Yaşlilikta Tedavi Kilavuzu indb

Tiazolidinedionlar Ketokanazol, 
Gemfi brozil, 
Rifampisin, 
Fluvoksamin, 
Trimetoprim 
CYP2C8 
inhibisyonu 
TZD Plazma 
konsantrasyonunda 
, YE riski 
Kombinasyondan 
kaçın, yakın kan 
glukoz ve yan etki 
monitorizasyonu 
Belirsiz
İnsülin, NSAİİ, 
Sülfonilüre, Nitratlar
Bilinmiyor, olası 
sinerjistik etki 
Kardiyovasküler 
risk
Kombinasyondan 
kaçının, yakın 
monitorizasyonu
Yüksek
Sülfonilüre (SU)
Flukanazol, 
Mikanazol, Fibratlar, 
H2 Antagonistleri, 
Fenilbutazon, 
Sülfonamid, 
Kloramfenikol, 
CYP2C9 
inhibisyonu 
Hipoglisemi 
riskinde 
OAD Dozunu 
azalt, yakın kan 
glukoz ve yan etki 
monitorizasyonu
Orta 
Salisilik Asit, 
Fenilbutazon, 
Sülfonamid, Heparin
Plazma protein 
bağlanmasında 
kompetisyon
Hipoglisemi 
riskinde 
OAD Dozunu 
azalt, yakın kan 
glukoz ve yan etki 
monitorizasyonu
Minör
Klaritromisin, 
Verapamil
p-glikoprotein ve 
CYP inhibisyonu
Hipoglisemi 
riskinde 
OAD Dozunu 
azalt, yakın kan 
glukoz ve yan etki 
monitorizasyonu
Orta 
ACE inhibitörleri 
Vazodilatasyon 
yoluyla insülin 
duyarlılığı 
Hipoglisemi 
riskinde 
Kan glukoz 
monitorizasyonu
Minör
Etanol
Glukoneogenez 
inhibisyonu 
Uzamış hipoglisemi Fazla alkol 
tüketimi 
engellenmeli 
Yüksek

---

17
YAŞLIDA ENDOKRİNOLOJİ İLE İLGİLİ İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ
Tablo 2 devamı. 
Antidiyabetik İlaç 
Etkileşme riski 
olan ilaç
Mekanizma
Potansiyel klinik 
etki 
Yönetim
Klinik 
önem 
Sülfonilüre (SU)
Magnezyum 
tuzları 
Gastrik asit pH Hipoglisemi riski  SU, antasidden 
en az 1 saat önce 
ilaç alınmalı
Belirsiz
DPP-4 
inhibitörleri, 
GLP-1 
analogları 
Sinerjistik etkiler  Hipoglisemi riski  SU Dozunu azalt Orta 
Rifampisin CYP2CP 
ve 
p-glikoprotein 
indüksiyonu 
SU Etkinliği , kan 
glukozu 
SU Dozunda 
artış, kan glukoz 
monitorizasyonu 
Orta 
Kolestiramin, 
Kovesevelam
GIS 
absorbsiyonunda 
bozulma
SU Etkinliği , kan 
glukozu
SU’den 2-4 saat 
sonra veya önce 
SU alınması
Belirsiz
Non selektif 
beta blokerler
Pankreas -2 
reseptör blokajı?
SU Etkinliği , kan 
glukozu
kan glukoz 
monitorizasyonu
Orta 
Bosentan
Transaminazlar  Hepatotoksisite
Kontrendike
Yüksek
DPP-4 
inhibitörleri 
Ketokanazol, 
Diltiazem, 
Atazanavir, 
Ritonavir, 
Klaritromisin
CYP3A4 
inhibisyonu 
(sadece 
saksagliptin için)
DPP-4 
inhibitölerinin 
plazma 
konsantrasyonu ve 
yan etki sıklığı
yakın kan glukoz 
ve yan etki 
monitorizasyonu
Orta
Rifampisin CYP3A4 
ve 
p-glikoprotein  
indüksiyonu  
(sadece 
saksagliptin için)
Saksagliptin 
Etkinliği , kan 
glukozu 
Saksagliptin 
Doz artımı ve 
Kan glukoz 
monitorizasyonu
Orta 
ACE 
inhibitörleri 
Bradikinin üzerine 
aditif etki 
Anjiyoödem 
insidansı 
Beraber 
kullanımında 
dikkat 
Belirsiz 
GLP-1 analogları için henüz bildirilmiş klinik olarak önemli ilaç-ilaç etkileşimi yoktur. 
Sülfonilüreler ile aditif etkileşimlerinden dolayı artmış hipoglisemi risk mevcuttur. 
Sodyum glukoz kotransporter-2 inhibitörleri (SGLT-2) ile diüretiklerin beraber kullanımda doz 
değişiklikleri gerekebilir. Bütün SGLT-2 inhibitörleri plazma proteinlerine yüksek oranda bağla-
nır ancak henüz bağlanma değişiklikleriyle ilgili klinik önemli etkileşim bildirilmemiştir. 
Akarboz değişmeden feçes ile atılır. Antasidler, kolestiramin ve sindirim enzimi preparatları akar-
bozun etkisini azaltabilir. 

---

18
YAŞLILIKTA ENDOKRİNOLOJİK HASTALIKLARIN TEDAVİ KILAVUZU
2. Lipid düşürücüler:
a.  HMG CoA redüktaz inhibitörleri 
 
Statin ilaç etkileşimleri çoğunlukla farmakokinetiktir, sitokrom p450 üzerinde ilaç meta-
bolizmasında değişiklikler olur. CYP3A4 tarafından daha çok metabolize edilen lipofilik 
statinler (atorvastatin, simvastatin ve lovastatin), hidrofilik statinlere (rosuvastatin ve pra-
vastatin) göre ilaç etkileşimine daha açıktır. Bu ilaçları kullanan yaşlı hastalarda kas kitlesi 
azaldığından myopati riski artar (Tablo 3). 
Tablo 3. 
Etkileşme riski 
olan ilaç
Mekanizma
Potansiyel klinik etki  Yönetim
Klinik 
önem 
Atorvastatin, 
Simvastatin, 
Lovastatin 
Klaritromisin, 
Eritromisin
Itrakanazol
Amiodarone
CYP3A4 
inhibisyonu
Statinlerin Plazma 
konsantrasyonları 
Doz azaltma, yan etki 
monitorizasyonu 
Majör
Diltiazem, 
Verapamil
CYP3A4 
inhibisyonu
Statinlerin Plazma 
konsantrasyonları 
Doz azaltma, yan etki 
monitorizasyonu 
Orta
Greyfurt Suyu
CYP3A4 , P 
glikoprotein 
inhibisyonu
Statinlerin Plazma 
konsantrasyonları  
Farklı statin 
kullanımı, 4 saat 
sonra ilaç alma
Orta
Siklosporin Membran 
trasnpoter 
inhibisyonu 
Statinlerin Plazma 
konsantrasyonları 
Kombinasyondan 
kaçın
Majör 
Nefazodon
CYP3A4 
inhibisyonu
Statinlerin Plazma 
konsantrasyonları 
Kombinasyondan 
kaçın
Majör 
Proteaz 
inhibitörleri 
CYP3A4 
inhibisyonu
Statinlerin Plazma 
konsantrasyonları 
İlaç modifi kasyonuna 
git
Majör 
Varfarin ???
Varfarin 
konsantrasyonu  
(atorvastatin hariç)
Monitorizasyon Orta 
Fenitoin 
Fenobarbital,
Barbituratlar, 
Rifampisin,
Deksametazon, 
Siklofosfamid
Karbamazepin, 
Omeprazol
CYP3A4 
indüksiyonu  
Statinlerin Plazma 
konsantrasyonları 
İlaç modifi kasyonuna 
git
Orta 
Gemfi brozil 
Membran 
trasnpoter 
inhibisyonu
Statinlerin Plazma 
konsantrasyonları 
Kombinasyondan 
kaçın
Majör
Rosuvastatin, 
Pravastatin 
Siklosporin
Membran 
trasnpoter 
inhibisyonu 
Statinlerin Plazma 
konsantrasyonları  
İlaç modifi kasyonuna 
git
Majör 

---

19
YAŞLIDA ENDOKRİNOLOJİ İLE İLGİLİ İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ
Tablo 3 devamı. 
Etkileşme riski 
olan ilaç
Mekanizma
Potansiyel klinik etki  Yönetim
Klinik 
önem 
Klaritromisin,
Eritromisin 
Membran 
trasnpoter 
inhibisyonu
Statinlerin Plazma 
konsantrasyonları 
Rosuvastatin için 
değişikliğe gerek yok
Pravastatin için ilaç 
değişikliği 
Minör
Orta
Proteaz 
inhibitörleri
Bilinmiyor
Statinlerin Plazma 
konsantrasyonları 
İlaç modifi kasyonuna 
git
Majör
Antasidler Absorbsiyonda 
azalma (pravastatin 
hariç)
Statinlerin Plazma 
konsantrasyonları 
Antasidleri ilaçtan 2 
saat sonra al
Belirsiz
Gemfi brozil 
Membran 
trasnpoter 
inhibisyonu
Statinlerin Plazma 
konsantrasyonları 
Kombinasyondan 
kaçın 
Majör 
b. Fibratlar
 
Gemfibrozil CYP2C8 inhibitörüdür. CYP2C8 100den fazla ilacın metabolizmasında 
rol oynar. Aşağıdaki tabloda bazı önemli etkileşimler özetlenmiştir (Tablo 4).
Tablo 4.
Etkileşme riski 
olan ilaç
Mekanizma
Potansiyel klinik etki  Yönetim
Klinik 
önem 
Gemfi brozil  Repaglinid
CYP2C8 
inhibisyonu 
Repaglinid 
konsantrasyonu 
Kombinasyondan 
kaçın
Majör 
Atorvastatin, 
Simvastatin, 
Lovastatin 
Membran 
transporter 
inhibisyonu
Statinlerin Plazma 
konsantrasyonları 
Kombinasyondan 
kaçın
Majör
Kolşisin Mekanizma 
bilinmiyor
Miyopati riski 
Yakın 
monitorizasyon 
Majör 
Dasabuvir CYP2C8 
inhibisyonu
QT uzaması
Kombinasyondan 
kaçın
Majör 
Pioglitazon
CYP2C8 
inhibisyonu
Plazma pioglitazon 
konsantrasyonu 
Pioglitazonu 
maksimum 15 mg ver
Orta 
Varfarin Mekanizma 
bilinmiyor 
Antikoagülan etki  Tedavi 
modifi kasyonu 
düşün 
Majör 
Sülfonilüreler
Mekanizma 
bilinmiyor
Hipoglisemik etki  Monitorizasyon Orta 
Fenofi brat 
Varfarin 
CYP2C9 
inhibisyonu 
Antikoagülan etki  Tedavi 
modifi kasyonu 
düşün 
Majör 
Statinler Mekanizma 
bilinmiyor
Miyopati riski 
Monitorizasyon Majör 
Sülfonilüreler
Mekanizma 
bilinmiyor
Hipoglisemik etki  Monitorizasyon Orta 

---

20
YAŞLILIKTA ENDOKRİNOLOJİK HASTALIKLARIN TEDAVİ KILAVUZU
3.  Obezite tedavisinde kullanılan ilaçlar
Şuan ülkemizde ruhsatlandırılmış ve obazite tedavisi endikasyonu almış tek ilaç Orlistatdır (Tablo 5)
Tablo 5. 
Etkileşme riski olan ilaç Mekanizma
Potansiyel klinik etki 
Yönetim
Klinik 
önem 
Orlistat Amiodaron 
 
Amiodaron 
absorbsiyonu  
Amiodaron 
konsantrasyonu 
Monitorizasyon Orta
Antikonvülzanlar 
Absorbsiyon  Antşkonvülzanların 
Plazma 
konsantrasyonu 
Monitorizasyon Orta
Levotiroksin 
Absorbsiyon  Levotiroksin Plazma 
konsantrasyonu 
Levotiroksin 
orlistattan 4 saat 
önce alınmalı
Orta 
Vitamin D analogları 
Absorbsiyon  D vitamininin Plazma 
konsantrasyonu 
Tedavi 
modifi kasyonu
Serum kalsiyum 
izlemi 
Orta 
Varfarin Mekanizma 
bilinmiyor 
Antikoagülan etkide 

Monitorizasyon Orta 
4.  Osteoporoz Tedavisinde kullanılan ilaçlar:
Bu grupta bulunan ilaçlar ve ilaç etkileşimleri aşağıdaki tabloda sunulmuştur (Tablo 6).
Tablo 6. 
Etkileşme riski 
olan ilaç
Mekanizma
Potansiyel klinik 
etki 
Yönetim
Klinik 
önem 
Bisfosfonatlar Aminoglikozidler 
 PTH yapımı  Hipokalsemi Serum 
kalsiyum, 
magnezyum 
ve kreatinin 
monitorizasyonu 
Majör 
Antasidler Bisfosfonatlarla 
emilmeyen şelat 
oluştururlar 
(sadece oral 
formlar)
Plazma bisfosfonat 
konsantrasyonu 
Bisfosfonatlardan 
2 saat önce/
sonrasına kadar 
antasidlerden 
kaçın
Orta 
Asetilsalisilik asit  GI irritasyon ve 
hasarlanma
GIS yan etki 
Nefrotoksisite  
Monitorizasyon
Orta 
Kalsiyum tuzları
Demir  tuzları
Magnezyum 
tuzları 
Bisfosfonatlarla 
emilmeyen şelat 
oluştururlar 
(sadece oral 
formlar)
Plazma bisfosfonat 
konsantrasyonu 
Bisfosfonatlardan 
2 saat önce/
sonrasına kadar 
antasidlerden 
kaçın
Orta 
Loop diüretikleri
Bilinmiyor 
Hipokalsemi 
Monitorizasyon
Minör 
NSAİİ
Bilinmiyor GI 
ülserasyon/
erozyon
Nefrototoksisite
Monitorizasyon
Orta 

---

21