Yaşar seyiDLİ, naiLƏ ƏLİyeva, xumar əHMƏDBƏYLİ Ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün

Cədvəli diqqətlə nəzərdən 
keçirərək hüceyrənin tərkibini 
elementlərə görə səciyyələndirin. 
Elementləri hüceyrədə faizlə 
miqdarına və əhəmiyyətinə görə 
qruplaşdırın: 
 Makroelementlər (0,001%-dən çox)
 Mikroelementlər (0,001%-dən 
0,000001%-ə qədər) 
  
 – Canlı orqanizmlərdə makroele-
mentlər hansı maddələrin tərki-
bində rast gəlinir  və onlar 
canlıların fəaliyyətində hansı rol 
oynayır?   
2
Fəaliyyət
 
• 
makroelement 
• 
mikroelement 
A ç a r   s ö z lə r  
Hüceyrələrdə kimyəvi 
elementlərin tərkibi 
Hüceyrədə kimyəvi elementlərin kütlə payı  
Element 
İşarəsi 
Kütlə payı (%-lə) 
Oksigen 
O 
65–75 
Karbon 
C 
15–18 
 
Hidrogen 
H 
8–10 
Azot 
N 
1,5–3,0 
Fosfor 
P 
0,2–1,0 
Kalium 
K 
0,15–0,4 
Kükürd 
S 
0,15–0,2 
Xlor 
Cl 
0,05–0,10         
Kalsium 
Ca 
0,04–2,00 
Maqnezium 
Mg 
0,02–0,03 
Natrium 
Na 
0,02–0,03 
Dəmir 
Fe 
0,01–0,015 
Sink 
Zn 
0,0003 
Mis 
Cu 
0,0002 
Yod 
J 
0,0001 
Flüor
F
0,0001 

---

 
 
20 
 
 
 
 
1.  Sxemi tamamlayın.  
 
2. Biologiya kabinetində və ya evinizdə olan otaq bitkilərini nəzərdən keçirin. Onların yarpaqlarının forma 
və rənginə diqqət yetirin. Şəkildən istifadə edərək bitkidə hansı elementin çatışmadığını təyin edin.  
 
 
3. Uyğunluğu müəyyən edin: 
A. Maqnezium ... 
B. Sink ... 
C. Kalsium ... 
D. Yod ... 
E. Dəmir ... 
1) qanın laxtalanmasında iştirak edir. 
2) xlorofilin struktur komponentidir . 
3) hemoqlobinin struktur komponentidir. 
4) insulinin tərkibinə daxildir. 
5) tiroksin hormonunun əsas komponentlərindən biridir. 
 
4. Düzgün cavabı seçin: a)  Üzvi və qeyri-üzvi aləm arasında əsas fərqlər atom /molekul  səviyyəsində 
müşahidə olunur. b) Hüceyrədə olan mikroelementlərə J, F, Cu/O, H, C, N  aiddir. c)  Qalxanabən-
zər/Mədəaltı vəzinin hormonu olan tiroksinin komponentlərindən biri yoddur.  d) Zülalların /Yağların 
tərkibində karbon, hidrogen və oksigenlə yanaşı, maqnezium kimi element də ola bilir.