Yazıçı Anar haqqında payız düşüncələri (Cəmil Həsənli) Moskvada Anarın 70 illiyində çıxışından
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
28 mart 1992
DÜRÜST SİYASƏTÇİ Qardaş Türkiyənin böyük oğlu Bülənd Ecevidin öləm xəbəri məni çox kədərləndirdi.Onunla şəxsən tanış idim.Ecevidin Türkiyədə çeşidli ayamaları vardı: «Qaraoğlan», «Kıprıs fatehi».Amma ona ən çox yaraşanı «dürüst siyasətçi» ifadəsi idi.Hər peşədə olduğu kimi siyasətçilər arasında da müxtəlif xislətli insanlar olur.Dolaşıq siyasət aləmində Ecevid sözünün sahibi olan insan idi,fikriylə əməli bir olan dürüst siyasətçi idi.Ecevid sosialist yönümlü solçu idi.Rəhbəri olduğu partiyanın adında da bu «sol» kəlməsi var.Bəzən sol əqidəli siyasətçiləri daha çox sosial ədalətə,insanların bərabərliyinə üstünlük verən,milli problemləri müəyyən qədər arxada saxlayan adamlar kimi səciyyələndirirlər.Sosial ədalət,bərabərlik tərəfdarı olan Bülənd bəy eyni zamanda xalqının,millətinin həyatı çıxarlarının ən ardıcıl ifadəçisi, müdafiəçisi və mücahidi idi. Kıprıs türklərinin taleyi ölüm-dirim həddinə çatanda heç kəsə -nə daxili müxalifətə,nə dünya icitimai rəyinənə böyük dövlətlərin mövqeyinə boylanmayaraq Ecevid yalnız öz iradəsiylə qəti qərar verdi və türk silahlı qüvvələrini adaya çıxarıb soydaşlarını soyqırımından xilas etdi.Türkiyədə bu hadisələri təfərrüatıyla bilən bir siyasətçi mənə danışırdı ki, o vaxt koalisyon hökumətin Baş Bakanı olan Ecevid başqa partiyanı təmsil edən müavinini xaricə səfərə göndəribmiş, çünki bilirmiş,koalisiya ortağı bu qərara qarşı olacaq. Başqa partiyaların rəhbərləri də Ecevidi belə addımın risqli olması 299
barədə xəbərdarlıq edirmiş, ehtiyatlı davranmağı, yəni hadisələrə qarışmamağı məsləhət bilirmişlər Qara oğlan isə qərarını təkbaşına vermişdi və bu qərar onun adını çağdaş türk tarixinə qızıl hərflərlə yazdı.Söhbət istiladan, işğaldan deyil, türk xalqının bir parçasını,nəvazişlə «yavru vətən» adlandırdıqları Kiprisın türk əhalisinin xilasından gedirdi. Bu hadisələrin hansısa il dönümündə mən Kiprısda idim,böyük meydanda keçirilən təntənələrdə Ecevidin bir qəhrəman kimi necə böyük hərarətlə,sevgiylə, çoşquyla qarşılandığını öz gözlərimlə görmüşdüm. Mitinqdə Qüzey Kiprıs Türk Cümhuriyyətinin o vaxtkı Prezidenti Rauf Denktaş çox təsirli çıxış etdi.Türkiyənin imdada yetişəcəyi haqqında xəbərdarlıq almışdı, amma sübh çağı, müəyyən edilmiş saatda təyyarələrin havada görünmüməsi, Denktaşın dediyi kimi böyük təlaşa səbəb olmuşdu.Axı söhbət bütöv bir icmanın tamamilə məhv ola biləcəyindən gedirdi.Və yenə də Denktaşın dediyi kimi az sonra havada Türkiyə təyyarələri görünəndə bildik ki, xilas olmuşuq. Denktaşın və bütün Qüzey Kiprıs türklərinin keçirdiyi bu duyğuları mən bir neçə il sonra Azərbaycan səmasında Türkiyə uçaqları - ulduzları görünən zaman bütün qəlbimlə yaşadım. Çünki bir neçə gün qabaq bizə Xəzərdə meydan oxumaq istəyən qonşu dövlətin təyyarələri Azərbaycana məxsus neft yataqlarının üzərindən təxribat xarakterli uçuşlar etmişdilər. O zaman bizim hələ qüdrətli ordumuz yoxdu və hər kəs bizə öz gücünü göstərməyi rəva bilirdi.Mən də başqa soydaşlarım kimi bu şantaj qarşısında hələ ki, aciz qaldığımızı ürək ağrıysıyla duyurdum. Və elə bu zaman səmamızda Türk uçaqlarını- ulduzlarınıı görəndə sentimental insan olmasam da gözlərim yaşardı. Deməli dünyada təklənməmişdik,kimsəsiz,arxasız qalma-mışdıq. O gün Kıprısda isə Ecevidin çıxışının hər cümləsini alqışlarla qarşılayırdılar. Ecevidlə bu Kıprıs təntənələrindən bir neçə il qabaq Moskvada tanış olmuşduq.O zaman hökumət başçısı deyildi, sadəcə bir partiya lideri idi.Moskvada bizim o vaxtki Daimi nümayəndəliyimizə gəlmişdi.Mənim mərhum dostum, o vaxtkı daimi nümayəndəmiz Zaur Rüstəmzadə Ecevidlə görüşə Rüstəm İbrahimbəyovu və məni də
300
dəvət etmişdi. Ecevidin söylədikləri maraqlı fikirlər arasınla ən çoz diqqətimi çəkən Türkiyənin dünyada mövqeyi haqqında - mülahizələri oldu. O vaxtlar hələ təzə-təzə baş qaldıran «təməl dinçiliyə»( bu anlayışın türkcə belə ifadə olunmasını da ilk dəfə Ecevidin dilindən eşitdim) qarşı Türkiyənin bir müsəlman ölkəsi və eyni zamanda laiq (dünyəvi, sekulyar), sivil, atatürkçü bir dövlət kimi sipər ola biləcəyəni Bülənd bəy tutarlı dəlillərlə əsaslandırırdı. Söhbətimizdə yeni kəlmələrin dilimizə daxil olması məsələsinə də toxunduq.Bülənd bəyə xatırlatdım ki,bir vaxtlar Türkiyədə «olay» kəlməsini işlədərkən yaristehzayla «Ecevid demişkən «olay» deyilirdisə, indi bu kəlmə çağdaş dilə üvzü şəkildə daxil olub və hər kəs tərəfindən işlədilir. Ecevid gülərək razılaşdı. Helikopter(vertolyot) yerinə «dikuçar» işlətdiyimi Bülənd bəyə deyəndə həmin sözü çox bəyəndi, cib dəftərinə qeyd etdi, «bu kəliməni qullanacam» dedi. Kıprısda onu uzaqdan uzağa görməyimi saymasaq Bülənd bəylə ikinci görüşüm Ankarada Ecevid yenidən başqa bir koalisyon hökumətin Baş Bakanı olduğu vaxt baş verdi. Bizi, Azərbaycan Milli Məclisinin nümayəndə heyətini iş otağında qəbul etdi.Danışmaq növbəsi mənə çatanda tərtib etdiyim «Min beş yüz ilin Oğuz şeiri» antolojisini Bülənd bəyə təqdim etdim və «burada Sizin «Geoloq» şeiriniz də var» - dedim.Ecevid bu məlumatı məmnunluqla qarşıladı və mənə öz şeir kitabını imzalayaraq hədiyyə etdi.Axı siyasətçi olmaqdan başqa Ecevid həm də şair idi. Bülənd Ecevid iradəli və cəsur adam idi.Kıprıs olayından başqa neçə min türkin və kürdün qanına bais olmuş Ocalanın tutulub ədalət məhkəməsinə təslim edilməsi də ilk növbədə onun xidmətidir. Həyatın, yaşın öz qanunları var və bununla hesablaşmamaq olmur.Amma yenə də təəssüflənirsən ki,dünyamızdan bir namuslu insan,dürüst siyasətçi, xalqına sözdə yox, əməldə qulluq edən vətəndaş da azaldı.Allah qəni-qəni rəhmət eləsin.
|