Yadında qalsın

“Hara gedirsən? Niyə məni özünlə aparmırsan? Bu son 
anlarında necə də anana oxşayırsan...” 
Həmin rövzəni bir az dəyişib Həmid üçün oxudum:
“Həmid! Hara gedirsən? Həmid, olar getməyəsən? 
Həmid, məni də özünlə apar! Həmid, necə də anana 
oxşayırsan”. 

---

227 
Saat 11-də dostları ilə birgə peyvənd vurdurmağa getdi. 
Qayıdanda hər şeyi hesabladıq. Təhsil aldığı universitetin 
hesabına ayda 16 min tümən yatırmalı idim. Universiteti 
bitirməyə üç semestr qalmışdı. Onu da ezamiyyətlərin 
çoxluğuna 
görə 
bitirə 
bilməmişdi. 
Universitetdən 
demişdilər ki, ezamiyyətdə olduğun üçün imtahanda səni 
nəzərə alacağıq, o isə qəbul etməmişdi. Diplom alacağı 
təqdirdə maaşının artdığını bildiyindən, istəyirdi ki, bütün 
dərsləri oxuyub imtahan versin, aldığı pul da halal olsun. 
Qərara gəldik ki, hər ay təhsil haqqını ödəyim, qayıdanda 
imtahanlarını verib diplomunu alsın. 
Korpusdan aldığı maaşdan yetmiş tümən qalmışdı. 
Dedi ki, o pulları atama verim, korpusa qaytarsın. Bizə 
veriləcək ev barədə dedim: 
-Əgər sən gəlməmiş evi versələr, nə edək? 
-O vaxta qədər verəcəklərinə inanmıram. Versələr də, 
əşyaları apararsız, özüm qayıdanda rəngləyib əşyaları 
düzərik. 
Yeni evin həvəsilə bütün təmizləyici maddələri bir neçə 
həftə öncədən alıb evə qoymuşdum. Axı haradan biləydim 
ki, hazırkı ev Həmidlə yaşadığım ilk və son ev olacaq?! 
Gecə saat on ikidə yatdı. Səhər saat beşdə durub hərbi 
hissəyə gedəcəkdi. Zəngli saatı beşə iyirmi dəqiqə işləmişə 
qurdum. O, rahat yatsa da, mənim gözümə yuxu getmədi. 
Pəncərədən saçan ay işığı onun üzünü işıqlandırırdı. 
Gözlərimi üzünə dikib səssiz-səmirsiz göz yaşlarına qərq 
oldum. Yastıq islandı. Yerimdə qərar tuta bilmirdim. Otağı 
obaş-bubaşa gəzib zikr deyir, sonra gəlib yanında 
otururdum. Getməsinə mane olacaq səbəblər axtarırdım. 
Sanki məntiqimlə hisslərim müharibəyə başlamışdı. Öz-
özümə deyirdim ki, bəlkə duranda qarınağrısı tutdu, bəlkə 
ayağı burxuldu. Ancaq ürəyimin dərinliyində başından bir 

---

228 
tük əskik olmasına belə razı deyildim. Öz-özümə təlqin 
edirdim ki, öncələr olduğu kimi, inşallah, bu dəfə də sağ-
salamat qayıdacaq. 
Azana bir saat qalmış yuxudan oyatdım. Həyatımızın 
hər günündə olduğu kimi, bu dəfə də ona səhər yeməyi 
hazırladım. Çox sevdiyi tomatlı yumurtanı bal, darçın və 
iydə tozundan hazırladığım məcunla birlikdə süfrəyə 
qoyub dedim: 
-Həmid, gec olmamış ye. Mən bir yerdə qərar tuta 
bilmirəm. Qorxuram ki, göz-gözə gələk, yenə ağlamağa 
başlayım. 
Süfrədə oturanda dedi: 
-Son səhər yeməyini mənimlə yemək istəmirsən? 
Sanki ürəyimə xəncər sancıldı. Qulağım dediyi sözü 
eşitsə də, beynim inkar edirdi. Mətbəx başıma fırlanırdı. 
Qəhər içində dedim: 
-Niyə belə deyirsən? Məgər ilk dəfədir ezamiyyətə 
gedirsən?! 
-Kaş səsini yazıb, özümlə apara bilsəydim! Hər qulaq 
asanda rahatlaşardım. 
Axı qərara gəlmişdik ki, harda imkan olsa, zəng 
edəcəksən! Bax, mən sənin zənglərini gözləyəcəm. 
Yanında oturdum. Özü yemək tikələrini götürüb mənə 
verirdi. Baxışlarında xüsusi enerji var idi. Dedim: 
-Həmid, həzrət Zeynəbin (ə) hərəminə çatanda mənim 
üçün xüsusi dua edərsən. 
-Gözüm üstə, əzizim! Ora çatanda deyəcəm ki, bibi 
can, xanımım həmişə yanımda oldu, Fərzanə həyatda dik 
dura bildiyi üçün mən indi İslam və etiqadım uğrunda dik 
durmağı bacardım. Deyəcəm ki, Fərzanənin gözləri 
yaşaranda, mən ondan niyə ağladığını soruşanda heç nə 

---

229 
demirdi, gözdən uzaq bir yerə çəkilib ağlayırdı ki, iradəm 
zərrə qədər də olsa, zəifləməsin. 
İş yoldaşı zəng vurub küçənin başında gözlədiyini 
bildirdi. Tez hazırlaşdı. Mavi xətli ağ köynək, qara 
gödəkcə və boz şalvar geyinmişdi. Bu dəfə onun daha gec 
hazırlaşmasını istəyirdim, ancaq o, getməyə çox həvəsli 
idi. 
İçimdə böyük bir təlatümlə Quranı qapının ağzında 
tutdum. Çıxarkən dedim: 
-Kaş özünlə telefon apara biləydin, Həmid! Səni and 
verirəm həzrət Zeynəbə (ə), məni xəbərsiz qoyma, imkan 
olan kimi zəng vur”. 
-Narahat olma! İmkan yaranan kimi zəng edəcəm. 
Ancaq bir məsələ var. Suriyadan zəng edəndə səni 
sevdiyimi necə deyərəm? Yanımda başqaları da olacaq. 
Onlar belə dediyimi eşitsələr, utandığımdan yerə girərəm. 
Birdən oxuduğum şəhid xatirələri yadıma düşdü. 
Bəziləri bu kimi vəziyyətlər üçün aralarında xüsusi sözlər 
seçmişdilər. Həmidə dedim: 
-Telefonda “səni sevirəm” yerinə, “yadında qalsın” 
deyərsən. Mən anlayacam. 
Təklifimdən xoşu gəldi. Pillələri düşə-düşə əl yelləyib 
ucadan deyirdi: 
-Yadında qalsın! Yadında qalsın! 
Təbəssüm edib dedim: 
-Yadımdadır! Yadımdadır! 
Küçəyə qədər yola salmağa qoymadı. Birinci 
mərtəbənin pilləkənindən bayıra açılan pəncərədən 
arxasınca su tökdüm. Küçənin başına çatana kimi iki-üç 
dəfə döndü, əl yelləyərək sağollaşdı. Uşaqlıqdan küçələrlə 
bağlı yaxşı xatirələrim yox idi. Atam bizi göz yaşları 
içində anamıza tapşırıb Kürdüstana gedirdi. Əli ilə mən 

---

230 
ağlayaraq 
korpusun 
maşınının 
arxasınca 
qaçırdıq. 
Atamızdan ayrılmaq hər dəfə daha da çətinləşirdi. 
İndi yenə saoğllaşmaq, yenə küçə... Ancaq bu dəfə 
gedən Həmid idi. 
Əliylə işarə verdi ki, içəri girim. Ancaq girmək 
istəmirdim. Beynimdə bir səs fəryad qoparırdı: “Həmid! 
Bir az yavaş! Axı niyə bu qədər tələsirsən?! Qoy sənə 
doyunca baxım!” Ancaq bütün bunlar sadəcə, beynimin 
fəryadları idi. Həmidin gördüyü yeganə şey hər addımını 
izləyən baxışlarım idi. Vüqarlı və iradəli addımlar atırdı. O 
gündən sonra bir daha yol getməyini izləmək mənə qismət 
olmadı. 
Pillələri bir-bir çıxıb evə girdim. Evdə hər şey Həmidi 
səsləyirdi. Evin divarları həmişəkindən də çox darıxırdı. 
Evimiz balaca olmasına rəğmən, Həmidin sayəsində bir 
dünya məhəbbət və mehribanlıqla dolu idi. Ancaq indi 
dözümsüz bir qəfəsə dönmüşdü. Nəfəsim daralırdı. O 
qədər məhəbbət dolu ev birdən-birə qaralmış, daralmışdı. 
Azandan sonra səccadədə oturub doyunca ağladım. 
Ürəyim sakitləşsin deyə namazdan sonra Quranı açdım, 
niyyət tutub, istixarə etdim. Qarşıma bu ayə çıxdı: 
“Biz sizi canınızla və malınızla imtahan edərik. Elə isə 
səbrli olun...” 
Bu ayəni oxuduqdan sonra sakitləşdim. Bütün 
vücudumla Allahdan istədim ki, həyatımın ən böyük 
imtahanında mənə yardım etsin. 
Səccadəni yığışdıranda gözüm Həmidin öz əliylə 
qoyduğu möhürə sataşdı. Ona əl vurmadım, öz-özümə 
dedim: “Həmid nə zaman qayıtsa, möhürləri də özü 
götürər”. Qoyduğu və ya asdığı heç bir şeyə əl vurmadım, 
hamısı olduğu kimi qaldı. 

---

231