Xutbətul hacə Həmd ancaq
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
vardır. Onlar insanı Allah ın əmri ilə qoruyurlar». (ər-Rəd 11). Əbu Hureyrə – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Əbu Cəhl: «Məhəmməd sizin aranızda üzünü torpağa sürtürmü?» Ona: «Bəli, sürtür»- dedilər. O, dedi: «Lat və Uzzaya and olsun ki, əgər onun belə etdiyini görsəm boynundan tutub torpağa sürtəcəyəm». Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – namaz qılmağa başladığı vaxt Əbu Cəhl gəldi və onun boynunu basmaq istədi. Bu vaxt sanki əlləri ilə özünü qoruyaraq geri çəkildi. Ona: «Sənə nə oldu?» deyə soruşduqda o dedi: «Mənimlə onun arasında içi odla dolu xəndək var idi və mənim ona yaxınlaşmağıma mane olurdu». Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Əgər o, mənə yaxınlaşmış olsaydı mələklər onu parça-parça edərdilər». Mələklər Allah a yaxınlaşdırılmış varlıqlardır. Kişi və qadın vəsfləri yoxdur. «Onlar Rəhmanın qulları olan mələkləri dişi saydılar. Məgər onlar mələklərin yaradılışına sahibmi olmuşlar. Onları bu şəhadəti yazılacaq və sorğu-sual olunacaq». (əz-Zuxruf 19). «Kafirlər Rahmən övlad götürdü dedilər. O, pak və müqəddəsdir. Xeyr mələklər möhtərəm qullardır». (əl-Ənbiya 26). Yeməzlər, içməzlər. «Həqiqətən elçilərimiz (mələklər) İbrahimin yanına müjdə ilə gəlib salam verdilər. İbrahim də «Salam!» deyə cavab verdi və dərhal (gedib onlara) qızardılmış bir buzov gətirdi. İbrahim (qonaqların) əllərini yeməyə uzatmadıqlarını gördükdə onların bu hərəkəti xoşuna gəlmədi və qorxuya düşdü». (Hud 69-70). Onların qidaları Allah ı zikr etməkdir. Bundan da əsla usanmaz və buna ara verməzlər, 11 yorulmazlar. «Onlar Allah a ibadət etməkdə təkəbbürlülük göstərməz və bunda yorulmazlar. Onlar gecə-gündüz yorulmaz, yorulmaq bilmədən Rəbbini təqdis edib şəninə təriflər deyirlər». (əl- Ənbiya 19-20). «Rəbbinin yanında olanlar ona ibadət etməyi özlərinə ar bilməzlər. Onu pak, müqəddəs tutub şəninə təriflər deyər və ancaq ona səcdəyə qapanarlar». (əl-Əraf 206). Həya və utanmaq kimi sifətlərə sahibdirlər. Aişə – radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ayaqları baldıra qədər açıq vəziyyətdə uzanmışdı. Əbu Bəkr, Ömər – radıyallahu anhu – onun yanına içəri girdikdə o, ayaqlarının üstünü örtmədi. Lakin Osman – radıyallahu anhu – onun yanına girən kimi ayaqlarının üstünü örtdü. Niyə belə etdiyini soruşduqda: «Ondan mələklər həya edir mən necə həya etməyim».
Allah
a itaət və ona üsyan etməmək fitrəti ilə yaradılıblar. «Xidmətçiləri isə Allah
ın onlara verdiyi əmrlərə asi olmayan, buyurduqlarını yerinə yetirən daş qəlbli (heç kəsə zərrəcə rəhm etməyən) və çox sərt təbiətli mələklərdir». (ət-Təhrim 6). 4. Mələkləri Allah ın əmrlərini yerinə yetirdiklərinə və hər birinin müəyyən vəzifəsi olduğuna iman gətirməliyik. Cəbrail – əleyhissəlam – Allah ın vəhyinin əminidir. Allah vəhy ilə onu Rəsullara və Peyğəmbərlərə göndərir. Mikail – əleyhissəlam – yağış və bitkilərlə, İsrafil – əleyhissəlam – Qiyamətin qopacağı və insanların diriləcəyi vaxt sura üfürəcək, Ölüm mələyi ölüm anında ruhları almaqla əmr olunur. De ki: «Sizə müvəkkil olan ölüm mələyi canınızı alacaqdır». (əs-Səcdə 11). O, yaradılmış olaraq mələklərin ən əzəmətlisidir. Onun haqqında Quran və Sünnədə bəlli bir ad yoxdur. Bəziləri Əzrail deyə adlandırırlar. Lakin bu haqda heç bir yerdə məlumat yoxdur. Həmçinin kimilərinə Ərşi daşımaq: «Həmin gün sənin Rəbbinin ərşini onların başı üstündə səkkiz mələk daşıyacaqdır». (əl-Həqq 17). Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: « Allah mənə Ərşi daşıyan mələklərin biri haqqında danışmağa icazə vermişdi. Onun qulağının ucu ilə boynunun arasındakı məsafə yeddi yüz ilə bərabərdir. Quş bu məsafəni qət etməkdə acizdir». Kimisinə Cəhənnəmin atəşini qorumaq Məlik və Cəhənnəmin mələkləri Zəbanilər: «Onlar müraciət edib deyəcəklər: Ey Məlik! Qoy Rəbbin bizi öldürsün (bu əzabdan qurtaraq). O, isə (min ildən sonra onlara) Siz (həmişəlik burada) qalacaqsınız». (əz-Zumər 77). «Biz də Zəbaniləri (Cəhənnəmdəki əzab mələklərini) çağıracağıq». (əl-Ələq 18). Kimiləri möminlərin ruhlarını rahatlıqla alırlar: «And olsun (möminlərin canını) rahatlıqla alanlara». (ən-Nəziat 2). Şübhəsiz ki: «Rəbbimiz Allah dır!» deyən, sonra da düz olan kəslərə (ölüm ayağında) mələklər nazil olub belə deyəcəklər: «Qorxmayın və kədərlənməyin! Sizə vəd olunan Cənnətlə sevinin!». (Fussilət 30). Kimiləri kafirlərin ruhlarını zorla alırlar: And olsun (kafirlərin canını) zorla alanlara». (ən-Nəziat 1). «Kaş ki, sən zalimləri ölüm əzabı içində çapalayan, mələklərin də əllərini uzadıb: «Çıxarın canlarınızı! Siz bu gün Allah
a qarşı nahaq sözlər danışdığınıza və onun ayələrinə təkəbbürlük göstərdiyinizə görə alçaldıcı bir əzabla cəzalandırılacaqsınız» dediyini görəydin. (əl-Ənam 93). Kimiləri insanın ana bətnində olduğu müddətdə qədərini yazmaq ilə: Əbu Abdurrahmən Abdulla b. Məsud – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, doğru sözlü və doğru sözü təsdiq olunan Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Sizdən hər birinizin yaradılışı onun anasının qarnında qırx gün nütfə şəklində olaraq bir yerə gətirilir. Sonra bu müddət ərzində alaka şəklində olur. Sonra yenə bu müddər ərzində mudaka şəklində olur. Sonra ona bir mələk göndərilir, hansı ki, ona ruh üflədikdən sonra dörd xüsusiyyəti yazmaqla əmr olunur. Ruzisini, əcəlini, əməlini, bədbəxt və ya xoşbəxt olacağını». Onlardan möminlərə məğfirət diləyən, onlara dua edən, möminləri sevən kimsələr olduğu kimi elm məclislərinə gələrək onları əhatəyə alan, onların etdiklərini Allah
a çatdıran, elm öyrənən və öyrədən üçün dua edən mələklər də var. «Həqiqətən Allah və mələkləri Peyğəmbərə salavat göndərirlər…». (əl-Əhzab 56). Əbu Uməmə – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Həqiqətən Allah mələkləri, göydə və yerdə olanlar … elm öyrədənə dua edirlər». Əbu Dərda – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu 12 aleyhi və səlləm – buyurdu: «Hər kim elm öyrənmək üçün müəyyən bir yola çıxarsa Allah onun
Cənnətə gedən yolunu asanlaşdırar. Bir topluluq Allah
ın evlərindən birində toplanıb, Allah
ın kitabını oxuyar və öz aralarında onu müzakirə edərlərsə onlara Allah tərəfindən sakitlik enər, Allah ın rəhməti onları örtər, mələklər onları əhatəyə alarlar, Allah onları öz dərgahında olanların yanında yad edər. Hər kim bu əməlləri gecikdirərsə, nəticəsi onu irəli hərəkət etməyə qoymaz (geri düşər)». Mələklərin möminlərin dostlərı və onları sevmələri. Şübhəsiz ki: «Rəbbimiz Allah
dır!» deyən, sonra da düz olan kəslərə (ölüm ayağında) mələklər nazil olub belə deyəcəklər: «Qorxmayın və kədərlənməyin! Sizə vəd olunan Cənnətlə sevinin! Biz dünyada və axirətdə də sizin dostlarınızıq. Orada (Cənnətdə) sizin üçün nəfslərinizin çəkdiyi, istədiyiniz hər şey vardır». (Fussilət 30-31). Əbu Hureyrə – radıyallahu anhu- rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aləyhi və səlləm – buyurdu: «Əgər Allah bir qulu sevərsə əmr edir Cəbrailə: «Şübhəsiz Allah filan qulu sevər, sən də onu sev!» deyə nida edər. Cəbrail də onu sevər. Sonra Cəbrail da səmadakıları səsləyərək: «Şübhəsiz Allah filan qulu sevir, siz də onu sevin!». Səmadakılar da onu sevərlər. Sonra da onun sözü yer üzündə məqbul (qəbul) sayılar». Mələklərin kafirləri, müşrikləri, münafiqləri sevməmələri və onlara nifrət etmələri. Əbu Hureyrə – radıyallahu anhu- ravəyət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Əgər Allah
bir qulu sevməzsə əmr edir Cəbrailə: «Şübhəsiz Allah filan qulu sevmir, sən də onu sevmə!» deyə nida edər. Cəbrail də onu sevməz. Sonra Cəbrail da səmadakıları səsləyərək: «Şübhəsiz Allah
filan qulu sevmir, siz də onu sevməyin!». Səmadakılar da onu sevməzlər. Sonra da yer üzündə olan insanların qəlbində ( Allah
tərəfindən) o kimsə haqqında nifrət və kin qoyular». Həmçinin mələklər birinci səfdə olanlar, namazı gözləyənlər üçün dua edirlər. Əbu Hureyrə – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Namazın girmə vaxtını gözləyən insanlar üçün mələklər Allah a dua edərək, Ya Rəbbimiz onu bağışla, ona rəhm et». Bəra b. Azib – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Həqiqətən Allah və mələkləri birinci səff üçün dua edərlər». Aişə – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Şübhəsiz Allah
və Mələkləri səflərini sağında olanlara rəhmət və istiğfar diləyərlər». Həmçinin mələklərin Cümə günü insanları qeyd etmələri. Əbu Hureyrə – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Cümə günü oldu mi məscidin hər bir qapısı üzərində mələklər durub sıra ilə tez gələnləri qeyd edərlər. İmam xütbə vermək üçün oturdu mu onlar da səhifələri bağlayıb xütbəni dinləməyə gedərlər». Həmçinin mələklərin xəstəni ziyarət edən üçün dua etmələri. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Bir kəs öz müsəlman qardaşını səhər ziyarət etməyə getsə axşamadək yetmiş min mələk onun üçün bağışlanma diləyər, axşam getsə səhərədək yetmiş min mələk onun üçün bağışlanma diləyər». Əhli Sünnə vəl Cəmaat həmçinin Kiramə və Kətibin mələklərinə də inanırlar. Allah
onları üzərimizə əməllərimizi, sözlərimizi və davranışımızı yazmaq üçün mükəlləf edib. Bizi ancaq ayaq yoluna girdiyimiz və cima halında tək buraxarlar. «Sizin üstünüzdə gözətçi mələklər (əməllərinizi) yazan və ( Allah dərgahında) çox hörmətli mələklər vardır. Onlar sizin nə etdiklərinizi bilirlər». (əl- İnfitar 10-12). «Şübhəsiz ki, elçilərimiz qurduğunuz hiylələri (əməl dəftərinizə) yazırlar». (Yunis 21). «Yoxsa onlar elə güman edirlər ki, biz onların pıçıltılarını və xəlvəti danışıqlarını eşitmirik! Xeyr, yanlarında olan elçilərimiz yazırlar». (əz-Zuxruf 80). «İnsan üçün onu öndən və arxadan təqib edən mələklər vardır. Onlar insanı Allah ın əmri ilə qoruyurlar». (ər-Rəd 11). Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Sizinlə birlikdə ayaq yoluna girdiyiniz vaxt ilə cima halından başqa sizdən ayrılmayan mələklər vardır. Onlardan həya edin və onlara ikramınız (hörmətiniz) olsun». Mələklərin möminlər üçün bağışlanma diləmələri. «Ərşi daşıyanlar və onun ətrafında olanlar (mələklər) öz Rəbbini həmd-səna ilə təqdis edir, ona inanır və möminlərin bağışlanmasını diləyərək belə deyirlər: «Ey Rəbbimiz! Sənin rəhmin və elmin hər şeyi ehtiva etmişdir. Artıq tövbə
13 edib sənin yolunda gedənləri bağışla, onları cəhənnəm əzabından qoru». (əl-Mumin 7). «Mələklər də (ondan) bağışlanmağınızı dilərlər. Allah
möminlərə rəhm edəndir». (əl-Əhzab 43). Mələklərin möminləri salamlamaları. «Rəbbindən qorxanlar dəstə-dəstə gətiriləcəklər. Nəhayət ora çatınca onun qapıları açılacaq və Cənnət gözətçiləri (onlara) Salam aleykum! (Sizə salam olsun) xoş gəldiniz. Əbədi qalacağınız Cənnətə daxil olun». (əz-Zumər 73). Həmçinin mələklərin sadəcə verənlər üçün dua etmələri. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Hər səhər Allah ın izni ilə yer üzünə iki mələk enir və Allah a dua edərək deyirlər: «Ey Rəbbimiz! Allah
yolunda xərcləyənin ruzisini artır, xəsislik edənin ruzisini isə azalt». Həmçinin mələklərin İbrahim – əleyhissəlam – ı oğlu İshaqın olması ilə, Məryəmi İsa – əleyhissəlam – ın olması ilə, Xədicə – radıyallahu anhə – ni Cənnətdə onun üçün hazırlanmış daş- qaşlı saray və Allah ın salamı ilə, Aişə – radıyallahu anhə – ni Cəbrail – əleyhissəlam – ın salamı ilə müjdələmişlər. Həmçinin mələklər Məsih Dəccəlin Məkkə və Mədinəyə girməsinin qarşısını alacaqlar. Qiyamətə yaxın vaxtlarda İsa – əleyhissəlam – ın Şamın şərq tərəfində ağ minarəli (məscidin) üstünə iki mələyin qanadında enməsi. Həmçinin mələklərin döyüşlərində müsəlmanlara kömək etməsi, xüsusi ilə Bədr döyüşündə. «Rəbbinizin üç min mələk endirərək imdadınıza yetişməsi sizə kifayət etməzmi. Bəli əgər səbr edib ( Allah
dan) qorxsanız, onlar (Məkkə müşrikləri) qəzəblə üstünüzə gəldikləri zaman Rəbbiniz artıq beş min nişan qoyulmuş mələklə sizə yardım edər». (Ali-İmran 124-125). (əl-Ənfal 9). Rifa b. Rafi əz-Zurani – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Cəbrail – əleyhissəlam – Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Siz Bədr döyüşündə iştirak edənləri nə sayırsınız». (Peyğəmbər) buyurdu: «Müsəlmanların ən xeyirliləri». Cəbrail – əleyhissəlam – dedi: «Mələklərdən də Bədr mələkləri belədir». Əhli Sünnə vəl Cəmaat qəbr əzabının olduğuna da inanırlar. Qəbr əzabı deyildikdə, bildiyimiz qəbr çuxurunda görülən əzab deyildir. Bərzəx adı verilən aləmdə verilən əzabdır. Əzabı qəbirdə də olsa, yerin dibində də olsa, dəniz dibində də və ya balığın qarnında da olsa bərzəxda əzab görəcəkdir. Munkər və Nəkir mələkləridir ki, bərzəx aləmində insana: «Rəbbin kim? Dinin nə? Peyğəmbərin kim?» - deyə suallar verirlər. Həmçinin mələklər heykəl, surət və it olan heç bir evə girməzlər. Əbu Təlhə – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm - buyurdu: «Mələklər it və şəkil olan evə girməzlər». Adəm oğullarına əziyyət verən şey onlara da əziyyət verir. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Soğan və sarımsaq yeyən hər bir kəs bizim məscidə yaxın durmasın. Adəm oğullarına əziyyət verən şey mələklərə də əziyyət verir». Bütün bunlara iman gətirmək vacibdir. Buna görə də mələklərə iman etmək, imanın əsaslarını təşkil edən altı əsasdan biridir.
KİTABLARA İMAN Kitablar – əl-KUTUB ləfzindən toplamaq və bir-birinə qatmaq mənasında gələn əl-KƏTBDƏN gəlməkdədir. Kitabların cəmi, yazılmış deməkdir. Kitablardan qəsd səmadan Allah ın rəsullarına endirilmiş kitablardır. Bizim bu kitablardan bildiklərimiz İbrahim – əleyhissəlam – ın səhifələri, Musa – əleyhissəlam – a lövhələrdə endirmiş olduğu Tövrat, İsa – əleyhissəlam – a endirilmiş olan İncil, Davud – əleyhissəlam – a endirilmiş olan Zəbur və son olaraq nazil olan əvvəlkiləri doğrula- yan Qurani-Kərimdir. Bizlər Allah
– subhənəhu və təalə – nin bunlardan başqa peyğəmbərlərinə endirilmiş olduğu başqa kitabların olduğuna da iman edirik. Bunların ad və saylarını Allah dan başqa heç kəs bilməz. «Ey möminlər! Allah
a və Peyğəmbərinə, onun öz Peyğəmbərinə endirdiyi kitaba (Qurana) və ondan əvvəl nazil etdiyi kitablara iman gətirin!». (ən-Nisa 136). 14 Bizlər Allah ın peyğəmbərlərinə endirmiş olan kitabların Allah tərəfindən gəldiyinə, onların haqq olduqlarına, bir hidayət, bir nur, bir bəyan və bir şəfa olduqlarına iman edirik. (Ey möminlər!) Belə deyin: «Biz Allah a, bizə nazil olan Qurana, İbrahimə, İsmailə, İshaqa, Yəquba və onun övladına göndərilənlərə, Musaya və İsaya verilənlərə, Rəbbi tərəfindən bütün Peyğəmbərlərə verilən şeylərə iman etdik. Onların heç birini digərindən ayırmırıq. Biz ancaq Allah a boyun əyən müsəlmanıq». (əl- Bəqərə 136). «Biz Nuha və ondan sonrakı peyğəmbərlərə vəhy göndərdik. Biz Davuda Zəburu verdik». (ən-Nisa 163). «İbrahimin və Musanın səhifələrində». (əl-Əla 19). «Bundan əvvəl insanları doğru yola yönəltmək üçün Tövratı və İncili də (səmadan) o, endirdi. (Haqqı nahaqdan ayırd edən) Furqanı (Quranı) da o nazil etdi». (Ali İmran 3-4).
Allah
kitabları Rəsullarına insanları hidayətə yönəltmək, onları zülmətdən nura çıxartmaq üçün endirmiş olduğuna iman gətirməliyik. «Əlif, Ləm, Ra! Bu Quran elə bir kitabdır ki, onu sənə insanları öz Rəbbinin izni ilə zülmətdən nura, həm də yenilməz qüvvət sahibi və hər cür tərifə, şükrə layiq olan Allah ın yoluna (İslam dininə) çıxartmaq üçün nazil etmişik». (İbrahim 1). Bu kitablardan bəziləri Allah
dan, arada elçi, mələk olmadan pərdə arxasından endirlimiş, kimisini də mələk olan elçi, insan olan elçiyə təbliğ etmiş, kimisini də Allah öz əli ilə yazmışdı. « Allah
onlarda ancaq vəhylə, yaxud (Musa ilə) pərdə arxasından danışar və ya bir elçi (mələk) göndərər, o da Allah ın izni ilə Allah ın istədiyini vəhy edər». (əş-Şura 51). « Allah Musa ilə sözlə (arada heç bir vasitə olmadan) danışdı». (ən-Nisa 164). Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm- buyurdu: «Sənin üçün lövhələrdə hər şeyi çəkdi və sənin üçün Tövratı öz əli ilə yazdı». Qurana iman etməyə gəlincə, bu da onu iqrar və qəbul etmək, içindəki hökmlərə tabe olmaqdır. Qurandan başqa Allah ın göndərdiyi digər kitabları qoruya bilmədilər. Onlara haqqıyla riayət etmədilər, kitablarda bir çox dəyişikliklər və yeniliklər etdilər. «Halbuki (Musa dövründə) olanların içərisində elələri vardır ki, Allah ın kəlamını (Tövratı) dinləyib anladıqdan sonra, onu bilə- bilə təhrif edirdilər». (əl-Bəqərə 75). Buna görə də bütün kitablar Qurani-Kərimin endirliməsi ilə nəsx edilmiş oldular. Digər tərəfdən əvvəlki kitabların qorunması insanlara həvalə edilmişdisə, Qurani-Kərimin qorunmasını isə
Allah öz üzərinə götürmüşdür. Bu kitab nə nəsx edilir, nə də dəyişdirilir. Allah dünyadan qaldırdığı günə qədər onu hər cür dəyişikliklərdən, batildən qoruyur. «Şübhəsiz ki, Quranı biz nazil etdik və sözsüz ki, biz də onu (hər cür təhrif, artırıb-əskiltmədən) qoruyub saxlayacağıq». (əl-Hicr 9). «Nə öncə, nə də sonra batil ona yol tapa bilməz. O, hikmət sahibi və şükrə tərifə layiq Allah
tərəfindən endirilmişdi». (Fussilət 42). Bu baxımdan da hər bir kəs Qurani-Kərimin hökmlərinə tabe olmalı, boyun əyməli və ona iman etməlidir. Çünki bu kitab özündən əvvəlki kitabları doğrulayan, onlarda olan dəyişiklikləri və təhrifləri bəyan edən bir kitabdır. «Biz sənə Quranı haqq olaraq, özündən əvvəlki kitabı (bütün ilahi kitabları) təsdiq edən və onu qoruyan (və ya onların doğruluğuna şahid) kimi endirdik. (əl-Maidə 48). «Quran uydurma bir söz deyildir. Ancaq özündən əvvəlki (ilahi kitabların) təsdiqi, ( Allah
ın bəndələrindən ötrü) hər bir şeyin (bütün hökümlərin, halal-haramın) müfəssəl izahıdır. O, iman gətirən bir tayfa üçün hidayət və mərhəmətdir». (Yusif 111). Təfsir alimləri qeyd edirlər ki, MUHEYMİN – ləfzi özündən əvvəlki kitablara qarşı bir şahid və onları doğrulayan mənasındadır. Yəni Qurani-Kərim bu kitablarda olan doğru xəbərləri təsdiq edərkən, bu kitablarda ortaya çıxan təhrifləri, dəyişiklikləri qəbul etməz. Ömər – radıyallahu anhu – deyir ki, mən Tövratın bir neçə hissəsini tapmışdım və Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə orada yazılan hökmləri göstərdim. Onun mənim bu əməlimdən bərk qəzəbləndiyini gördükdə qorxuya düşdüm ki, nə isə deyər və dərhal dedim: «Rəbb olaraq Allah
dan, din olaraq İslamdan, Nəbi olaraq Məhəmməd – sallallahu aleyhi və səlləm – dən razı oldum» Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Vallahi Musa – əleyhissəlam – sağ olsaydı o damənim dinimə tabe olardı». Bəs biz müsəlmanlar, başqa kitablarda olan məlumatlara necə münasibət bəsləməliyik. 1. Quran və Sünnəyə uyğun gələni qəbul edir. 2. Quran və Sünnəyə zidd olanları inkar edir. 15 3. Nə ziddir, nə də uyğun – bunları da inkar edir, nə də təsdiq edirik. Bunlar İsrailiyyat adlanır. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Məndən heç olmasa bir ayə belə insanlara çatdırın. Yəhudilərdən də danışın və bunda heç bir günah yoxdur. Kim bilə-bilə mənim adımdan yalan danışsa keçib Cəhənnəmdə yerini tutsun». Qurani – Kərim aləmlərin Rəbbinin kəlamı, onun kitabı, səmavi kitabların sonuncusu və sağlam ipidir. Allah
onu Abdullahın oğlu Məhəmmədə insanları zülmətdən nura çıxartmaq, doğru yola və Siratal- Mustəqimə yönəltmək üçün endirmişdi. Həmçinin Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – bütün insanlara və bütün cinlərə onlara endirilmişi açıqlasın deyə göndərilmişdir. «Sənə də Quranı nazil etdik ki, insanlara onlara göndərilən izah edəsən və bəlkə onlar da düşünüb dərk edərlər». (ən-Nəhl 44). «Biz Quranı sənə hər şeyi izah etmək üçün, müsəlmanlara da bir hidayət, mərhəmət və müjdə olaraq nazil etdik». (ən-Nəhl 89). Qurani-Kərim Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə bir başa endirilməmiş-dir. İyirmi üç il ərzində hissə-hissə endirilmişdi. «Biz Quranı haqq olaraq nazil etdik, o dahaqq olaraq (heç bir dəyişikliyə uğramadan) nazil oldu. İnsanlara aramla, yavaş-yavaş oxuyasan deyə, biz Quranı hissələrə ayırıb (ayə-ayə, surə-surə) göndərdik». (əl-İsra 106). Qurani-Kərimdə 114 surə vardır. Bunlardan 87-si Məkkədə, 27-si isə Mədinədə nazil edilmişdi. Məkkədə nazil olan surələrə Məkkə surələri, Mədinədə nazil olan surələrə isə Mədinə surələri adlanır. Ümumi olaraq 114 surə, 6236 ayə vardır. QURAN – qiraət etmək, oxumaq deməkdir. KƏRİM – Allah ın bizə məlum olan 99 adından biridir. Səxavətli, kəramətli deməkdir. AYƏ – açıq əlamət, dəlil, işarə, ibrət deməkdir. İlk nazil olan ayə əl-Ələq surəsini ilk 5 ayəsidir. SURƏ – yüksək rütbə, şərəf deməkdir. Qurani – Kərimdə ayələr üç qismə bölünür. 1. Xəbərlər (yəni hekayələr). 2. Hökmlər (şəriət qaydaları). 3. Əqidə (Tövhid). Hər bir müsəlmanın üzərində Allah
ın haqqıdır ki, Qurani – Kərimi öyrənsin, öyrəndik dən sonra başqalarına öyrətsin və ona səmimi qəlbdən sarılsın. «Bu nazil etdiyimiz mübarək bir kitabdır. Ona tabe olun ki, bəlkə sizə rəhm olunsun». (əl-Ənam 155). «Rəbbinizdən sizə nazil edilən Qurana tabe olun. Allah ı qoyub başqa havadarlara uymayın. Siz öyüd- nəsihətə olduqca az qulaq asırsınız». (əl-Əraf 3). Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: « Allah
ın kitabını götürün və ona səmimi qəlbdən sarılın». Osman – radıyallahu anhu – deyir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Sizin ən xeyirliniz Quranı öyrənən və onu öyrədəndir». Qurani – Kərimə səmimi qəlbdən sarılmaq nə deməkdir? Kitabı əzbərləmək, oxumaq, gecə-gündüz namazlarda oxumaq, ayələri üzərində düşünmək, halalı halal, haramı haram qəbul etmək, əmrlərinə bağlanmaq, qadağalardan uzaq durmaq, verdiyi nəsihətlərdən ibrət almaq, buyurduqlarına əməl etmək, mutəşabih buyurduqlarına təslimiyyət göstərmək, onun hüdudlarını aşmamaq, bu kitaba nəsihətçi olmaq (buyurduqlarını səmimiyyətlə yerinə yetirmək) və ona dəvət etməkdir. Buna görə də Əhli Sünnə vəl Cəmaat Qurani – Kərimin hərf və mənaları ilə Allah ın kəlamı olduğuna, ondan gəlib ona dönəcəyinə, Allah tərəfindən endirilmiş olub, məxluq olmadığına, Allah
ın kəlamı olduğuna iman edirlər. Bu kitab sonsuz hikmət sahibi (HAKİM) hər şeydən xəbərdar (XABİR) olan Allah tərəfindən endirilmişdir. QURAN MƏXLUQ DEYİLDİR, ALLAHIN KƏLAMIDIR!!! Quran hərfləri və mənaları etibarı ilə Allah
ın kəlamıdır. Allah
Qurani – Kərimi söz ilə söyləmiş, Cəbrail – əleyhissəlam – onu Allah dan eşitmiş və onu vəhy yolu ilə Peyğəmbəri – sallallahu aleyhi və səlləm – ə endirmiş, möminlər də ona iman gətirmişlər. Qurani-Kərim nə qədər əllərlə yazılır yazılsın, dillərlə oxunursa oxunsun, qəlblərdə əzbərlənirsə əzbərlənsin, qulaqlarda dinlənilirsə dinlənilsin, gözlər onu görsə də bu hallar onu Rahmən olan Allah
ın kəlamı olmasından çıxarmaz. Əllər, mürəkkəb, qələmlər, vərəqlər yaradılmışdır, lakin yazdıqları Quran məxluq deyildir. Dillər, 16 səslər yaradılmışdır, lakin oxuduqları Quran məxluq deyildir. Qəlblər, hafizələr yaradılmışdır, lakin əzbərlənən, hafizələrdə olan Quran məxluq deyildir. Eşidən qulaqlar yaradılmışdır, lakin bu qulaqların duyduqları Quran məxluq deyildir. «Çox qiymətli Qurandır. O, ( Allah dərgahında) qorunub-saxlanılan bir kitabdır». (əl-Vaqiə 77-78). «Xeyr, bu Quran elm verilmiş kəslərin sinələrində (əzbər) olan açıq-aydın ayələrdir». (əl-Ənkəbut 49). «Onun sözlərini heç kəs dəyişdirə bilməz». (əl-Kəhf 27). «Əgər müşriklərdən biri səndən aman istəsə, ona aman ver ki, Allah
kəlamını dinləsin». (ət-Tövbə 6). «Bu yalnız bəşər sözüdür. Bu onu (Cəhənnəmin təbəqələrindən biri olan) Sədəqə atacağıq». (əl-Muddəssir 25-26).
Allah – subhanəhu və təalə – Qurana bəşər sözüdür deyənləri Cəhənnəm əzabı ilə qorxutmuşdur. Möminlər, Quranın bəşər sözü kimi yaradılmamış olduğuna kəsinliklə iman edirlər. Onun sözü əlbəttə ki, insanların sözünə bənzəməz. Necə ki, Allah ın zatı qulların zatlarına bənzəmədiyi kimi, sifətləri də qulların sifətlərinə bənzəməz. Məs: Bir kimsə Quran oxuyarkən ƏLHƏMDULİLLƏHİ RABBİL ALƏMİN – deyərsə, ondan eşidilən bu söz Allah ın kəlamıdır. O, kimsənin sözü deyildir. Onu oxuyan şəxs isə Allah
ın səsi ilə deyil öz səsi ilə oxumuş olur. O, özü yaradılmış olduğu üçün, səsi də yaradılmışdır (məxluqdur). Quran və ya Quranın bir hissəsi məxluqdur deyən bir kimsə, insanı İslamdan bütünlüklə çıxardan ən böyük küfr etməklə kafir olur. Çünki Quran Allah ın kəlamıdır, ondan gəlmiş və ona da dönəcəkdir. «Siz kitabın bir hissəsinə inanır, digər hissəsini isə inkar edirsiniz». (əl-Bəqərə 85).
Allah istədiyi təqdirdə, istədiyi zaman, istədiyi şəkildə, istədiyi kimsələrlə onların başa düşdükləri şəkildə bir kəlam ilə danışır. «Əgər Rəbbinin sözlərini yazmaq üçün dəryalar mürəkkəb olsaydı və bir o, qədər ona əlavə olunsaydı yenə də Rəbbinin sözləri tükənməzdən əvvəl onlar tükənərdi». (əl-Kəhf 109). «Əgər yerdə hər bir ağac qələm olsaydı və dəryalar mürəkkəb olsaydı və yeddi dərya belə ona qoşulsaydı yenə də Rəbbinin sözləri tükənməzdi. Həqiqətən Allah
yenilməz qüvvət və hikmət sahibidir». (Loğman 27). «Onun sözlərini dəyişdirə biləcək bir kimsə yoxdur». (əl-Ənam 115). Bəzi İslam alimlərinin Quran haqqında sözləri. Əbu Hənifə – rahmətullahi aleyhi – deyir: « Allah öz kəlamı ilə danışır. Kəlam onun əzəli sifətidir». «Quran məxluq deyildir». İbn Abdul Bər Abdullah b. Nafin rəvayət edir: «Məlik b. Ənəs – rahmətullahi aleyhi – deyirdi ki: «Kim Quran yaradılmışdır desə döyülür, tövbə edənə qədər həbs edilməlidir». Laləkai, Rəbi b. Süleymandan rəvayət edir ki, Şafi deyir: «Kim Quran yaradılmışdır deyərsə kafirdir». Laləkai, Məlik b. əl-Attardan rəvayət edir ki, Əhməd b. Hənbəl deyir: «Quran Allah kəlamıdır, məxluq deyildir. Allah ın kəlamı ondandır və Ondan olan heç bir şey məxluq deyildir». Amr b. Dinar – rahmətullahi aleyhi – deyir: «Yetmiş ildən bəri yaşadığım insanlardan yalnız bunu eşidərdim: « Allah yaradandır, Ondan başqa hər şey yaradılmışdır. Bundan yalnız Quran xaricdir. Çünki Quran Allah
ın kəlamı olub yaradılmamışdır. Ondan başlamış və Ona da dönəcəkdir». «O, Quran ondan başlamış və ona da dönəcəkdir» sözlərinə gəlincə, buradakı gəliş əl-Bəd – başlamaqdan törənmişdir. Ondan başlamışdır sözünün mənası isə onu ilk dəfə kəlam olaraq söyləyən Allah
dır. Yəni onunla ilk və başlanğıc olaraq danışan Odur. «Ona dönəcəkdir» sözünün mənası isə: «Quranla danışmaq sifəti Allah a dönər. Çünki Quranla danışan Allah dır. Danışmaq da danışanın bir sifətidir» deməkdir. Sonda isə müshaflardan, hafizələrdən qaldırılacağı vaxt – axı r zamanda ona dönəcəkdir. Xuzeyfə b. Yəmən – radıyallahu anhu – deyir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Qiyamət günü İslam paltarın naxışları silinib yox olduğu kimi silinib yox olacaqdır. Belə ki, (yer üzündə) nə orucun, nə namazın, nə həccin, nə də sədəqənin nə olduğunu bilməyəcəklər. Allah
bir gecədə Quranı qaldıracaq və yer üzündə ondan bir ayə belə qalmayacaqdır. O, zaman insanlardan yaşlılar və böyüklər qalacaqlar və deyəcəklər: «Biz babalarımızın bu kəlməni: «Lə iləhə illəllah» - söylədiklərini eşitdik. Buna görə də biz də onu söyləyirik».
17 KİTABLARA İMANIN FAYDALARI 1. Bu kitabların həqiqətən Allah
dan endirilmiş olduqlarına iman etmək. 2. Adlarını bildiklərimiz kitablara adla iman etmək, adlarını bilmədiyimiz kitablara da icma ilə iman etmək. 3. Bu kitabların səhih olan xəbərlərini təsdiq etmək. Quranın xəbərlərini və əvvəlki kitabların dəyişdirilməyən və ya təhrif edilməyən xəbərlərini qəbul etmək. 4. Nəsx olunmamış hökmləriylə əməl edib, hikmətini istər qavramış olsun, istər qavramamış olsun bunlara təslimiyyət göstərmək. 5. Hər bir qövmə onları hidayətə yönəltmək üçün kitab endirmiş olduğu üçün Allah ın
nemətini bilmək. 6. Allah ın şəriətindəki hikmətləri bilmək. Çünki Allah hər bir qövmə onların durumlarına uyğun şəriətlər göndərmişdir. 7. Buna görə Allah ın bu nemətinə şükr etmək. PEYĞƏMBƏRLƏRƏ İMAN RƏSUL - Peyğəmbər kəlməsi – RƏSULUN – göndərilən deməkdir. Bu da bir işi təbliğ etmək üçün göndərilən kimsə mənasına gəlir. Burada qəsd Allah ın insanlar arasında şəriət vəhy edib, o şəriəti təbliğ etməsini əmr etdiyi kimsədir. Göndərilmiş bütün Peyğəmbərlər yalnız kişilərdən ibarət olub. «Biz səndən əvvəl də özlərin vəhy etdiyimiz ancaq kişi peyğəmbərlər göndərmişdik». (ən-Nəhl 43). Rəsulların ilki Nuh – əleyhissəlam -, sonuncusu da Məhəmməd – sallallahu aleyhi və səlləm – dir. «Biz Nuha və ondan sonrakı Peyğəmbərlərə vəhy göndərdiyimiz kimi sənə də vəhy göndərdik». (ən-Nisa 163). Ənəs b. Məlik – radıyallahu anhu – nun rəvayət etdiyi şəfaət hədisində Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – insanların Adəm – əleyhissəlam – ın yanına şəfaət etmək üçün getmələri, o da: «Nuh – əleyhissəlam – ın yanına gedin o, Allah ın göndərdiyi ilk rəsuldur» - deməsi də buna dəlildir. Məhəmməd – sallallahu aleyhi və səlləm – haqqında: «Məhəmməd aranızdakı kişilərdən heç birinin atası deyildir. Lakin o, Allah ın Rəsulu və Peyğəmbərlərin sonuncusudur». (əl-Əhzab 40). Elm əhlinin söylədiklərinə görə Rəsul (Eiçi) ilə Nəbi (Peyğəmbər) arasında fərq budur: «Nəbi – şəriət vəhy edilməklə birlikdə o, şəriəti təbliğ etmə əmri verilməyəndir. Rəsul – Allah ın şəriət vəhy etdiyi və onu təbliğ etməsini, gərəyincə əməl etməsini əmr etdiyi kimsədir. Buna görə də hər rəsul bir nəbidir, lakin hər nəbi rəsul deyildir». Əhli Sünnə vəl Cəmaat Allah
ın qullarını müjdələyən, insanları hidayətə yönəldən və zülmətdən nura çıxartmaq üçün haqq dinə dəvət edən, rəsullar, peyğəmbərlər göndərdiyinə inanırlar. Onlardan birini inkar edən Allah
ı və bütün Peyğəmbərləri inkar etmiş olur. « Allah
ı və Peyğəmbərlərini inkar edənlər, Allah ı peyğəmbərindən ayırmaq istəyənlər: «Biz peyğəmbərlərdən bəzisinə inanır, bəzilərinə isə inanmırıq» deyənlər və bunun arasında bir yol tapmaq istəyənlər – bütün bunlar həqiqətən kafirlərdir. Biz kafirlərdən ötrü rüsvayedici əzab hazırlamışıq. Lakin Allah a
Allah öz
mükafatlarını verəcəkdir. Şübhəsiz ki, Allah
bağışlayan və rəhm edəndir». (ən-Nisa 150-152). Nə üçün Allah Peyğəmbərlər göndərib? 1. Hər hansı bir qövmə Peyğəmbər gəlmədiyi üçün Allah
ora Peyğəmbər göndərib. 2. Ola bilər ki, bir qövmə Peyğəmbər göndərilib, lakin gətirdiyi şəriət dəyişildiyinə görə yeni Peyğəmbər göndərilib. 3. Hər hansı bir qövmə Peyğəmbər göndərilib, şəriət olduğu kimi qalıb, lakin sonrakı zamana uyğun olsun deyə, yeni hökmlərə ehtiyac olduğu üçün Peyğəmbər göndərilib. 4. Hər hansı bir Peyğəmbərin dediklərini təsdiq etmək üçün, kömək olsun deyə Peyğəmbər 18 göndərilib. Allah
hər ümmətə onların içərisindən onları bir və tək olan Allah
a ibadət etməyə və ondan başqa ibadət olunan bütün varlıqları rəd və inkar etməyə çağıran peyğəmbərlər göndərdiyinə inanmaqdır. Allah
hər ümmətə şəriət ilə bir peyğəmbər göndərmədiyi və ya ondan əvvəlki Peyğəmbərlərin şəriətini yeniləmək (təzələmək) üçün vəhy etdiyi bir peyğəmbər (nəbi) göndərilməmiş heç bir ümmət yoxdur. «Biz hər ümmətə: « Allah
a ibadət edin və tağutdan çəkinin» deyə peyğəmbər göndərmişdik». (ən-Nəhl 36). «Elə bir ümmət yoxdur ki, onun içindən qorxudan bir peyğəmbər gəlib getməsin». (Fatir 24). Onların çağırışları ümmətləri şirk və bütpərəstlikdən qurtarmaq, insanları çirkin və fahis işlərdən çəkindirmək üçündür. Onlar risalətlərini təbliğ etdilər, üzərilərindəki əmanəti əskiksiz yerinə yetirdilər, ümmətlərinə səmimiyyətlə öyüd-nəsihət verdilər. Allah yolunda layiqli cihad etdilər. Rəbləri tərəfindən dəstəklənmiş oldular. « Allah
mələklərdən elçilər seçdiyi kimi insanlardan da seçər». (əl-Həcc 75). Heç bir şeyi gizlətməyib, hər hansı bir dəyişiklik etmədiklərinə, özlərindən ora nə bir hərf artırıb, nə də bir hərf əskiltmədiklərinə inanmaqdır. «Peyğəmbərlərin vəzifəsi isə yalnız açıq-saçıq bir təbliğdir». (ən-Nəhl 35).
Allah o, şərəfli Rəsulların göndərməsində hikməti: «Biz Peyğəmbərləri müjdə gətirən və əzabla qorxudan kimi göndərdik ki, daha insanlar üçün Peyğəmbərlərdən sonra Allah
a qarşı bir bəhanə yeri qalmasın. Allah yenilməz qüvvət və bilik sahibidir». (ən-Nisa 165). Rəsullar da yaradılmış insanlardır. Rububiyyət və Uluhiyyət xüsusiyyətlərindən heç birisinə sahib deyillər. Onlar Allah ın istədiyindən artıq nə özlərinə, nə də hər hansı bir kimsəyə nə fayda, nə də zərər vermək gücünə malikdirlər. De ki: «Mən sizə demirəm ki, mənim yanımda Allah
ın xəzinələri vardır. Mən qeybi də bilmirəm və sizə də demirəm ki, mən mələyəm. Mən özümə gələn vəhyə tabe oluram». De ki: «Kor görənlə bir olurmu? Məgər düşünmürsünüz!». (əl-Ənam 50). Onlara əmr edilən şeylərə uyan bir əmirdilər. De ki: «Mən sizə nə bir zərər, nə də bir xeyir vermək qüdrətinə malik deyiləm!» De ki: «Məni Allah
dan heç kəs qurtara bilməz və mən ondan başqa heç bir sığınacaq tapa bilmərəm!» (əl-Cinn 21-22). De ki: «Mən Allah ın istədiyindən başqa özümə nə bir xeyir, nə də bir zərər verə bilərəm. Əgər qeybi bilsəydim, sözsüz ki, (özüm üçün) daha çox xeyir tədarük edərdim və mənə pislik də toxunmazdı. Mən iman gətirən bir tayfanı qorxudan və müjdələyənəm» (əl-Əraf 188). Xəstəlik, ölüm, yemək və içmək kimi şeylərə ehtiyac duyduqları və s. buna bənzər özəlliklər onlar haqqında da söz edilməkdədir. «Məni yaradan və məni doğru yola yönəldən Odur! Məni yedirdən də içirdən də Odur! Xəstələndiyim zaman mənə yalnız O şəfa verir. Məni öldürəcək sonra dirildəcək də Odur və Qiyamət günü xətamı bağışlayacağına ümid etdiyim də Odur!». (əş-Şuəra 78-82). Həmçinin Aişə – radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Əgər sənə desələr Məhəmməd sabah nə olacağını bilir, inanma». İbn Məsud – radıyallahu anhu - rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Mən ancaq sizin kimi bir insanam. Unutduğunuz kimi unuduram. Unutduğum zaman yadıma salın».
Allah
onları insanlar arasında ən şərəfli, hörmətli olduqlarını qeyd etməklə yanaşı onların bütün yaradılmışlar kimi Allah ın qulu olduqlarını da qeyd edir. «Həqiqətən Nuh çox şükr edən qul idi». (əl-İsra 4). «Aləmləri qorxutmaq üçün haqqı batildən ayıran Quranı öz quluna (Məhəmmədə) nazil edən
Allah nə qədər uca, nə qədər uludur». (əl-Furqan 1). «O (Məryəm oğlu İsa) ancaq nemət verdiyimiz və İsrail oğullarına ibrət dərsi etdiyimiz bir quldur». (əz-Zuxruf 59). Bütün bu göndərilən Peyğəmbərlərin məqsədləri bir olub. İnsanları Allah a ibadət etməyə çağırmaq. Həqiqətən biz Nuhu öz qövmünə Peyğəmbər göndərdik. O, belə dedi: «Ey qövmüm! Allah
a ibadət edin. Sizin Ondan başqa (ibadət edəcək) heç bir ilahiniz yoxdur. Məgər qorxmursunuz». (əl-Muminun 23). Ad tayfasına da qardaşları Hudu Peyğəmbər göndərdik. O, dedi: «Ey cəmaatım! Allah
a ibadət edin. Sizin Ondan başqa heç bir tanrınız yoxdur. Siz isə yalnız 19 iftiraçısınız». (Hud 50). Səmud tayfasına da öz qardaşları Salehi Peyğəmbər göndərdik. O, dedi: «Ey cəmaatım! Allah
a ibadət edin. Sizin Ondan başqa heç bir tanrınız yoxdur». (Hud 61). Mədyən əhlinə də qardaşları Şüeybi Peyğəmbər göndərdik. O, dedi: «Ey qövmüm! Allah a ibadət edin. Sizin Ondan başqa heç bir tanrınız yoxdur». (Hud 84). Yadına sal ki, bir zaman İbrahim atasına və qövmünə demişdi: «Mən sizin ibadət etdiklərinizdən təmamilə uzağam. Yalnız məni yoxdan yaradan Allah
dan başqa»! Şübhəsiz ki, O məni doğru yola müvəffəq edəcəkdir». (əz-Zuxruf 26- 27).
Allah
bir çox Rəsul və Peyğəmbər göndərmişdi. Bəzilərinin adı Qurani-Kərimdə və Sünnədə bizə gəlib çatmış, bəzilərinin da adları bildirilməmişdir. «Biz Peyğəmbərlər göndərdik. Onların bəzisinin əhvalatını bundan əvvəl sənə danışdıq, bəzisinin əhvalatını isə söyləmədik!». (ən-Nisa 164).
Qurani-Kərimdə adları zikr olunan 25 Rəsul və Peyğəmbər vardır. «Bu bizim İbrahimə (1) öz tayfasına qarşı verdiyimiz dəlildir. Biz istədiyimiz şəxsi mərtəbə-mərtəbə yüksəldirik. Şübhəsiz ki, Rəbbin hikmət və elm sahibidir. Biz İshaqı (2) və Yəqubu (3) ona əta etdik. Onların hər birini hidayətə çatdırdıq. Bundan əvvəl Nuhu (4) və onun nəslindən olan Davudu (5) , Süleymanı (6), Əyyubu (7), Yusifi (8), Musanı (9) və Harunu (10) da hidayətə qovuşdurduq. Biz yaxşı iş görənləri belə mükafatlandırırıq. Zəkəriyyəni (11), İsanı (12), İlyası (13) da hidayətə çatdırdıq. Onların hamısı əməlisalehlərdən idi. Biz həmçinin İsmaili (14), Əlyəsəi (15), Yunisi (16) və Lutu (17) da hidayətə qovuşdurduq və onları insanlardan üstün etdik». (əl-Ənam 83-86). «İdrisi (18) və Zulkifli (19) də yad et». (əl-Ənbiya 85). «Ad tayfasına qardaşları Hudu (20) göndərdik». (əl-Əraf 65). «Səmud (tayfasına) qardaşları Salehi (21) göndərdik». (əl-Əraf 73). «Mədyən tayfasına da Şüeybi (22) göndərdik». (əl-Əraf 85). Həmçinin Adəm, Yəhya və Məhəmməd (hamısına Allah
ın salat və salavatı olsun!). «Biz səndən əvvəl də Peyğəmbərlər göndərmişdik. Onların kimisi haqqında sənə xəbər vermiş, kimisi haqqında xəbər verməmişik». (əl-Mumin 78). Onların içərisində ən fəzilətliləri Ulul-Azim deyə adlanan beş Peyğəmbərdir. Xatırla ki, biz bir zaman Peyğəmbərlərdən əhd almışdıq: «Səndən də, Nuhdan da, İbrahimdən də, Musadan da, Məryam oğlu İsadan da!». (əl-Əhzab 7).
Allah
Peyğəmbərləri bi-birindən üstün etmişdi. (Ya Məhəmməd!) «Biz peyğəmbərlərin bəzisini digərindən üstün etdik. Allah bunlardan bəzisi ilə danışmış, bəzisinin dərəcələrini yüksəltmişdir». (əl-Bəqərə 253). «Biz Peyğəmbərlərin bəzisini digərlərindən üstün etdik». (əl-İsra 55). Ulul –Azim deyə bilinən Peyğəmbərlərin ən fəzilətlisi isə İslamın Peyğəmbəri, Peyğəmbərlərin və Rəsulların sonuncusu, aləmlərin Rəbbinin son elçisi Abdullah oğlu Məhəmməddir. «Lakin o, Allah
ın Rəsulu və Peyğəmbərlərin sonuncusudur». (əl-Əhzab 40). Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Əli – radıyallahu anhu – buyurur: «Sənin mənə görə durumun Harunun Musaya görə durumu kimi olmasına razı deyilsən? Lakin məndən sonra heç bir Peyğəmbər gəlməyəcəkdir».
PEYĞƏMBƏRİMİZ MƏHƏMMƏD - sallallahu aleyhi və alihi və səlləm Məhəmməd – sallallahu aleyhi və səlləm – Peyğəmbərlərin (nəbilərin) və Rəsulların sonuncusudur. Bütün insanlara göndərilmiş rəsuldur. O, Allah ın bir quludur, ona ibadət edilməz, o bütün yaradılmışların ən xeyirlisi, ən fəzilətlisidir. Allah
dərgahında ən dəyərlidir, dərəcəsi ən yüksək və Allah a ən yaxın olandır. O, haqqla, hidayətlə insanlara və cinlərə göndərilmiş bir peyğəmbərdir. Ona kitabını endirmiş, dininin əmini etmiş, risalətini təbliğ etməkdə onu seçmişdi. Bu risaləti təbliğ etməkdə onu səhf etməkdən və xəta etməkdən qorumuşdur. Onun risalətinə iman gətirib, nübuvətinə şəhadət gətirməyincə heç bir qulun imanı səhih olmaz. Ona itaət edən Cənnətə, ona qarşı çıxan isə Cəhənnəmə girər. Peyğəmbərimiz – sallallahu aleyhi və səlləm – i bilmək özündə bir neçə xüsusiyyətləri əhatə edir.
20 1. Peyğəmbərin nəsəbini bilmək. Onun nəsəbi yer üzünün ən üstünüdür. Şərəf baxımından nəsəbi zirvədədir. Nəsəbi: Məhəməd b. Abdullah b. AbdulMuttalib b. Haşim b. AbdiMənaf b. Kusay b. Kilab b. Murrə b. Kəb b. Luey b. Ğalib b. Fihr b. Məlik b. Nadr b. Kinanə b. Huzeymə b. Mudrikə b. İlyas b. Mudar b. Nizar b. Məad b. Adnan. Adnan Allah ın Peyğəmbəri İbrahim – əleyhissəlam – ın oğlu İsmail – əleyhissəlam – ın nəslindəndir. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Şübhəsiz ki, Allah
İsmail oğullarını seçmişdir. İsmail oğullarından da Kinanəni , Kinanədən də Qureyşi, Qureyşdən də Haşim oğullarını, Haşim oğullarından da Məni seçmişdir». 2. Yaşını, doğulduğu yeri, hicrət etdiyi yeri bilmək. Doğulduğu yer Məkkədir. Məkkədə hişam oğulları məhəlləsində Rəbiul-Əvvəl ayının 9-zu və ya 12-da birinci günü səhər, 571-ci ildə (Fil ilində) dünyaya gəlmişdir (Miladi tarixi ilə 22 Aprel). Məkkədə əlli üç il yaşadıqdan sonra Mədinəyə hicrət etmiş, orada da on il yaşamışdır. Hicrətin on birinci ilində, Rəbiul-Əvvəl ayının 12-i, birinci günü, əsr vaxtına yaxın altmış üç yaşında dünyasını dəyişmişdir. Ənəs b. Məlik – radıyallahu anhu – deyir: «Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – altmış üç yaşında ikən dünyasını dəyişdi». İbn Abbas – radıyallahu anhu – deyir: «Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Məkkədə on üç il, Mədinədə isə on il qaldıqdan sonra altmış üç yaşında dünyasını dəyişdi». Rəsulullahın atası AbdulMuttalib oğlu Abdullahdır. Məhəmmədin atası o, doğulmamışdan əvvəl, yoxsa sonra öldüyü haqqında bəzi rəylər vardır. Bu rəylərdən ən doğrusu: Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in anasının bətnində ikən atasının öldüyüdür. İkinci rəyə görə, Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – doğulduqdan yeddi ay sonra ölmüşdür. Abdullah ticarət məqsədi ilə Şama gedib qayıtdıqda Mədinədə vəfat edir. Darul-Nəbiyyatuz Zəhra deyilən yerdə dəfn edilir. Anası Kitabın oğlu Zuhrənin oğlu Abdimənafin oğlu Vəhbin qızı Əminədir. Mədinədəki qardaşlarını ziyarət etməkdən qayıdarkən Məkkə ilə Mədinə arasında olan «ƏBVA» adlanan yerdə dünyasını dəyişmişdir. Anası dünyasını dəyişəndə Rəsulullah yeddi yaşında idi. Anasının ölümündən sonra onu öz himayəsinə babası AbdulMuttalib götürür. Ölənə qədər ona baxır. Öldükdə o, səkkiz yaşında idi. On yaşında olduğu da söylənilir. Babasından sonra əmisi Əbu Talibin yanında yaşamaqa başlayır. On iki yaşında əmisi ilə birlikdə Şama ticarət məqsədi ilə gedir. Doqquz yaşında olduğu da söylənilir. Bu səfərində rahib Bahira ilə qarşılaşır. Rahib, Yəhudilərdən ona bir zərər gələ bilməsindən qorxduğu üçün əmisinə onu Şama gətirməməsini söyləyir. Əmisi onu uşaqları ilə birlikdə Məkkəyə geri göndərir. İyirmi beş yaşında ticarət məqsədi ilə Şama səfər edir. Qayıtdıqdan sonra Xuveylidin qızı Xədicə – radıyallahu anhu – ilə evlənir. Daha sonra Allah ona tək qalmağı və Rəbbinə ibadət etməyi sevdirir. 3. Onun iyirmi üç illik Peyğəmbərlik həyatını bilmək. Hira mağarasına çəkilib orada bir neçə vaxt ibadət etdikdən sonra 610 – cu ildə qırx yaşında ikən ona Peyğəmbərlik verilir. Peyğəmbərlik ona birinci gün verilir. Əbu Qatadə – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən birinci gün oruc tutmaq haqqında soruşurlar. O, buyurur: «O, gün mən doğulmuşam, o gün mən insanlara göndərilmişəm və o, gün mənə ilk vəhy gəlib». Allah
onu bütün yaratdıqlarına göndərdi. Quran Ramazan ayında Qədr gecəsində dünya səmasına nazil olmuş, oradan da iyirmi üç il ərzində hissə-hissə endirilmişdir. «….Haqqı batildən ayıran Quran Ramazan ayında nazil edilmişdir». (əl-Bəqərə 185). Həmçinin Yəhya Sərracı «Nuniyə» adlı qəsidəsində deyir: «Peyğəmbərlik ona qırx yaşında gəldi, Elçilik günəşi Ramazan ayında parladı». 4. Peyğəmbərliyin necə verildiyini və hansı buyuruqla ona risalətin verilməsini bilmək. «Yoxdan yaradan Rəbbinin adı ilə oxu! O, insanı laxtalanmış qandan yaratdı. Oxu! Sənin Rəbbin ən böyük kərəm sahibidir. O Rəbbin ki, insana qələmlə (yazmağı) öyrətdi. O rəbbin ki, insana bilmədiklərini öyrətdi». (əl-Ələq 1-5). Bu buyurduqdan sonra ona Peyğəmbərlik verildi. Vəhy Peyğəmbərimiz – sallallahu aleyhi və səlləm – bir neçə şəkildə gəlirdi. 21 1). Həqiqi (doğru) yuxu – Ruyai Sadiqa – Bu rəsullara vəhyin ilk gəlməyə başladığı vaxdır. Bütün gördüyü yuxular sabah aydınlığı kimi həqiqət idi. 2). Mələyin vəhyi qəlbinə salması, üfləməsi ilə. 3). Mələk Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – ə insan şəklində gəlirdi. 4). Vəhy zınqırov (zil) səsinə bənzər bir səslə gəlirdi. Bu vəhyin ən ağır şəkli idi. Mələk vəhyi o, qədər qarışıq, başadüşülməsi ağır bir şəkildə endirirdi ki, ən soyuq havada belə Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in alnından tər damla – damla axırdı. Hətta səfər ərəfəsində miniyin üzərində olduqda belə bir vəhy gəlsəydi vəhyin ağırlığından heyvan yerə çökərdi. Bir dəfə vəhy gələn vaxt Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in dizi Zeyd b. Sabitin dizi üzərində idi. Zeydin ayağına o, qədər ağırlıq yüklənmişdir ki, az qala ayağı qırılacaqdır. 5). Mələk yaradıldığı şəkildə Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə görünürdü. Vəhy iki dəfə bu şəkildə endirilib. Maraqlananlar Nəcm surəsinin 7-13-cü ayələrinə baxa bilərlər. 6). Heç bir vasitə olmadan doğrudan-doğruya Allah ın bildirdiyi vəhy. Merac gecəsində Allah
namaz vaxtlarını bu şəkildə fərz qıldı. 7). Üç Peyğəmbər var ki, Allah
onunla vasitəsiz danışmışdır. Adəm – əleyhissəlam – ilə Cənnətdə, Musa – əleyhissəlam – ilə yer üzündə və Məhəmməd – sallallahu aleyhi və səlləm – ilə Meracda. Bəziləri səkkizinci vəhy şəkilini də deyirlər. Bu heç bir pərdə olmadan Allah
ilə üz-üzə danışmasıdır. Bu merac gecəsində Rəbbini gördü deyənlərin rəyidir. Sələf və sonradan gələn islam alimləri bu fikirdədirlər ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – öz Rəbbini görməyib. Çünki səhabələr ondan soruşduqda ki, Allah ı gördün o, buyurdu: «Bir nur gördüm». 5. Onunla nələrin göndərildiyini və nə üçün göndərildiyini bilmək.
Allah ı tövhid etmək və əmr olunanları edib, qadağan olunanları tərk etməyi əmr edən şəriətlə göndərmişdir. Allah
onu aləmlərə rəhmət olaraq, onları şirkin, küfrün və cəhalətin qaranlıqlarından elm, iman və tövhidin aydınlığına çıxarmaq üçün göndərmişdir. Bu yolla Allah ın məğfirət və rizasına nail ola bilsinlər, onun əzab və qəzəbindən qurtara bilsinlər. Allah
insanları şirkdən qorxudub əzabı vasitəsilə ayıltmaq, rububiyyət, uluhiyyət, isim və sifətlərində də tövhidə dəvət etmək üçün göndərmişdir. Bunlara dəlil: «Ey (libasına) örtünüb bürünmüş Peyğəmbər! Qalx (qövmünü Allah ın əzabı ilə) qorxut! Öz Rəbbini uca tut. Libasını təmizlə. Əzaba səbəb olacaq pis şeylərdən uzaqlaş. (Etdiyin yaxşılığı) çox bilib başa qaxma. Rabbinin rizasını qazanmaq üçün səbr et». (əl-Muddəssir 1-7). Allah ın «Qalx və qorxut» buyurduğunun mənası, şirkdən qorxudub çəkindirmək və tövhidə dəvət etmək deməkdir. «Öz Rəbbini uca tut» tövhid ilə onu təzim et. «Libasını təmizlə» yəni əməllərini şirkdən təmizlə. «Pis şeylərdən uzaqlaş» yəni bütlərdən uzaq dur. Onlardan uzaq durmaq isə bütləri və bütpərəstləri tərk edib, onlardan uzaq durmaq deməkdir. Bütün bu buyuruqlardan sonra ona risalət verilmiş oldu. O daqalxıb dəvət etdi və Allah ın əmrini yerinə yetirdi. 6. Peyğəmbərimizin vəfatı. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – bu şəkildə hicrətdən sonra on il dəvət etdi. Allah
onunla dini və möminlər üzərinə nemətini tamamladıqdan sonra öz yanına və peyğəmbərlərin, siddiqlərin, şəhidlərin, salehlərin yaşadığı ən uca dostlar arasına qatılmaq üçün seçdi. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Səfər ayının sonları ilə Rəbiul-Əvvəl ayının əvvəlləri xəstələndi. Başını bağlamış halda müsəlmanların yanına, minbərə çıxdı. Şəhadət gətirdikdən sonra Uhudda öldürülən şəhidlərə məğfirət dilədi və buyurdu: « Allah qullarından bir qulunu dünya ilə nəznində olanlar arasında sərbəst buraxdı, o da Allah
ın nəzdində olanları seçdi. Əbu Bəkr – radıyallahu anhu – bu sözlərin nə məna ifadə etdiyini başa düşdüyündən ağlamağa başladı və: «Anam, atam sənə fəda olsun». Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Yavaş ol, ey Əbu Bəkr! Şübhəsiz ki, dostluq və mal baxımından insanlar arasında mənə ən yaxın olanı sənsən. Rəbbimdən başqasını dost seçməli olsaydım, şübhəsiz ki, səni seçərdim, lakin İslamın dostluğu və sevgisi (bizi bir- birimizə) bağlamışdır. Əbu Bəkr – radıyallahu anhu – nu insanlara namaz qıldırmasını əmr etdi. Hicri on birinci ilin Rəbiul əvvəl ayının on iki ya da on üçüncü günündə ölüm halları onda
22 görünməyə başladıqda, əlini suya salır, üzünə sürtür və buyururdu: «Lə iləhə illəllah». Şübhəsiz ki, ölümün istirabları çox ağırdır». Daha sonra gözləri səmaya doğru dikildi və: « Allah
ım o, (ər-Rafiqul –Ələ) ən uca dostlar arasında olmaq istəyirəm» dedi. O, gün vəfat etdi.
PEYĞƏMBƏRİMİZİN XÜSUSİYYƏTLƏRİ Peyğəmbərimiz Məhəmməd – sallallahu aleyhi və səlləm – in bir neçə xüsusiyyətləri vardır. 1. Peyğəmbərlərin sonuncusudur. «Lakin o, Allah
ın Rəsulu və Peyğəmbərlərin sonuncusudur». (əl-Əhzab 40). Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Dəccal ilə əlaqəli olan hədisdə buyurur: «Mən Xatəmin –Nəbiyyinəm (Peyğəmbərlərin sonuncusuyam) və məndən sonra Peyğəmbər gəlməyəcəkdir». Başqa rəvayətdə Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurur: «Məndən sonra Peyğəmbər yoxdur». 2. Allah
onu ən yüksək məqama yüksəldib. Ən yüksək məqam isə şəfaət məqamıdır. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – orada şəfaət edəcək. «Gecənin bir vaxtı durub yalnız sənə xas olan əlavə namaz qıl. Ola bilsin ki, Rəbbin səni bəyənilib təriflənən bir məqama göndərsin». (əl-İsra 79). 3. Hər bir Peyğəmbər öz qövmünə, o isə hamıya göndərilib. «Ey insanlar! Mən Allah ın sizin hamınıza göndərilmiş peyğəmbəriyəm». (əl-Əraf 158). (Ey Məhəmməd!) Biz səni bütün insanlara müjdə verən, qorxudan bir peyğəmbər göndərdik. Lakin insanların əksəriyyəti bilməz». (Səba 28). «Biz səni insanlara Peyğəmbər göndərdik. Allah ın buna
şahid olaması (sənə) kifayət edər». (ən-Nisa 79). Cabir – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Mənə beş şey verilib ki, bundan qabaq heç bir Peyğəmbərə verilməyib… Hər bir peyğəmbər müəyyən bir qövmə göndərilib mən isə hamıya göndərilmiş Peyğəmbərəm». 4. Peyğəmbərimiz – sallallahu aleyhi və səlləm – Xəlildir. Məhəbbətin ən yüksək dərəcəsi olan Xəlillik dərəcəsinə Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – də çatmışdır. Şübhəsiz Allah
İbrahimi xəlil etdiyi kimi məni də xəlil etmişdi. Bu hədis Xəlil İbrahimə, məhəbbət isə Məhəmmədə aid bir məqamdır deyənlərin fikirlərini məhv edir. Çünki Məhəbbət digər insanlar haqqında da sabitdir. « Allah
tövbə edənləri, təmiz və pak olanları sevər». (əl-Bəqərə 222). «Şübhəsiz ki, Allah müttəqiləri sevər». (Ali-İmran 76). « Allah yaxşılıq edənləri sevər». (Ali İmran 134). Beləliklə xəlillik İbrahimə, həbiblik Məhəmmədə xas olduğunu söyləyənlərin sözlərini tutarsız olduğu ortaya çıxdı. Əksinə xəlillik hər iksinə də aiddir, həbiblik isə ümumidir. Ola bilər ki, kimsə sizə belə bir hədis də gətirə bilər. Lakin bilin ki, bu hədis zəifdir. İbn Abbas – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «İbrahim Allah
ın Xəlilidir. Bunu da bilin ki, mən Allah
ın həbibiyəm və övünmürəm». 5. Qurani –Kərim. «De ki: «Şahidlik baxımından nə daha böyükdür? Mənimlə sizin aranızda Allah
şahiddir. Bu Quran mənə sizi və ona (gələcəkdə) yetişəcək kimsələri (qiyamətə qədər) xəbərdarlıq edib qorxutmağım üçün vəhy olunub». (əl-Ənam 19). «Aləmləri qorxutmaq üçün haqqı batildən ayıran Quranı öz bəndəsinə (Məhəmmədə) nazil edən Allah nə qədər uca, nə qədər uludur». (əl-Furqan 1). Əbu Hureyrə – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Peyğəmbərlərdən elə bir peyğəmbər yoxdur ki, ona bəşərin məğlub olaraq inandığı (bir möcüzə) verilmiş olmasın. Möcüzə olaraq mənə verilən şey isə Allah
ın mənə vəhy etdiyi Qurandır». 6. Merac. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – on il Allah
ın əmrinə tabe olaraq tövhidə dəvət etdi. On ildən sonra göylərə yüksəldi. Merac – ARACƏ sözündən götürülüb. URUC – qalxmaq, yüksəlmək deməkdir. İsra – ƏSRA sözündən götürülüb. Bəzilərinin dediyinə görə Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Merac səfərini yuxuda edib, digərlərinin dediyinə görə o – sallallahu aeyhi və səlləm -, 23 Meraca yalnız ruhu ilə gedib. Lakin səhih odur ki, həm ruhu, həm də cəsədi ilə gedib və ömründə bir dəfə olub. Məlik b. Sasa – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Kəbədə əl-Hicr deyə adlanan yerdə yatarkən biri gəlib boğazımdan qarnımın alt tərəfinə qədər olan hissəni yardı. Sonra qızıldan bir qab gətirdi. Qəlbimi çıxardıb Zəm-Zəm suyu ilə yuduqdan sonra onu hikmət və iman ilə doldurdu. Sonra (qəlbimi) yerinə qaytardı. Bu da məni irəlidə gözlənilən üçün bir hazırlıq idi. (Başqa rəvayətdə: Ənəs b. Məlik – radıyallahu anhu – deyir ki, Əbu Zərr – radıyallahu anhu – belə rəvayət etdi ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Mən Məkkədə olduğum vaxt evimin tavanı yarıldı. Cəbrail – əleyhissəlam – endi. Köksümü yardı. Sonra onu Zəm-Zəm suyu ilə yudu. Sonra o, hikmət və iman ilə dolu qızıldan bir qab gətirdi. İçindəkiləri köksümüm içinə boşaltdı. Sonra köksümü bağladı. Sonra əlimdən tutub məni səmaya qaldırdı!»). (Başqa rəvayətdə isə: Ənəs b. Məlik – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – uşaqlarla oynayarkən Cəbrail – əleyhissəlam – onun yanına gəldi. Onu götürərək yerə yıxdı və sinəsini yardı. Qəlbini çıxardı. Qəlbindən bir qan laxtasını çıxardıqdan sonra Peyğəmbərə: «Bu şeytanın səndən olan bir nəsibidir!» deyə ona göstərdi. Sonra qəlbini qızıldan bir qab içində Zəm-Zəm suyu ilə yudu. Daha sonra qəlbini yerə qoydu. Onunla oynayan uşaqlar qaçaraq süd anasının yanına gəldilər və: «Məhəmməd öldürüldü!» dedilər. Onun yanına gəldilər. Rəngi soluq bir halda idi. Ənəs: «Mən Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in sinəsində o izi görmüşdüm!» dedi). Sonra qatırdan alçaq, eşşəkdən böyük olan Burak adı verilən ağ bir minik gətirildi. Bu minik addımını gözün son görmə həddinə qədər qoyardı. (Başqa rəvayətdə: «Cəbrail – əleyhissəlam – ilə birlikdə miniyə mindim. Beytul Məqdisə gəldim. Onu (miniyi məndən əvvəlki) peyğəmbərlərin bağladıqları halqaya bağladım. Sonra məscidə girdim. Peyğəmbərlərə imam olaraq iki rükət namaz qıldım. (Bütün peyğəmbərlər də onun arxasınca namaz qıldılar)». Sonra Cəbrail – əleyhissəlam – ilə birlikdə dünya səmasına yüksəldim. Birinci səmanın (qapılarına) yaxınlaşdıq. Cəbrail – əleyhissəlam – (qapıların) açılmasını istədi. Gözətçilər: «Kimdir O?» deyə soruşdular. Cəbrail: «Bu Cəbraildi!» dedi. Gözətçilər: «Yanında kim var?» deyə soruşdular. Cəbrail: «Məhəmməd!» deyə cavab verdi. Gözətçilər: «Onun dalınca göndərildimi? (Yəni ona bura gəlsin deyə dəvət göndərildimi?)» deyə soruşdular. Cəbrail: «Bəli!» dedi. Bu dəfə: «Səfa gəldi, xoş gəldi!» deyildi və onun üçün səma (qapısı) açıldı. Birinci səmada Adəm – əleyhissəlam – göründü. Cəbrail mənə: «Bu sənin baban Adəmdir, ona salam ver!» dedi. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ona salam verdi, o da salamı alıb: «Saleh övladıma və saleh Peyğəmbərə salam olsun!» dedi. (Başqa rəvayətdə: «Adəmin sağ tərəfində xoşbəxt kimsələrin ruhları, sol tərəfində isə bədbəxt kimsələrin ruhları vardır. O, sağ tərəfinə baxdıqda sevinər və gülərdi, sol tərəfinə baxdıqda isə ağlayardı. Çünki sağ tərəfində olanlar Cənnət əhli, sol tərəfində olanlar isə Cəhənnəm əhlindən olan kimsələr idi!»). Sonra Cəbrail – əleyhissəlam – mənimlə ikinci səmaya çıxdı və səmanın (qapısının) açılmasını istədi. Gözətçilər: «Kİmdir O?» deyə soruşdular. Cəbrail: «Bu Cəbraildi!» dedi. Gözətçilər: «Yanında kim var?» deyə soruşdular. Cəbrail: «Məhəmməd!» deyə cavab verdi. Gözətçilər: «Onun dalınca göndərildimi? (Yəni ona bura gəlsin deyə dəvət göndərildimi?)» deyə soruşdular. Cəbrail: «Bəli!» dedi. Bu dəfə: «Səfa gəldi, xoş gəldi!» deyildi və onu səmanın (qapısı) açıldı. İkinci səmada Yəhya və İsa (hər iksinə Allah ın salat və salamı olsun) göründü. Cəbrail – əleyhissəlam – dedi ki, bunlar Yəhya və İsadır, hər iksinə salam ver. O daonlara salam verdi, onlar da salamını alıb: «Saleh qardaşımıza və saleh Peyğəmbərə salam olsun!» dedilər. Sonra Cəbrail – əleyhissəlam – mənimlə üçüncü səmaya çıxdı və səmanın (qapısının) açılmasını istədi. Gözətçilər: «Kimdir O?» deyə soruşdular. Cəbrail: «Bu Cəbraildi!» dedi. Gözətçilər: «Yanında kim var?» deyə soruşdular. Cəbrail: «Məhəmməd!» deyə cavab verdi. Gözətçilər: «Onun dalınca göndərildimi? (Yəni ona bura gəlsin deyə dəvət göndərildimi?)» deyə soruşdular. Cəbrail: «Bəli!» dedi. Bu dəfə «Səfa gəldi, xoş gəldi!» deyildi və ona səmanın (qapısı) açıldı. Üçüncü səmada Yusif – əleyhissəlam – göründü. Cəbrail – əleyhissəlam – dedi ki, bu Yusifdir, ona da salam ver. O dasalam verdi, salamını alıb: «Saleh qardaşımıza və saleh Peyğəmbərə salam olsun!» dedi. Sonra Cəbrail – əleyhissəlam – mənimlə dördüncü səmaya
24 çıxdı və səmanın (qapısının) açılmasını istədi. Gözətçilər: «Kimdir O?» deyə soruşdular. Cəbrail: «bu Cəbraildi!» dedi. Gözətçilər: «Yanında kim var? deyə soruşdular. Cəbrail: «Məhəmməd! deyə cavab verdi. Gözətçilər: «Onun dalınca göndərildimi? (Yəni ona bura gəlsin deyə dəvət göndərildimi?)» deyə soruşdular. Cəbrail: «Bəli!» dedi. Bu dəfə: «Səfa gəldi, xoş gəldi!» deyildi! və ona səmanın (qapısı) açıldı. Dördüncü səmada İdris – əleyhissəlam – göründü. Cəbrail – əleyhissəlam – dedi ki, bu İdrisdir, ona da salam ver. O dasalam verdi, salamını alıb: «Saleh qarda-şımıza və saleh Peyğəmbərə salam olsun!» deyə dua etdi. (Başqa rəvayətdə: « Allah buyurur: «Biz onu yüksək məqama qaldırdıq». (Məryəm 57). Sonra Cəbrail – əleyhissəlam – mənimlə beşinci səmaya çıxdı və səmanın (qapısının) açılmasını istədi. Gözətçilər: «Kimdir O?» deyə soruşdular. Cəbrail: «Bu Cəbraildi!» dedi. Gözətçilər: «Yanında kim var?» deyə soruşdular. Cəbrail: «Məhəmməd!» deyə cavab verdi. Gözətçilər: «Onun dalınca göndərildimi? (Yəni ona bura gəlsin deyə dəvət göndərildimi?)» deyə soruşdular. Cəbrail: «Bəli!» dedi. Bu dəfə «Səfa gəldi, xoş gəldi!» deyildi və ona səmanın (qapısı) açıldı. Beşinci səmada Musa – əleyhissəlam – ın qardaşı İmran oğlu Harun – əleyhissəlam – göründü. Cəbrail – əleyhissəlam – dedi ki, bu Harundur, ona da salam ver. O dasalam verdi, salamını alıb: «Saleh qardaşımıza və saleh Peyğəmbərə salam olsun!» dedi. Sonra Cəbrail – əleyhissəlam – mənimlə altıncı səmaya çıxdı və səmanın (qapısının) açılmasını istədi. Gözətçilər: «Kimdir O?» deyə soruşdular. Cəbrail: «Bu Cəbraildi!» dedi. Gözətçilər: «Yanında kim var?» deyə soruşdular. Cəbrail: «Məhəmməd!» deyə cavab verdi. Gözətçilər: «Onun dalınca göndərildimi? (Yəni ona bura gəlsin deyə dəvət göndərildimi?)» deyə soruşdular. Cəbrail: «Bəli!» dedi. Bu dəfə: «Səfa gəldi, xoş gəldi!» deyildi və ona səmanın (qapısı) açıldı. Altıncı səmada Musa – əleyhissəlam – göründü. Cəbrail – əleyhissəlam – dedi ki, bu Musadır, ona da salam ver. O dasalam verdi, salamını alıb: «Saleh qardaşımıza və saleh Peyğəmbərə salam olsun!» dedi. Yanından getdikdə Musa ağladı. Ondan soruşdular: «Səni ağladan nədir?» Musa: «Çünki məndən sonra Peyğəmbər olaraq göndərilən bu gəncin ümmətindən Cənnətə girəcək olanlar, mənim ümmətimdən Cənnətə girəcək olanlardan daha çoxdur!». Sonra Cəbrail – əleyhissəlam – mənimlə yeddinci səmaya çıxdı və səmanın (qapısının) açılmasını istədi. Gözətçilər: «Kimdir O?» deyə soruşdular. Cəbrail: «Bu Cəbraildi!» dedi. Gözətçilər: «Yanında kim var soruşdular?» deyə soruşdular. Cəbrail: «Məhəmməd!» deyə cavab verdi. Gözətçilər: «Onun dalınca göndərildimi? (Yəni ona bura gəlsin deyə dəvət göndərildimi?)» deyə soruşdular. Cəbrail: «Bəli!» dedi. Bu dəfə: «Səfa gəldi, xoş gəldi!» deyildi və ona səmanın (qapısı) açıldı. Yeddinci səmada Xalilur-Rahmən İbrahim – əleyhissəlam – göründü. Cəbrail – əleyhissəlam – dedi ki, bu sənin atan İbrahimdir, ona da salam ver. O dasalam verdi, salamını alıb: «Saleh övlad və saleh Peyğəmbərə salam olsun!» dedi. Sonra Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Sidrətul-Muntəhaya qədər yüksəldim. Bir də gördüm ki, Sidr ağacının yarpaqları fillərin qulaqları kimdir. Onun yemişləri isə (Yəmənin Həcər qəsəbəsindəki) fincanlara (gildən düzəldilmiş qablara) bənzəyirdi. Orada Sidrənin dibindən çıxan dörd çay vardı. Bu çaylardan ikisi zahiri, ikisi isə batini çaylar idi. Mən: «Ey Cəbrail! Bu nə çaylardır?» deyə buyurdum. Cəbrail: «Batini olan çaylar Cənnət çaylarıdır. Zahiri olan çaylar isə Nil və fərat çaylarıdır». Allah
ın əmri ilə orada olan gözəllikləri gördüm. Artıq Allah
ın məxluqlarından oranın gözəlliyinin bir qismini belə təsvir və ya tərif etməyə qadir ola biləcək bir kimsə yoxdur. Sonra Beytul-Məmura yüksəldik. (Başqa rəvayətdə: «İbrahim – əleyhissəlam – belini yeddinci səmadakı Beytul-Məmura söykəmişdi»). Bu Beytul-Məmura gündə yetmiş min mələk girər, orada Allah a ibadət edər, namaz qılar, sonra oradan çıxar və bir daha oraya qayıtmazlar. Oradan çıxdıqdan sonra Cəbrail – əleyhissəlam – mənə bir qab şərab və bir qab da süd gətirdi. Mən südü seçdim. Cəbrail – əleyhissəlam – mənə: «sən fitrəti seçdin, ümmətin də fitrət üzərindədir. Əgər şərabı seçmiş olsaydın ümmətin haqq yoldan azardı (azğın olardı)» dedi. (Başqa rəvayətdə – Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və sələm – buyurdu: «Sonra Cəbrail – əleyhissəlam – məni yuxarıya götürə-götürə nəhayət (qəza və qədəri yazan) qələmlərin cızıltılarını eşidərək bir səviyyəyə çatdıq!»). Sonra Allah
Məhəmməd – sallallahu aleyhi və səlləm – ə bir gün və bir gecədə əlli vaxt namaz 25 fərz qıldındı. Peyğəmbər buna təslimiyyətlə razı oldu. Səmadan enib Musa – əleyhissəlam – ın yanından keçərkən: «Rəbbin ümmətinə nəyi fərz qıldı?» deyə buyurdu. Mən: «O, bir gündə əlli namaz fərz qıldı!» buyurdum. Musa: «Sənin ümmətinin buna gücü çatmaz. Səndən əvvəl mən öz ümmətimə bunu bəyan etmişdim. İsrail oğullarından çox çətinliklərlə qarşılaşdım. Rəbbinə qayıt və ümmətin üçün yükünün yüngülləşdirilməsini dilə!» deyə buyurdu. Mən də Rəbbinə dönüb: «Ya Rəbbim! Ümmətim üçün yügülləşdir!» deyə buyurdum. Məndən on vaxt namaz endirildi. Sonra Musa – əleyhissəlam – ın yanına qayıtdım: «Məndən on namaz vaxtı endirildi!» deyə buyurdum. Musa: «Şübhəsiz ki, ümmətinin buna da gücü çatmayacaqdır. Rəbbinə dön və yüngülləşdirilməsini dilə!» deyə buyurdu. Mən yenə də Rəbbimə dönüb: «Ya Rəbbim! Ümmətim üçün yüngülləşdir!» deyə buyurdum. Məndən (qalan namazların vaxtından) yenə də on vaxt namaz endirildi. Sonra Musa – əleyhissəlam – ın yanına qayıtdım: «Məndən yenə də on namaz vaxtı endirildi!» deyə buyurdum. Musa: «Şübhəsiz ki, ümmətinin buna da gücü çatmayacaqdır. Rəbbinə dön və yüngülləşdirliməsini dilə!» deyə buyurdu. Beləcə Rəbbim ilə Musa – əleyhissəlam – arasında beş vaxt namaz əmr olunana qədər gedib-gəldim. Sonra yenə Musa – əleyhissəlam – ın yanına qayıtdım və o, mənə: «Nə ilə əmr olundun?» deyə buyurdu. Mən: «Hər gün beş vaxt namaz ilə əmr olundum!» deyə buyurdum. Musa: «Sənin ümmətin hər gün beş vaxt namaz qılmağa da taqəti çatmaz. Rəbbinə dön və yüngülləşdirilməsini dilə!» deyə buyurdu. Mən: «Rəbbimdən çox istədim. Artıq ondan utanıram. Mən beş vaxta razıyam. Allah
ın əmrinə təslim oluram!» deyə cavab verdim. Bundan sonra bir carçı: «Fərzlər yəqinləşdi, qullarıma da (yükləri) yüngülləşdirildi!» deyə səslədi. Rəbbim: «(Namazlar) beşdir, yenə onlar əllidir. Mənim dərgahımda hökm əsla dəyişməz!». Bundan sonra Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə Cənnət və Cəhənnəm də göstərildi. Cənnətin içində bir çox incidən olan qübbələr (çadırlar) vardır. Torpağı da miskdən idi. Daha sonra Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – səmadan enib Məkkəyə geri qayıtdı». Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in digər başqa möcüzələri.
Allah Peyğəmbərinə nübuvətinin bir dəlil olmaq üçün vermiş olduğu olduqca böyük möcüzələrdən biri də İnşiqaqi-Qamər (ayın bölünməsi) möcüzəsidir. Cabir – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – minbər olmayanda kötüyün üstündə xütbə verərdi. Minbər düzəldikdə isə kötüyü tərk edir. Səhabələr o kötüyün yanından keçəndə onun inildəməsini, ağlamasını eşidib peyğəmbərə xəbər verirlər. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – gəlib o kötüyü qucaqlayıb buyurur: «Bilirsiniz o niyə ağlayır? Allah
ın ayələri onun üstündə zikr olunmadığına görə darıxır». Cabir b. Səmura – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «mən Məkkədə bir daş tanıyıram ki, mən peyğəmbər göndərilmədən əvvəl mənə salam verirdi. Heç şübhəsiz ki, mən indi də o daşı tanıyıram». Bundan başqa yeməyin çoxalması, suyun çoxalması, barmaqlarının arasından suyun fışqırması və üç yüz insanın o, sudan dəstəmaz alması, daşların ona salam verməsi, yağışın yağması və s. kimi möcüzələri vardır. Alimlər xırdalı böyüklü Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in möcüzələrini üç minə qədər çatdırırlar.
PEYĞƏMBƏRLƏRƏ İMANIN FAYDALARI 1. Onların Allah
tərəfindən haqq ilə, elçi olaraq göndərdiklərinə iman etmək. Onlardan hər hansı birisinin risaətini inkar edən kimsə, hamısını inkar etmiş sayılır. Məs: Allah buyurur: «Nuh qövmü Rəsulları yalanladılar». (əş-Şüara 105). Bu ayədən göründüyü kimi Allah
onları bütün rəsulları yalanlamış olduqlarını qeyd edir. Halbuki onu yalanladıqlarında Nuhdan başqa rəsul yox idi. Buna görə də Məhəmməd – sallallahu aleyhi və səlləm – i yalanlayan və ona tabe olmayan Yəhudi və Xristianlar eyni zamanda Musa – əleyhissəlam – ı, Məryəm oğlu İsa – əleyhissəlam – ı da yalanlamaqda və ona tabe olmamaqdadırlar. 2. Peyğəmbərlərdən adlarını bildiklərimizə iman gətirir, adlarını bilmədiyimiz Peyğəmbərlərə 26 də icma ilə iman gətiririk. 3. Onlardan bizə səhih olaraq nəql edilən xəbərləri təsdiq etmək. 4. Göndərilmiş olan Rəsulun şəriətinə gərəyincə əməl etmək. Bu rəsul da sonuncu olan Məhəmməd – sallallahu aleyhi və səlləm – dir. 5. Allah ın qullarına olan rəhmət və mərhəmətini bilmək. Allah onları Öz yoluna yönəlt mək, Allah
a necə ibadət edəcəklərini onlara başa salmaq üçün Peyğəmbərlər göndərmişdir. Çünki insan tək ağlı ilə bunları dərk edə bilməz. 6. Allah
ın göndərdiyi peyğəmbərləri sevmək, onları təzim etmək və onlara yaraşan şəkil də tərif etmək. Çünki onlar Allah ın rəsullarıdır, onlar Allah a ibadət etmiş, risalətini təbliğ etmiş və onun qullarına səmimi öyüd-nəsihət vermişdilər. 7. Bu böyük nemətə görə Allah a şükr etmək. AXİRƏTƏ İMAN Əhli Sünnə vəl Cəmaat axirət gününə etiqad edir və inanırlar. Bunun mənası da qiyamət gününə
Allah ın kitabında, Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – in sünnəsində ölümdən sonra Cənnətliklərin Cənnətə, Cəhənnəmliklərin də Cəhənnəmə girəcəyi zamana qədər meydana gələcək şeylərə dair verişmiş xəbərlərin hamısına inanmaqdır. Axirət günü Allah ın insanları haqq-hesab və cəza (əməllərinin qarşılığını verməsi) üçün dirildəcəyi qiyamət günüdür. Ona bu adın verilməsinin səbəbi, ondan sonra gün olmayacağına görədir. Çünki artıq Cənnətliklər Cənnətə, Cəhənnəmliklər də Cəhənnəmə yerləşdiriləcəklər. «Qiyamət mütləq gələcəkdir, ona heç bir şəkk-şübhə yoxdur. Lakin insanların çoxu inanmaz». (əl-Mumin 59). «Sizə vəd olunan (qiyamət) həqiqətdir. Haqq – hesab (cəza və mükafat) da labüddür». (əz-Zariyat 5-6).
Allah Qurani-Kərimdə Allah a iman ilə, axirətə iman etməyi bir-birinə bağlı olaraq zikr etmişdir. «O, kəslər ki, sənə göndərilənə (Qurana) və səndən əvvəl göndərilənlərə (Tövrat və Zəbur) iman gətirir və axirətə də şəksiz inanırlar». (əl-Bəqərə 4). «Yaxşı əməl sahibi heç də üzünü günçıxana və günbatana tərəf çevirməkdən ibarət deyil. Yaxşı əməl sahibi əslində Allah
a, qiyamət gününə ….. inanandır». (əl-Bəqərə 177). Əhli Sünnə Qiyamətin qopma vaxrtını Allah
tərəfindən bilindiyinə, Allah
dan başqa kimsənin onu bilmədiyinə inanırlar. «Həqiqətən qiyamətin qopacağı vaxtı ancaq Allah bilir». (Loğman 34). (Ya Məhəmməd!) Səndən qiyamət haqqında soruşurlar ki, nə vaxt qopacaq? De ki: «O, ancaq Rəbbimə məlumdur. Qiyamətin qopacağı vaxtı Allah dan başqa heç kəs bilə bilməz». (əl-Əraf 187). (Ya Məhəmməd! Müşriklər) Səndən qiyamətin nə vaxt qopacağı barəsində soruşurlar. Sən onun vaxtını nə bilirsən? Onu bütün təfərrüatı ilə bilmək ancaq sənin Rəbbinə məxsusdur». (ən-Nəziat 42-44). Ömər – radıyallahu anhu – nun rəvayət etdiyi hədisdə Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən Qiyamət saatı haqqında soruşan Cəbrail – əleyhissəlam – a Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – belə cavab vermişdi: «Soruşulan soruşandan çox bilmir». Lakin sünnə ilə həmən günün hansı olduğu barədə məlumat gəlmişdir. Əbu Hureyrə – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Günlərin ən xeyirlisi beşinci gündür. O gün Adəm – əleyhissəlam – yaradıldı, o gün Cənnətə salındı, o gün Cənnətdən qovuldu və o gün qiyamət qopacaqdır». Axirət gününə imanın mənası onun şəkk-şübhəsiz olaraq gələcəyinə inanmaq və buna uyğun olaraq gərəyincə əməl etmək deməkdir. Qiyamətin qopmasından əvvəl ortaya çıxacaq qiyamətin böyük və kiçik əlamətlərinə iman, ölümə, ölümdən sonra qəbr sorğusuna, əzab və nemətinə, Sura üfürüləcəyinə, yaradılmışların qəbirlərindən çıxacaqlarına, qiyamətin hesab yerindəki dəhşətli və qorxulu hallarına, məhşərə, səhifələrin (əməl dəftərinin) açılacağına, tərəzinin və sirat körpüsünün ortaya qoyulmasına, hovuza, şəfaətə və digər xüsuslara, Cənnətə və ən yüksək mərtəbəsi Allah
ın üzünə baxmaq olan nemətinə, Cəhənnəmə və orada olan dəhşətli əzablara iman etmək axirətə 27 iman etməyin içərisinə daxildir. Elm adamları Qiyamətin əlamətlərini kiçik və böyük əlamətlər olmaqla iki qismə ayırmışlar. «(Məkkə müşrikləri) özlərinə yalnız mələklərin, yoxsa Rəbbinin (əzabının) , yaxud da Rəbbinin bəzi qiyamət əlamətlərinin gəlməsinimi gözləyirlər? Rəbbinin bəzi qiyamət əlamətləri gələcəyi gün əvvəlcə iman gətirməmiş və ya imanında bir xeyir qazanmamış şəxsə (sonrakı) imanı heç bir fayda verməz». De ki: «Gözləyin, doğrusu biz də gözləyirik». (əl- Ənam 158). Ey insanlar! Rəbbinizdən qorxun. Həqəqətən qiyamət gününün zəlzələsi dəhşətli şeydir». (əl-Həcc 1). «Onlar (kafirlər) ancaq qiyamət saatının qəfildən başlarının üstünü almasınımı gözləyirlər? Onun əlamətləri artıq gəlmişdir. Qiyamət saatı onlara gəlib çatdığı zaman ibrət almaları (peşman olub tövbə etmələri) onlara nə fayda verər?». (Məhəmməd 18). «…. Nə bilirsən, bəlkə də qiyamət saatı yaxındır! Ona inanmayanlar onun tez gəlməsini istərlər. İnananlar isə onun haqq olduğunu bilərək ondan qorxuya düşərlər. Bil ki, qiyamət saatı haqqında mübahisə edənlər (haqq yoldan) azıb çox uzaq düşmüşlər». (əş-Şura 17-18).
Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|