Yazıçı Anar haqqında payız düşüncələri (Cəmil Həsənli) Moskvada Anarın 70 illiyində çıxışından

KİTABLARIRIN  LATIN  QRAFİKASI  İLƏ  ÇAPI 

NİYƏ  LƏNGİYİR? 

Azərbaycan  Yazıçılar  Birliyinin  sədri  Anar  bir  neçə  gün  öncə  parlament 

tribunasından  etiraz  səsini  ucaltdı.  Latın  əlifbası  ilə  çap  olunacaq  kitablara  göstərilən 

laqeyid münasibətdən şikayətlənən deputat bir başa cavabdehin kim olduğunu söyləməsə  

də, onu narazı salan məqamlara toxundu. Yazıçının sözlərindən bəlli oldu ki, dövlət başçısı 

bu ilin yanvar ayının 12-də bir çox kitabların latın qrafikası ilə çap olunması haqda fərman 

imzalasa da, keçən on ay ərzində bir kitab da latın qrafikası ilə nəşr olunmayıb.  

Xatırladaq  ki,  ötən  il  bu  fərmanın    imzalanmasından  sonra  əsas  yük  AYB 

rəhbəliyinin  üzərinə  düşdü.  Onlar  uzun  müddət  ərzində  nəşr  olunacaq  kitabların  bədii 

ədəbiyyata  aid  hissəsinin  tərtib  olunmasında  iştirak  edərək  bir  siyahı  tərtib  etmişdi. 

Doğrudur,  elə  bu  siyahıdakı  adlar  da  çoxlarını  narazı  salmış,  ədəbiyyat  düşərgəsində 

qalma-qal yaratmışdı. Amma indi nə Anarın, nə də həmin narazıların istədiyi "siyahıda"kı 

kitablar nəşr olunmur. 

Maraqlıdır.  AYB  sədrinin  bu  probiemi  parlament  tribunasından  səsləndirməsi  nə 

məqsəd daşıyır? Anar problemin həlli üçün lazımi instansiyalara müraciət edibmi? 

"'Mən  bundan  böyük  müraciət  görmürəm"  -  deyən  Anar  «Yeni  Müsavat»a  

açıqlamasında  bildirdi    ki,  Milli  Məclisdə  səsləndirilən  iradlardan    hamı  xəbər  tutur.  O 

hesab edir ki, səsi lazımi instanciyalarda eşidildiyi üçün adekvat addımlar atılacaq:  

"AYB  sədri  kimi  də,  deputat  kimi  də  düşünürəm    ki,  hörmətli  prezidentimiz 

yanvarda fərman imzalayıb.  Bu gün noyabrın 11-dir, bir kitab da çıxmayıb. Kimin təqsiri 

olduğunu  mən  deyə  bilmərəm. Çünki bunu bilmirəm. Onu da deyim ki, bu, AYB-nin, 

əsasən də mənim təşəbbüsüm idi. Bizə tapşırıq verilmişdi ki, bu kitabları hazırda yaşayan 

yazıçılardan,  eləcə  də  rəhmətə  getmiş  söz  adamlarının  ailələrindən  yığaq.  Biz  də  bu  işi 

gördük  və  təhvil  verdik.  Ancaq  kitabların  nəşri  nədənsə  bizə  yox,  Milli  Elmlər 

Akademiyasına həvalə olundu. Bunun səbəbi hələ bəlli deyil. Ümumiyyətlə, bu işə kimin 

cavabdeh olduğunu deyə bilmərəm." 

---

223 

 

Anarın  dediyinə  görə,  bu  məsələnin  ləngiməsi  ucbatından  çox  vaxt  ona  şikayət 

edirlər. O, bəzən "maliyyə imkanları yox idi, gələn ildən olacaq" sözlərini eşitsə də, bunun 

reallığa uyğun olmadığı qənaətindədir. "O kitabların hamısının çıxması üçün kifayət qədər 

maliyyə ayrılıb" deyən yazıçı məsələnin müsbət həllinə nail olmaq üçün bütün yollara baş 

vuracaq:  «Məncə,  bu  məsələnin  həllinə  mərtəbə-mərtəbə  nail  olmaq  lazımdır.  Doğrudur, 

prezidentlə təkbətək görüşürsən. Amma MM kürsüsündən səslənən iradı bütün xalq eşidir. 

İndi gözləyək. Nəticə olmasa, o biri etapda prezidentlə görüşərik." 

"AMAL"    Ziyalı    Hərəkatının  sədri  Xalid  Əlimirzəyev  də  Anamın  bu  çıxışını 

müdafiə edir. Deyir ki, bu məsələnin ləngimasi ali məktəblərə yeni qəbul olunan taləbələrə 

də  problem  yaradır,  onlar  kiril    qrafikalı  ədəbiyyatı  oxuya  bilməməkdən  şikayətlənirlər: 

"Bu,  bizim  cəmiyyətimizin,  təhsilimizin,  milli  intibahımızın  qarşısında  duran  vacib 

məsələdir. Latın qrafikası qəbul olunan ilk gündən bu işlə ciddi məşğul olmaq lazım idi ki, 

heç  olmasa  çox  vacib  dərsliklər,    bədii  ədəbiyyat,  klassiklərimizin  əsərləri,  xüsusi 

proqramlar latın qrafikası ilə dərc olunsun. Gec də olsa, fərman verilib. Doğrudur, həmin 

əsərlərin siyahısında da gördük ki, orada vacib olan əsərlər yoxdur, məsələyə dostbazlıq, 

qrupbazlıq prinsipləri ilə yanaşılıb. İndiyə kimi bunun çap edilməməsinin günahı cavabdeh 

məmurlarda,  eləcə  də  AYB-də-dir.  Anar  bunu  indi  niyə  deyir?  İkinci  günahkar  Təhsil 

Nazirliyidir. Maraqlıdır ki, Prezident Aparatı bu fərmanın icrasına niyə indiyə kimi nəzarət 

eləmir? Bu, çoxdan yetişmiş bir məsəiədir."  

X.Əlimirzəyev  həsab  edir  ki,  burada  hökumətin  mənafeyinə  toxunacaq  heç  bir 

məsələ  yoxdur.  Odur  ki,  onun  ləngidilməsi  heç  hökumətə  də  sərf  etməməlidir:  «Bizdə 

adətən  fərmanlar  verilir,  həyata  keçmir.    Qanunun  qəbulu  ilə  onun  icrası  arasında  bir 

boşluq, sistemsizlik olur. Bu da ondan irəli gəlir ki, ölkədə məsuliyyət yoxdur."