Xvi fəSİl azərbaycan sovet rejiMİ ŞƏRAİTİNDƏ

sapalağı  ləğv olundu. Onun əvəzinə könüllü məhsul rüsumu -

“çanaq” (20 girvənkə) vergisi qoyuldu. 1922-ci ilin yazından eti-

barən  ərzaq vergisi tətbiq olunmağa başlandı (6, s. 101). Yeni 

iqtisadi siyasət dövründə neft sənayesini öz himayəsində saxlayan 

mərkəz onun inkişafı naminə respublika orqanlarına xarici şirkətlər 

ilə əlaqə yaratmaq səlahiyyətləri vermişdi. Bu, neft sənayesini yeni 

texnika ilə təmin olunmasına kömək edirdi. ABŞ-ın “Standart-Oyl” 

şirkəti ilə bağlanmış müqaviləyə görə “Azərneft” texniki avadanlıq 

və s., “Gikkers Limited” ingilis firması ilə bağlanmış müqaviləyə 

görə Azərbaycan ilk krekinq qurğuşununun texniki avadanlığını 

istehsal etmək üçün lisenziya aldı. “Azərneft” London, Paris, Ber-

lin, Nyu-York və s. şəhərlərdə öz nümayəndəliklərini açdı. 1924-cü 

ildə Suraxanıda turbobur vasitəsilə ilk quyu qazıldı. Balaxanı-

Sabunçu, Bayıl buxtasında neft mədənləri aşkar edildi və işə salındı. 

1925-ci ildə neft hasilatı 1921-ci ilə nisbətən 2 dəfə artdı. Neft-

maşınqayırma sənayesi inkişaf etməyə başladı (leytenant Şmidt-

indiki Səttarxan zavodu). 

1925-ci ildə Bakıda və Tovuzda sement, Gədəbəydə misərit-

mə zavodları, Gəncədə mahud favriki işə salındı, Şərur və Yevlaxda 

yeni pambıqtəmizləmə zavodları tikildi, Şəkidə, Ordubadda və Dağ-

lıq Qarabağda baramaaçan fabrikləri fəaliyyətə başladı. Kənd təsər-

rüfatında da əkin sahələri artdı, sosial təbəqələşmə gücləndi, 1925-

ci ildə ortabablar 54% təşkil edirdi. 1925-ci ildə Azərbaycanın iqti-

sadiyyatında canlanma başlanmışdı, lakin 1926-cı ildən etibarən