu hissiyotni yengib, oxirgi lahzagacha o‘zingizning 
fikringizni o‘zgartirmasdan tura olasizmi? 
9.
Shifokor tavsiya qilgan yoqimsiz dorini qabul qila olasizmi? 
10.
Agar berilgan va’dani bajarish ko‘pgina ovoragarchilikka olib kelsa ham, qiziqqonlik bilan 
bergan va’dangizning ustidan chiqa olasizmi? 
11.
Notanish shaharga safarga, zarur bo‘lganda ikkilanishsiz otlanasizmi?
12.
Uyqudan uyg‘onish, ovqatlanish, mashg‘ulotlar, uy yumushlari va boshqa ishlarni bajarishda 
tartibga qat’iy amal qilasizmi?
13.
Kutubxonadan qarzdorlarga nisbatan salbiy munosabat bildirasizmi? 
14.
Eng qiziqarli teleko‘rsatuv ham Sizni zarur ishni bajarishdan chalg‘ita olmaydi. Shundaymi? 
15.
Qarshi tomonning so‘zlari sizni qanchalik xafa qilmasin, baribir Siz janjalni to‘xtatishga va 
indamaslikka qodirmisiz? 
Ma’lumotlarni izohlash va qayta ishlash.
 
Agar siz 0 dan 12 ballgacha to‘plagan 
bo‘lsangiz, unda sizda iroda kuchi qoniqarsiz. Sizga nima oson va qiziqarli bo‘lsa, 
faqat shuni bajarasiz, majburiyatlarga qo‘l uchida munosabatda bo‘lasiz va bu turli 
ko‘ngilsizliklarning sababi bo‘lishi mumkin. 

---