Yardılamaq, kömək ləmək

Şaşık  
: çaşık, dağınık, düzənsiz.
 
Şaşırmaq
: iştibaha salmaq: sapıtmaq, bozmaq, 
saçmalamaq. 
 
Şaşkın  
: adaşkın, çaşkın, arsar, quşkun, şəkli, 
şübhəli.
 
Şaşmaq 
: azmaq, yaddan çıkarmaq, kırıxmaq, 
yadırqamaq.
 
Şaşιlιnç
: hövlüqməç, aldıraşlı, aşιqιç, tez, tiz, tələsik, 
darrov.
 
Şatak
 : 
met
 < kataş, sataş, savaş.
 
Şatır
 : 
çalasın, tələsim, calt.
 
Şatır
4
 
(çatır):
 dam
2,
 çatı
1,
 çatılmış neçə şeydən oluşan 
örtü, sarlak
3
, çatrat
7
, çardak
6.8
, üçək, çətir
9
, öqüzə
9
, 
səqf\ alacanq, alıcı, zirəng, od yalı.
 
Şatpak
4
  
: boş söz, laqğa, yanqıra, yanqır, sandırak, 
ağat
4. 
Şava
15
 : 
ölkə, vətən.
 
Şavıldamak
: ışıldamak.
 
Şavşak :
 bilək, biləzik söyəği.
 
Şayan
3
 
: şeytan.
 
Şayət  
: gərəkirsə, bardı - gəldi
8
, vardi - gəldi, vurdi - 
gəldi, vurdu - oldu, əyər, gərəkirsə, birdən.
 
Şaykaş
4
: savaş.
 
Şaylı
15
 : 
şanlı
 
Şeh
 
: < çeh < çek < çək. çəkə. alısım, nəm, izqar\ 
alısım odun: şeh ; nəm odun.
 
Şeh
 
: çek, çeh, çiy.
 
Şekəm
  : < işkəm < içkəm < iç.
 
Şeşmək
14
: çözmək, deşmək\ Şeşilmək
14
: deşilmək, 
açılmaq, çözülmək. 
Şe'r
 : 
şığır, olenq
4
, ır
5
, akıntı
4
.
 
Şet elgə
 :  xaric.
 
Şeteldik
: varidat.  
Şey
 
: nəsnə, kimərsə
9
 
Şeytan
 : albarstı
5
, kuytıl
4
.
 
Şəbixun:
 < şabılıv < çapılıv, yürtül
5
, yağırıltu.
 
Şəhvət
   : hiz, kösnü.  
 
Şəhvət:
 kösnü, hiz. 
Şəkilçi 
:(qıramer) yapım əki
1
, söz yasavsı, yalqavzar
3\
 
qoşımçalar
7.
 
Şəkk
 : 
qaralıq
 
Şəksiz
4 
: çəksiz
9
, çiksiz
3.7
, əngin  , kenq - taşa
9
, imqir
8
, 
uşı kıyırı yok
4
: ucu qırağı yok.
 
Şəlalə 
: şıra şır, banğa, şaqlavık.
 
Şənbəllə
: boy otu.
 
Şərait
 : 
daşı l- qoşul.
 
Şərit
 
: < sərit. sızık
7
, çızık
8
, zölək
8
, tikə
5
, təsmə, 
buy
7
.
 
Şərq
 : 
< 
şığış, çıxış. gün doğar, gün çıkış(şığış). 
şığış.
  
Şəvlə
3
(şövlə)
: şo(v)q, qaraltı, qarartı, karanğ
5.
 
Şiddət 
: < sıxdat. azış, yeyinlik\ azışmaq: hizlənmək.
 
Şiddətli
: kıyın.
 
Şığıl
 : 
hidyə.
 
Şığın
 : 
xarcaman.
 
Şığmaq
: çıkmaq, çağnamaq, parıldamaq, ışığlamaq.
 
Şik
15
 : 
halqa
 
Şikaf
 : 
met
 < kəşf.
 
Şikəm
  : < içkəm
 
Şikəncə
: sıkanca.
 
Şiki
4
 
: çiki: kal.
 
Şimdi   
: indi, emi.
 
Şimşək  : 
yağtılık.
 
Şınaktarı
: idman.
 
Şincir
15
 : zincir.
 
Şırau
4
 : 
satrat
 
Şirin
 
: sirin, siruvlat.
 
Şirkey
4
 : pəşə.
 
Şiş
 : 
ciş, iti, biz, tiz.
 
Şişik
 : 
köpik
4
, tompay, isüv
4
, isik
4
, öpək, kaparçık, 
işşik
9
, toluk, karınsav, kampa, kök, dalı,
  
kürək , 
hoppa
6
, səmiz, simiz, yoğun, poki
8
, şişko, şişman, 
çişmə. 
 
Şişirmək
: dəm vermək, dinləndirmək, iyicə pişirmək
 
Şişkin  
: baldır, sap, gödə, qabarma, çıkıntı.
 
Şişmək  
: batırlanmaq, boysanmaq, yürəklənmək, 
bənçilənmək, maxtanmak, maxtanırqa, 
maxtanırçak, özsevərlik, köpərmək, köpəlmək, 
qurulmaq, qurulanmaq.
 
Şişmiş 
: qaynaq.
 
Şitab
 : 
met 
< daşab, daşıq, hərəkətdə itilik
 
Şivən
 : 
met 
< çığvın.şıvqın, cıvqın, 
 
Şol 
: ısmaz
14. 
Şol bada
: ilk bada, bir dəfə.
 
Şorba 
: bün.
 
Şoylə
15
 : şolay
15
 
Şöğlə
 : 
yalqım, yalpıldı.
 
Şölən
 : 
dabara, 
şənlik, saltanat, toy.
 
Şömələ
4
: kömələ, bəstə.
 
Şömüş
 : çömüş, malağa.
 
Şösə
 
: < küçə ?.
 
Şövq
 
: < sövq, sevq.
 
Şuğuldamaq
: məşğul.
 
Şux
 : 
met
 xoş.
 
Şulık 
: çulık, corab.
 
Şumal
  : quzey, tönyək
3.7.
 tunduk
5
, sol tüsdük
4
, dəmir 
qazık
8
.
 
Şunbul 
: çük
8
 
Şungar  
: doğan, şungur, köğön, şahin, qızıl quş, al 
quş.
 

 
sözün özü 
 
 
159
Şunqur
 : doğan, ağ doğan\ omuzları ; busu şunquru 
andıran igid.
 
Şur
 : 
qarqaşa, qarışqanlık.
 
Şuriş
 
: < aşuriş, aşırış.
 
Şuvra 
: gengə. gengəş.
 
Şuyeş
  : < suyuş, yuyuş.
 
Şübhə  
: güdük, kedik
5. 
Şübhə
 : 
güdük. 
şübhəsiz: güdüksüz.
 
Şübhəli
 : gömürtük. güng, geng
 
Şükrən
 : (alğış, şuqır
lat
, sucuk )
 
Şülıq
4
 : 
corab.
 
Şüməriş
: sanayış, sanayın, sandayın.
 
Şüş
 : 
şiş, şax, şəx\ şeşüv: buynuzu iti inək\ şüş 
papaq: burma börk.
 
Şüşə
 
: < sayşa: duru, saf.
 
Şüşə 
: şüyşə: çüyşə
5 
: sırça.
 
Şüv
 : 
təkiz, düz, guni.
 Türkana 
: sadə, sadarak
 
Şüvlər  
: çırpı, qιrιntι.   
 
Şüy 
: çüy
 
Şιğιrsιk 
: baldak, halqa, döngələk, bucra, yιğιrιk, 
qurşav, yarpak, budak, uşak, sap 
 
Şəgg 
: güdük, kedik
5.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                  
T,
 
t 
 
 
 
 
 
Tabaq 
: yatık, yassı, dayaz qab\ tabax kimi: dümdüz, 
açık\ tabaqdaş: bir qabda yoldaş olan
 
Taban   :
 daban, daman
5,
 tavan
6, 
 döşəmə
2
, edən
3.4.7
, 
irgə daş
4
, yergə daş
8.9.  
 
Taban
14
: tərs, baş aşağ 
Tabansız
: tavansız, qorkak, ürəksiz, ödlək. 
Tabla  : (batla?)amac, nişan yeri, nişanın 
qoyulduğu topraq yığını. 
Tabut  
: salaca 
 
Tabyamaq
14
: tapmaq, yapmaq, hazırlamaq.
 
Tacir
 : 
sarık, sərik
 
Tağ öçki
: ceyran, karaca, cüyür, yüyür, yayran, kır 
kəzəsi, kıralay, kır keçisi, keyik, elik
 
Tağ 
: arka, gümbəz
 
Tağ 
: bənək, xal, dak, dağ, timqil.
 
Tağa  
: əmi, ağay, əkey, bayka, əki, əməki   
 
Tağan    :
 üç paya.
 
Tağav 
: dayı .
 

 
sözün özü 
 
 
160
Tağlanmak
: tövlənmək, tövşəmək, Tavşəmək > 
dağşəmək
 
Taxan 
: dayxan, əkinçi >
 dehqan
.
 
Taxım  
: kümə, yığın, öbür, qurup, bölək, tapqır\ öbək 
- öbək: kümə - kümə, ylğın - yığın: taıxm - taxım: 
topar - topar, tapqır - tapqır.
 
Taxıntı  
: tutuk, boğun, bağlı, burc, düyün, ilişkin, ilişik, 
qaraşlıq, qaraş, məsələ, mərbut  
 
Taxıntısız
: məsələsiz, tutuksuz, düyünsüz, boğunsuz, 
ilişiksiz.
 
Taxmaq:
 aşlamaq 
 
Taxsar
12
: çıxar: önər.
 
Taıxm -  taxım
: top - top, kütlənən, küt - küt, kültəm - 
kültəm, kültüm - kültüm, çoğdam - çoğdam, dəstə - 
bəstə, bukca - bukca, dəngi - dəngi, qucaq - qucaq, 
topar - topar, tapqır - tapqır, öbək - öbək, kümə - 
kümə, yığın - yığın.
 
Takav 
:  
nal \ takavçı : nalçı.
  
Takaşlamaq
: başa - baş çalışmaq: dəyişmək. 
Takılış  
: tokuluş, təsadüf.
 
Takılmaq
: qatılmaq
3.8
 
Takım 
: dəst, cür: bir takım boşqab: bir dəs boşqab\ 
paltar takımı: paltar dəsdi.
 
Takım
 : 
tim
 
Takışma:
 dəyişirmə, çalışma, çaqqışma. tapışmak.
 
Takışmaq
: tapışmak
 
Takma
15
: atalar sözü
 
Takmaq:
 
met 
(qat
=
 tak) . 
qatmaq. tıkmak 
=
 tikmək. 
danğmaq
8
, bağlamaq, sokmaq, kadamak
5
\ mıx 
kadamaq: mıx taxmaq\ göz kadamaq: göz tikmək.
 
Takıtmaq: dağıtmaq, qatıtmaq. 
Taq  
: baytak, boyat, allah, tağ.
 
Taqmaq:
 qaqmaq, tapmaq, təpmək, çırpmak, 
qınamak. 
Tal 
: dal, boy, qəd
 
Tala 
:< dalamaq < dal. tikə, bölük (tala bulut: bulut 
tikələri).
 
Tala
15
  : tarla, ova, otlak
 
Talaa    :
 boşluk, çöl, kır, sivir, sıbır (sibir ), istep.
 
Talaağa:
 boşuna (alay talaası: alay vadisi).
 
Talağ
  : möj, moc.
 
Talağ
15
 : yara
 
Talamaq
: yağmalamaq, dalaşmaq.
 
Talan  
: başarı, yetiklik, iyqilik, yetişkinlik, yolungi, 
üstünlük .
 
Talan  
: yağma, mal, sərvət, gənc, Talanli: bacarakli.
 
Talançı 
: basmaçı, qaltamaq, qarakçı, yolkəsən, 
əşqiya.
 
Talaş  
: arpalış, uğraşma.
 
Talay
15
 : tale'
 
Talay
6
 
: baytak
3
, saklı
3
, xeyləh. 
Talqalığ: bulağay, iğtişaş. 
Talağmaq: (< dalğa) tələsmək. çabuqmaq.
 
Talkı
15
 : 
kətən tokmağı
 
Talmaq
 : yorulmaq
 
Talpırmaq
: dal vurmək, qanat çalmak.
 
Talvar 
: talvara: böyük kəsilmiş ağac.
 
Talvas 
: istəmək, istək
 
Tam yadan
: bezar, arğın - yorğun, aran
 
Tam 
: tüm, bütün, doluk
5
, tutuş
8
 
Tam
15
 : 
duvar
 
Tama 
: ümid, islək
 
Tamahkar
: ac göz, opkur
9
, doymaz.
 
Tamahlanma
k: azlanmak, dadanmak
 
Tamak
  : damaq, dadak, anak, tanak, tanımaq, 
dadanmaq
 
Tamak
4
  
:  yemək, dadım
 
Tamam 
: barça, varça, varısı, bütün, həp, kamilən.
 
Tamamiylə
: tümüylə, birdəm
qə
, birtəm, büsbütün, 
başbütün, bütüniylə, bütün - bütün, büsbütün, 
başgötər
8,
 bütünüylə
 , 
hamısı.
 
Tamamlamak 
: dərləmək, qurnamaq, curlamaq, 
toplamaq, aymak, anıklamak, səbt etmək, 
müşəxxəsləmək 
 
Taman
15
: daban, toprak, ökçə
 
Taman
15
: yetər, tamam
 
Tamaslamak
: amranmak, bürtmək
 
Tamaşa 
: qəşəh, gözəl.
 
Tamdırmak
: yanmak, yandırmaq
 
Tamğamaq
: qaqmaq, taqmaq, tapmaq, təpmək, 
çırpmak, deyinmək, qınamak.  
 
 
Tamınqa
15
: damqa.
 
Tamır
3
 
: kök, tomur
9
, tübir
4
, unğqu, neqiz
5
, özək
6. 
Tamıtmaq: 
yandırmaq, parlatmaq, tamdurmaq
ka 
: 
yandırmaq, bol; böyük yalımlı ocaq, güclü atəş, 
cəhənnəm)> damğa.
  
Tammak
15
: akıntı. 
Tamşanmaq
: həvəslənmək, dadanmaq, ağzına 
suvalmaq. 
Tamu
ka
 
: nişan, bilgə, im, damğa 
Tanğ attırmaq
: sabaha qədər yatmamaq.
 
Tanğ 
: heyrət, şaşıntı, 
Tanğır 
 : yadırqamayan, huşlu, zehinli. tanıqlı. 
Tanğak 
: əcib.
 
Tanğımaq
: bağlamaq\ yaylığ tanqamaq.
 
Tanğır 
: yaxcı tanıyan ; yaxcı görən. 
 
Tanğrılık
: tanrıya;idiyə çuğunub oturan kimsə
 
Tanğsık
: tanğsuq, taysız, taymaz, təkməz, 
tapılmayan, tanrısəl, idisəl, şaşırdıcı, seyrək, endər, 
qeyri adi gözəl.
 
Tanğsıklık
: endərli, seyrəklik, taysızlık, taymazlık, 
təkməzlık, tapsızlık.
 
Tanğsuq: t
anğsık, taysız, taymaz, təkməz, 
tapılmayan, tanrısəl, idisəl, şaşırdıcı, seyrək, endər, 
qeyri adi gözəl.
 
Tanğut
: təbbətlilər.
 
Tanıq 
: şahid, dəlil\ ağ, bəlli, açık\ səhər ertə
 
Tanım  
: bilgiləv. bəlləmə. anıklav.
 
Tanımak
: ayıl - sayıl etmək, ayılmak, anqşırmak, 
sayğarmak, başğalamak, öz başına etmək, ayrı 
başqa.qoymak, ayırmak, ısırdənq etmək, müşəxxəs 
etmək.
 
Tanış  
: bələd, bildik, bilgən, qabış, ukış, qabiliyyət, 
danış, ittila, ittilaat 
=
 danışıq
 
Tanışlı
15 :
 ünlü, məşhur
 
Tanışlık
15
: tanışma
 
Tanq  
: heyran, şaşa, geng. 
Tanqlamaq
14
: 
1) 
şaşmaq 
2) 
şişirmək. 

 
sözün özü 
 
 
161
Tanqırqamaq
1
: tanqlamaq, çaşmaq. şişmək,  
Tanq zar
: şafaq.
 
Tanqa  
: > dana. 
 
Tanqa
6
  
:dınqılı, pul kimi çiçik.
 
Tanqayan
:, ışıldayan, parıldayan, dəgəyən, yukarı, 
dikə, az (as: uca), azaq
sumer
.
 
Tanqış 
: qanıt, könük, göstəriş, dəlalət, illət, ayğak, 
niqiz.
 
Tanqla 
: sonra, ertə, gələcək, yarın.
 
Tanqlav 
: seçmək.
 
Tanqsok
: gözəl, şaşırdıcı gözəllik\ tanqsılık: əzimlik, 
əciblik. qəribə.(qancuq)\ Tanqsuklamaq
: tanq; 
geng qalmaq, təəccüb etmək. 
Tanlanğan
: məşhur, atağlık.
 
Tanqa
8 : 
tonqal,
 
 hər bir şeyin topluğu\ ocaq ; tonqal 
qurmaq. çöldə ot xəşəl yığıb, yandırmaq , 
 
Tanqaq: 
şaşmaq, döyükmək.
 
Tanrı yalqası
n: tanrı(idi, yaratan) saxlasın. 
Tanrı 
: burkan
12
, barkan
12
, breken, durucı, idi
14
, 
allah,
 idi
14, 
əktirən, 
Tansık 
: az, seyrək(nayab), tansık tamah: özlənilən ; 
az ələ düşən yemək.
 
Tap : 
tam, yetər, kafi\ tap gücüylə: tam canıyla.
 
Tap
  : bab: dəng. bir birinə tapdır: babdır (iki çətuk 
(pişik) bir aslana tapdır. yoldaşın tap elə, görən 
desin habelə)
 
Tap
: arka, art: tapımı takıp ed: izimnən gəl.
 
Tap
 : bərabər , dəş, dəng, tay, əşit, musavi: huri tap
\ 
Tap gəlmək
: bərabərlik etmək, tablanmaq, 
tablaşmaq, gərəyincə yetər olmaq
 
Tap
: diqqət
 
Tap
: düz, doğru, xətasız: tap adam. tap qızıl: xalis 
qızıl. tap yol: düz yol. tap ucuyla. tap qara.
 
Tap
: həmən: elə, indi, dayanmadan: tap ged. tap gəl. 
tapın gə.
 
Tap
: iz, xət (sapantap: buruşuk xət ; iz).
 
Tap
: kafi, yetər, çok  (tap olsun. tap değil. tap ötmüş\ 
bu qədər söz tapdır: bəsdir. tap dedi: bəs dedi.
 
Tap
: lap, doğru: tap özüdü: lap.
 
Tap
: sağlık
 
Tap 
: sap, taplak - taplak: sambalam sap, düzbələm - 
düz. 
 
Tap
: təpmək, razılıq.
 
Tap
: tov, yağday, hal, şərait: nə tapa qaldın: nə hala 
qaldın\ taplı tovlı gəldi geddi: yeyin, hızlı. 
Tap
: yük (tapın artmaq: yükləmək)
 
Tapa
 : 
iyrənc, mənfur, məşmum, başa qaqılan 
çəkiştirilən, qaxınc: başıma tapa. qanun tapası, 
dos düşman tapası. 
 
Tapa
: zaman, vax, an\ tapımda: bu anda\ bu tapıca: bu 
ana qədər. 
 
Tapa
14
  : təpə, tərəf, yönə, ona doğru, üzə. 
Tapacak
: mə’bud.
 
Tapağ
  : tapma, iş, görəv
 
Tapalamaq
: xor görmək,, təpmək, kötüləmək, 
çəkiştirmək: ölünü tapalamaq:  qaxınclamaq
 
Tapan
: duzaq
 
Tapanca
: < s
apanca.
 
 
Tapanca
: altatar
9
, altıpatlar
9
.
 
Tapanca
: sapanca. 
 
Tapaş 
: tabaç, tapqaç, yardımçı, yarmaq. 
 
Tapavat
: qazanc, aslam
14
 \ tapan tapavıt: qazanılan 
qazanc.
 
Tapavatlı
: qazanclı, aslamlı
14
, gəlirli.
 
Tapçı
5
 
: bulçı, bulan.
 
Tapğçı
  : tapan, işçi
 
Tapğur 
: sıra, düzüm 
 
Tapğιr
7
 :
 tapkır, yolam, kabat, qat, gəzək, səfər, 
durqun
4
, göz, atar, dəğişən, mərtəm, dəfə
 
Tapı 
: qalın çörək. 
Tapı 
: qapı: hizur, qat, yan, xidmət\ şah tapına var. 
 
Tapı
 
: tabu, tapu, mə'bud
 
Tapı 
: zat. zati, ali\ tapına can qurban\ tapınızdan 
işarət bəsdir\ tapısı buyurdular\  tapın buyursunlar\ 
sizi and verrəəm tapıya: tanrıya, idiyə. 
Tapı
 qılmaq: ibadət, tə'zim etmək.tapıya durmaq. 
Tapıçı
 : 
xidmətçi, tapaş, taya
 
Tapıçı
 : 
pərəstar.
 
Tapıcılıq
: xitmətgüzarlık
 
Tapıçı 
: xitmətçi ( qapıçı)
 
Tapığ
 : 
tapma, 
sayqı.
 
Tapık
  : ön, öndə olan. 
Tapılamaq
: ağırlamaq, ululamaq,  
Tapılğa
: tapınc, sovğat, ələ keçirlən
 
Tapılğan
5
: böyük , ulu, uca, tapılğan adam: qutsal 
adam.
 
Tapılqısız
8
: taysız, bənzərsiz, əşsiz.
 
Tapılmaq
: bulunmaq
 
Tapımça
: diləyimcə, istəyimcə
 
Tapınaq:
 hörgü
13
, saray.