Yeni İl Bayramının yaranma tarixi

MƏRKƏZİ KLİNİKA

BÜLLETEN-2 | DEKABR 2014

4

Azərbaycan sovet cərrahı, ictimai və 

dövlət xadimi. Azərbaycanda tibb təhsili 

və  səhiyyənin  təşkilatçısı,  respublikada 

cərrahlıq  elmi  məktəbinin  banilərindən 

biridir.

Mustafa  Topçubaşov  1895-ci  ildə 

Qərbi  Azərbaycanda  (İndiki  Ermənistan 

Respublikası)  Göykümbət  kəndində 

anadan olmuşdur.

1919-cu  ildə  Naxçıvan  və  Bakı 

xəstəxanalarında  cərrahlıq  etməyə  baş-

lamış,  1920-1923-cü  illərdə  Azərbaycan 

Dövlət  Universitetinin  tibb  fakültəsinin 

fakültə  cərrahlığı  klinikasında  ordinator, 

1923-1930-cu  illərdə  fakültə  cərrahlığı 

klinikasında  assisent  işləmişdir.  1930-

cu  ildə  "Malyariya  mənşəli  spleno-

meqaliyanın  klinikası,  patologiyası  və 

cərrahi  müalicəsi"  mövzusunda  doktor-

luq  dissertasiyası  müdafiə  edir.  Bu  işin 

əhəmiyyətinə görə M.Topçubaşova pro-

fessor  adı  verilir  və  o,  Azərbaycan  Tibb 

Universitetinin  cərrahiyyə  kafedrasının) 

müdiri seçilərək ömrünün sonuna qədər 

həmin vəzifəni şərəflə yerinə yetirir.

Dünya tibb elmində bir sıra yeniliklər 

də məhz bu Azərbaycan aliminin adı ilə 

bağlıdır.

M.Topçubaşov  1937-ci  ildə  dünya 

anesteziologiya  elmi  tarixində  ilk  dəfə 

olaraq  orijinal  keyitmə  üsulunu  -  inyek-

sion  efir-yağ  narkozunu  -  analgeziya 

üsulunu  kəşf  etdi.  Bu  metod  sadəliyinə, 

hazırlanma  və  tətbiq  texnikasının  asan-

lığına,  inhalyasion  narkoz  zamanı  rast 

gəlinən bir sıra mənfi halların (dərin nar-

koz  yuxusu,  qanda  narkotik  maddələrin 

yüksək  konsentrasiyada  toplanması  və 

s.) aradan qaldırılmasına imkan verdiyinə 

görə geniş tətbiq edilməyə başlandı. Efir-

yağ qarışığı inyeksiyaları həm də öddaşı 

xəstəliyinin sancıları, travmatik şok, teta-

nus, qıcolma hallarında, müalicə və do-

ğuş zamanı ağrısızlaşdırma vasitəsi kimi 

istifadə  edilirdi.1945-ci  ildə  SSRİ  Xalq 

Səhiyyə  Komissarlığı  Elmi  Tibbi  Şurası 

tərəfindən  Farmakologiya  Komitəsinin 

iclasında efir-yağ qarışığının "Analgezin" 

adı altında istehsal edilməsinə icazə ve-

rildi.

Topçubaşov  müharibə  illərində 

Azərbaycan  Xalq  Səhiyyə  Komissarlı-

ğı  Hərbi  Xəstəxanalar  İdarəsinin  baş 

cərrahı  vəzifəsində  çalışıb.  Görkəmli 

alim SSRİ-də ilk dəfə olaraq təxliyə hos-

pitallarının yaradılmasının təşəbbüskarı 

olub  və  bu  təklif  hərbi  cərrahlıq  işinin 

təşkilində uğurla istifadə edilib. Həmin 

illərdə  Mustafa  bəy  bir-birinin  ardın-

ca  ağır  cərrahiyyə  əməliyyatları  aparıb 

və  yüzlərlə,  minlərlə  yaralı  döyüşçü-

nü  ölümün  pəncəsindən  xilas  edərək 

yenidən  həyata  qaytarıb.  Onun  baş-

çılıq  etdiyi  klinikada  müasir  cərrahlıq 

problemləri  -  öd  yolları  xəstəliklərinin, 

xərçəngin  cərrahi  müalicəsi,  travmato-

logiya məsələləri, bərpa cərrahlığı və s. 

xəstəliklər üzrə daimi axtarışlar aparılıb, 

yeni təkliflər irəli sürülüb.

Müharibədən 

sonra 

professor 

M.Topçubaşov 

1945-1950 

illərdə 

Azərbaycan  SSR  Səhiyyə  Nazirliyi-

nin  baş  cərrahı  olmuşdur.1945-ci  ildə 

Azərbaycan  SSR  EA-nın  həqiqi  üzvü 

(akademik)  seçilir.  1945-1948-ci  illərdə 

Azərbaycan SSR EA Eksperimental Tibb 

İnstitutunda  direktor  vəzifəsində  çalı-

şır.  Müxtəlif  dövrlərdə  iki  dəfə  (1951-

1956  və  1969-1981)  Azərbaycan  SSR 

Elmlər  Akademiyasının  vitse-prezidenti 

vəzifəsini daşıyır.

1954-cü  ildə  özü  işlədiyi  kafedrada 

operasion-auditoriya təşkil edir.

1940-cı ildə Mustafa bəy Topçubaşov 

əməkdar  elm  xadimi  adını  alır.  1960-cı 

ildə  SSRİ  Tibb  Elmləri  Akademiyasının 

akademiki seçilir. O, 1943-cü ildə Stalin 

mükafatı  laureatı  olur  və  1975-ci  ildə 

Sosialist Əməyi Qəhrəmanı yüksək adı-

na layiq görülür.

Görkəmli alim 1981-ci il noyabrın 23-

də Bakı şəhərində vəfat etmişdir.

Babayev  Cəmil  8  fevral 

1979-cu  ildə  Bakı  şəhərində 

anadan  olmuşdur.  2002-ci 

ildə  Kardioloqiya  üzrə  İnter-

naturanı  bitirdikdən  sonra, 

Mərkəzi  Klinikada  işə  başla-

mışdır. 2008-ci ildə Türkiyənin 

paytaxtı  Ankara  şəhərində 

təkminləşmə kursu keçmiş və 

2009-cu  ilin  Sentyabr  ayın-

dan etibarən Vyana Tibb Uni-

vesitetinin  Xəstəxanasında 

(Algemeines  Krankenhaus) 

”Facharzt  Ausbildung”-a  işə 

başlamışdır.  Cəmil  Babayev 

elə ilk ildə Klinik Kardiologiya 

ilə  yanaşı,  alman  dilini  öyrəndi.  Növbəti 

illərdə,  təhsilini  Reanimasiya  və  İntensiv 

terapiya  şöbəsində  davam  etdirmişdir. 

Burada, geniş spektr xəstəliklərə, Avropa 

və Amerikanın son iş pratakolları əsasında 

müalicə və müxtəlif təcili hallara müdaxilə 

etməyi öyrəndi. Qısa müddət içində “He-

art Team” etibarını qazanıb, bir çox inva-

ziv  və  qeyri-invaziv  müdaxilələri  sərbəst 

etmək  imkan  aldı.  Daha  sonra  Exokardi-

oqrafiya  şöbəsində  çalışıb,  transtorokal, 

transeyofaqeal  və  stressexokardioqra-

fiya  müayinə  metodlarının 

sirrlərinə  yiyələndi.  Exokar-

dioqrafiya  müayinə  haqqını 

almaq  üçün,  alman  dilində 

imtahan  vermiş  və  bu  imta-

handan yüksək nəticə ilə ke-

çib, Exokardioqrafiya üzrə Av-

ropa diplomunu qazanmışdır. 

Bundan əlavə, paralel olaraq, 

Kardiak  MRT  ilə  məşğul  ol-

muşdur. Bu müayinə metodu 

son zamanlar bütün dünyada 

geniş  istifadə  olunur.  Hal-

hazırda  invaziv  kardiologiya 

bütün  dünyada,  o  cümlədən 

Avstriyada  öz  yerini  tutmuş-

dur.  Burada  Koronar  və  qeyri-koronar 

invaziv  müdaxilələr  tədbiq  edilir.  Cəmil 

Babayev Koronar Anqioqrafiya, Ürək Bos-

luqların  Kateterizasiyası,  PCİ  (Koronar 

Damarlara  Stent  Taxılmasında),  Mitral 

Qapaq Balon Valvuloplastikasında, Mitral 

Clip,  Transfemoral  Qapaq  İmplantasiya-

larında,  BPA  (Balon  Pulmonar  Arter  An-

qioplastikası)  kimi  metodlara  dərindən 

yiyələnmişdir.  Klinik-Praktik  təhsildən 

əlavə,  C.Babayev  hər  il  müxtəlif  elmi 

təqiqat və konqreslərdə iştrak edir.