Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
Yüklə 7,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tərcümə edəni: Arifə Arifqızı
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 478
Qoca Katrin lemminqlərin sıx dəstəsinin arasından keçməyə çalışırdı. Lemminqlər ciyildəyir, itlər hürür, inəklər böyürür və bütün bu hay-küy tövlədən gələn gurultunun içində hərdən eşidilməz olurdu. Və Katrin cəsarətlə bu gurultuya sarı gedirdi. Tövlənin qapısı lap onun qabağında, bir neçə addımlığında idi. Qapının altından lemminqlər sürüşüb içəri keçirdilər. Onlar özlərinə yol aça bilmişdilər! Yəqin bütün tövləni doldurublar, madyanın ayağmın yanında fırlanırlar! Katrin əsanı sağ əlindən sol əlinə keçirdi və iri açarı burdu. Hə, hazırdı. Bircə ağac siyirtməni sağa burmaq qalırdı. Bir də qapının sol tayı qalırdı, o biri tay içəridən bağlı idi. Qapının yalnız sol tayı açıldı, o biri tay içəridən bağlı idi. Madyanın ayaqlarının qəzəbli tappıltısı bütün səsləri batırmışdı. Elə bil Katrinin qulağının dibində göy guruldayırdı. Lemminqlər yeriməyə mane olur, onun ayağını dişləyirdilər. O, yavaş-yavaş, olduqca yavaş- yavaş siyirtməni sağa sürüşdürdü. Madyan yəqin ki, kiminsə gəldiyini duymuşdu, ona görə də yerini dəyişib o biri tərəfə keçsə də, ayaqlarını yerə döyməkdə idi. İlahi, indi o, giriş yolunu kəsmişdi. Katrin artıq siyirtməni çəkə bilməzdi. Bu, fəlakət idi! Bu, hər şeyin sonu idi! Katrin çətinliklə nəfəs alıb tövlə qapısının ortasına yaxınlaşdı. Siyirtmə, demək olar ki, axırıncı oyuqdan da çıxmışdı, ancaq tamamilə yox, atın təzyiqi ilə onun son ucu tərpənirdi. "Çox saxlaya bilməz", - fıkirləşdi Katrin. Siyirtmə şaqqıltı ilə əyilib aşağı düşdü. Katrin geri çəkildi. O, sağa keçməkdənsə, başını itirib tir-tir titrəyən qapının qabağında dayanmışdı. Bir an da keçdi, ildırım sürəti ilə o, atın yaralı başını, dəli-divanə gözlərini gördü. Və hər şey burdaca bitdi. Ağır zərbə onun ayaqlarını yerdən üzdü, Gecə düşmüşdü. Lemminqlərin axını hələ də gecə soyuğunun dolduğu boş evin içindən keçib gedirdi. Daha güclü bir axın həyətə dolurdu. Təngə gəlmiş, yorulmuş itlər susmuşdu. Yalnız qızğınlıqdan bir-birini dişləyən lemminqlərin qulaq batıran çığırtısı və inəklərin həyəcanlı böyürtüsü eşidilirdi. Tövlənin taybatay açılmış qapısı ağzında qoca Katrinin meyidi düşüb qalmışdı. Lemminqlərin axını meyidin yanında haçalanır və meyidi dövrələmə keçib gedirdi.
* * * Bitib qurtarmayan gündüzlər arxada qalırdı. İndi hər gecədən sonra günəş bir neçə saatlıq səmada görünür, yenidən zülmət düşürdü. Yolumuzun əvvəlində olduğu kimi, biz gecənin qaranlığından istifadə edərək yol gedir, gündüzlər isə dincimizi alırdıq. Ancaq artıq biz hər cür ehtiyatı, sayıqlığı, hətta ağlımızı da itirmişdik. Biz bəzən yalnız gecə, bəzən də gecəni gündüzə qataraq dincəlmədən, nəfəs dərmədən yuxulu, üzgün halda elə hey yol gedir, hətta günün günorta çağı - hər tərəfdən bizi təhlükə gözləyən bir vaxtda da yola çıxmaqdan çəkinmirdik. Hücumların sonu görünmürdü, tayamızın isə yəqin ki, yarısı qalmışdı. Şimal tülküləri vadi yamaclarına soxularaq bizi yorulmaq bilmədən təqib edirdi. Doyduqları vaxt bir az geriyə qalır, sonra yenidən hücuma keçirdilər. Bəzən şimal tülkülərinə canavarlar hücum edəndə biz bir neçə günlüyə dincəlirdik. Havadan bizə yalnız qədim düşmənlərimiz deyil, tanımadığımız naməlum quşlar da hücum edirdi. Onlar üzü bizə tərəf qərbdən uçub gəlirdilər. Düşmənin sayı-hesabı yox idi. Ancaq biz baş alıb uzaqlara, uzaqlara gedirik. Dayanmadan, az qala qaça-qaça gedirik, elə gedə-gedə də yeyirik, bunun üçün dayanıb durmuruq. Gözümüz şüşə kimidir, baxışımız bir nöqtəyə zillənib, başdan-ayağa çirk içindəyik. Bizi daim irəliyə qovan qüvvə bizə ayaq saxlamağa imkan vermir. Hamımız xəstəyə oxşayırıq, xəz dərimiz palçığa bulaşıb. Yalnız suyun
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 479
içinə girib çıxanda babat görkəm alırıq. Yola düşəndən bəri çoxlu çaylar keçmişik, neçə gölü arxada buraxmışıq. Sudan sahilə çıxıb itsayağı silkələnəndə bir az yüngülləşirik, əsəblərimiz dincəlir, gərginlik azalır. Ancaq bu xoş dəqiqələr çox sürmür. Gözəgörünməz qüvvə bizi irəli qovur. Yorğunluğa, təhlükəyə məhəl qoymadan, geriyə baxmadan dəli kimi irəli can atırıq. Bəlkə də, gərək dayanaydıq. Nəfəsimizi dərib bir çayın, ya gölün sahilində qalıb bir neçə günlüyə rahatlanıb dincələydik, onda bəlkə bu divanəlik, qızğınlıq da canımızdan çıxar, həyəcanımız yatardı. Ancaq yox, biz dayana bilməzdik, biz irəliyə getməliydik. Biz heç nəyə məhəl qoymadan, qorxub çəkinmədən qabağımıza çıxan çay atılır, onu üzüb keçir və yolumuza davam edirdik. Biz kor kimi idik. Lakin indi o günləri xatırlayıb, olub keçənləri yaddaşımda canlandıranda mənə elə gəlir ki, ilk baxışda divanəlik kimi görünən bu yürüşün mahiyyətini uzaqdan-uzağa daha aydın şəkildə izah edirəm. Mən o vaxtlar dumanlı şəkildə də olsa hiss edirdim ki, heç nəyə baxmadan inamla irəli getmək lazımdır, çünki bütün bu münasibətlərin arxasında bizim hələlik dərk etmədiyimiz hansısa bir məqsəd gizlənir. Və biz bu məqsədə doğru can atırıq. Nəyin bahasına olursa-olsun bu məqsədə yetməli və nəhayt ki, azadlığa qovuşmalıydıq. Yenidən özünə qayıtmalı, sakitləşməli, keçən günlərin itirilmiş xoşbəxtliyini tapmalıydıq. Biz təhlükədən qorxmadan, ölümə məhəl qoymadan dərkolunmaz bir cənnətə, həsrətində olduğumuz bir torpağa doğru irəliləyirdik. Bəli, biz azadlığa doğru gedirdik. Onu nə vaxt, hansı yolla tapacağımızı bilməsək də, əmin idik ki, yolumuzun sonunda mütləq azadlığa qovuşmalıyıq. Bizi, bütün lemminq tayfasını irəli qovan da elə bu inam hissi idi. Bir neçə dəfə biz adamların yaşadığı yerlərdən keçib getməli olurduq. Əvvəlcə, onlarla görüşdən qorxurduq, lakin sonralar qərbə doğru irəliləmək ehtirası o qədər gücləndi ki, o biri düşmənlərimiz kimi, adamların da bizə dəxli olmadı. Həm də ki. biz onlara gec-gec rast gəlirdik. Bir dəfə insanların yaşadığı şəhərin yanında yolumuzu daş divar kəsdi. Bu divar hər iki tərəfə sonsuz şəkildə uzandığından biz yeraltı keçid qazmalı olduq. Qazma işi uzun çəkdi. Hər dəfə yerin üzünə yol salmaq istəyəndə nəsə cırmaq səsi eşidir, it iyini duyurduq. İtlərin hürüşü adamların səsinə qarışırdı. Yeraltı divar mane olduğundan biz lap altdan keçməli olurduq, bəzən divardan qopan daşlar lağımın yolunu tuturdu. Orada zülmət içində dəhşətli bir mübarizə gedirdi, faciələr baş verirdi... sağ qalıb qurtulmuş lemminqlər yerin üzünə çıxanda, orada bizi itlər qarşıladı. Mən qulağımın dibindəcə dostlarımın sümüyünün itlərin dişi altında xırçıldadığını eşidirdim. Bu dəfə də tale üzümə güldü, ölümdən xilas oldum və yenidən yola çıxdım. Yenə də sağ qalmışdım, görəsən, neçənci dəfə idi ki, ölümün caynağından qurtulurdum? Bir vaxt doğma şəhəri tərk etmiş minlər, milyonlarla lemminqdən bu nəhayətsiz əngin suların sahilinə görəsən kimlər gəlib çıxmışdı? Çoxdan idi ki, çay boyunca gedirdik və bu çay bizi gətirib bu yerlərə - göz işlədikcə üzüaşağı axıb gedən əngin suların sahilinə çıxarmışdı. Biz çay suyuna bənzəməyən bir iy duymuşduq. Yolda törəyib artsaq da, indi biz az idik, çox az. Bütün tayfamız sahil boyu ada-ada yığılmışdı. Ancaq bizim sağımızda və solumuzda çayın ağzındakı qumluq lemminqlərlə dolu idi. Onlar dənizə sarı can atırdılar, elə bil lemminqlərin özü də bir çay idi, dənizə tələsirdi. Müxtəlif yeraltı lemminq şəhərlərinin yolu burada bitirdi. Onların sağ qalmış qalıqları indi bir yerə yığışırdı və hara baxırdınsa şimalda, cənubda - dörd bir tərəfdə dənizə can atan lemminq seli dalğalanırdı. Nə adamlar var idi, nə şimal tülküləri. Yerin üstündəki bütün düşmənlərimiz nəhayət ki, bizi rahat buraxmışdı. Əvəzində dalğaların üzərində çoxlu dəniz yırtıcıları dolaşırdı. Sahildən bir az aralıda çənli-çiskinli adacıqlar qaralırdı. Və bu adalarla sahil arasındakı su zolağı qonur nöqtələrlə örtülmüşdü - bunlar üzən lemminqlər idi. “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 480
Sərt şimal küləyi iliyimizə işləyirdi. Uzun yollarda yorulub əldən düşsək də hamı həyəcan içində idi, suyun iyi isə bizi maqnit kimi özünə çəkirdi. Hansısa bir hiss, duyğu bizi elə hey inandırırdı ki, tez suya girmək lazımdır və bu su bizim həyəcanımızı yuyub aparacaq, bizi buxovlayan qandalı açacaq. Biz ömür boyu bu əngin sulara qovuşmağa can atmışdıq və indi səmada ara vermədən dolaşan qağayıların quduz çığırtısına, dəniz yırtıcılarına məhəl qoymadan böyük nəşə içində dənizin, köpüklü dalğaların qoynuna atıldıq... Dənizdə üzmək çayda, göldə üzməkdən xeyli asan imiş. Dalğalar aram-aram məni yuxarıya qaldırır, sonra aşağı endirirdi. Mənimlə yanaşı ətrafda çoxlu başqa qollar, çiyinlər də yuxarı qaxlıb aşağı enirdi. Dəniz bizi yırğalayırdı, bizsə pəncələrimizlə avar kimi çəkə-çəkə ləzzət içində üzürdük. Yuxarıdan bizə iri cığırğan quşlar hücum edir, lap suyun üzündə qanadlarını çırpır və dimdiklərində qurbanları ağır-ağır yuxarı qalxırdılar. Bəzən isə yaşıla çalan suyun üzündə hansısa yırtıcının tünd rəngli kürəyi peyda olur, yekə bir ağız açılıb, yumulur və lemminqlərin biri qəflətən yox olurdu. Ancaq bütün bunları heç vecimə də almırdım. Nəşə içində üzməkdə idim - azad, xoşbəxt və mənə elə gəlirdi ki, balıq kimi yüngülcə üzürəm. Ancaq yox, balıqla bizi müqayisə etmək olmaz. Tezliklə hiss elədim ki, artıq su məni bayaqkı kimi saxlamır. Əvvəllər qupquru havayla dolu xəz dərim indi bədənimə yapışıb məni aşağı çəkirdi. Çiyinlərim artıq suyun altındaydı, bircə başım üzdə idi. İrəlidə adaların qaraltıları güclə seçilirdi. Mən üzür, hey üzürdüm. Ətrafımda elə bil lemminqlər azalmışdı. Bəzilərinin cəsədi suyun üzündə cansız- cansız yırğalanır, köpüklü, soyuq dalğaların qoynunda yalnız qonur belləri görünürdü. Onlar suyun üzündə yırğalana-yırğalana qalmışdılar. Yuxarıdan quşlar, aşağıdan balıqlar onlara hücum edirdi. Mən soyuqdan titrəyirdim, yorulmuşdum. Dənizin ucu-bucağı görünmürdü. Bəzən köpüklü dalğalar başımdan aşırdı. Yaşıl suyun içində ölü lemminqləri, onların boğulub dənizin təkinə necə getdiklərini görürdüm. Hələ də mənim kimi üzməkdə davam edib, yaxın adalara can atan lemminqləri də görürdüm. Bayaq dənizin sahilində səbirsizlikdən alışıb yanırdım və bu sonsuz dənizə böyük sevinclə atılmışdım, indi isə torpaq məni yenidən özünə çəkirdi. Möhkəm torpağın üstündə olmaqdan, pəncərələrə güc verməyib dincəlməkdən, yuxuya dalmaqdan da böyük xoşbəxtlik vardımı? Yorğunluq və yuxuyla mübarizə - açıq dənizdə narahat və miskin bir həyat naminə gedən mübarizə uzun çəkdi. Ətrafımda dəniz bomboş idi, yalnız arabir tək-tük lemminqlər gözə dəyirdi, qalanları suda boğulmuşdu. Düz qarşımda günəş üfüqə sarı əyilmişdi. Dalğa məni bir az da yuxarı qaldıranda sarı səmanın fonunda qaralan adaları gördüm. Və get-gedə adalar daha geniş və uca görünsə də, mənə elə gəlirdi heç vaxt oraya çata bilməyəcəyəm. Məni bir ölüm yorğunluğu çulğalamışdı, artıq neçə dəfə idi ki, bir neçə saniyəliyə başımı aşağı salıb mürgüləyir və boğulhaboğulda ayılıb pəncələrimi sürətlə işə salırdım. Düz qabağımda böyük, hündür adanı görəndə mən yarıyuxulu vəziyyətdə idim. Ətrafı bürümüş qaranlıqda o, bütün əzəmətiylə qarşımda ucalırdı. Torpağın iyi arabir burnuma dəyir və məni son gücümü toplayıb üzməyə vadar edirdi. Torpaq lap yaxında idi və artıq mən ayağımın altında qumu hiss eləyirdim. Budur, mən öz bədənimin ağırlığını zorla güc gələrək sürünə-sürünə gedirəm. Ətrafı bürümüş alatoranda sahildə qaralan nöqtələr sezirəm və onları o saat iyindən tanıyıram: lemminqlərdir. Dənizi üzüb keçmiş onlarca lemminq orada sahildə uzanıb qalıb. Onların birinə yaxınlaşıb iyləyirəmsə: hələ sağdır. Lemminq yatıb. Mənim özümü də yuxu basır... Lakin yata bilmirəm. Dəhşətli səs-küyə oyanıram. Quşlar çığırışır. Günəş doğmayıb, ancaq dənizin o tayı gül rəngindədir. Qulaqbatırıcı çığırtılar qayalardan, lap bizim başımızın üstündən gəlir. Bütün bədənim tir-tir əsir, yanımdakı lemminqin də necə titrədiyini duyuram. Tükümüz
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 481
bədənimizə yapışıb, soyuqdan tir-tir əsirik. İndicə günəş üfüqdən boylanacaq, ancaq bizə hücum etməyə hazırlaşan yırtıcı quşların səsi kəsilmək bilmir. Sağ qalmış bir ovuc lemminqdə şüur qığılcımı közərirdimi? Və bu qığılcım çoxmu qalacaqdı? Soyuqdan ölmək, qanadlı vəhşilərin dimdiyində məhv olmaq, yoxsa yenidən yola davam etmək - bunlardan hansını seçəcəkdilər? Qədimlərdə, çox-çox qədimlərdə lemminqləri görmüş, yaxud onlar haqqında hekayətləri dinləmiş insanlar demişdilər: "Onlar qəsdən dənizə atılırlar ki, boğulsunlar. Bu, özünü öldürməyə gedən yoldur". Bir də bunu demişlər: "Lemminqlərin köçü dənizdə bitir, çünki bura onların qədim, çox-çox qədim məskəni olub, sonralar bu yerlər suyun təkində gizlənsə də, naməlum qüvvə lemminqləri öz qədim Vətəninə çəkib gətirir". İndi bu cür yozmaları daha eşitməzsən.
* * * Ümid edirəm ki, balaca aktyorumun köməyi ilə bizim günlərin bir həqiqətini aça bildim: lemminqlər daxili sekresiya vəzilərinin kəskin dəyişməsi ilə əlaqədar gərgin, həyəcanlı vəziyyətə uzun müddət dözə bilmir, baş alıb uzaqlara gedirlər. Uzaqlara çağırış, səyahət edən o biri canlılara nisbətən onlara daha güclü şəkildə təsir edir. Amansız qüvvə onları uzaq dənizə qovur, onlar təzələnmək, rahatlanmaq, dinclik tapmaq ümidilə əbəs bir ümidlə özlərini dənizin qucağına atırlar. Mən lemminqlərin qərbə doğru yol tutduqlarını danışdım. Bu yolu tutan lemminqlərin heç biri hər cür maneə və təhlükəyə baxmayaraq, yollarından yayınmırlar. Başqa yerlərin lemminqləri özgə istiqamətə də gedirlər, ancaq hansı yolu seçirlərsə seçsinlər, həmin yol mütləq dənizə gəlib çıxmalı və orada da səyahət bitməlidir. Yolun sonunda lemminqlərin hamısı ölür, ya bir qismi? Ola bilsin ki, hamısı ölür. Skandinaviya təbiətşünası Xeçsterm bir dəfə müşahidə edib ki, bəzi lemminqlər üzüb geri qayıdır. Ancaq bu fakt mübahisəlidir. Çox ehtimal bizim hekayəçimiz kimi xilas olub adaya, qayalığa çıxan lemminqlər orada məhv olub gedirlər. Növün qorunub saxlanmasını səyahətə çıxmayan, yuvada qalan bir neçə lemminq ailəsi təmin edir. Həmin o çağırışın onlara dəxli yoxdurmu? Bu, növün yaşamaq instinkti ilə bağlıdır, güman ki, başqa səbəblər də var. Necə olur ki, bəzi lemminqləri narahtlıq bürümür? Bunun səbəbini bilmək lazımdır, biz isə bilmirik. Alimlər çılğınlıq enerjisinin səbəbləri, ayrı-ayrı illərdə lemminqlərlə birgə onların düşmənlərinin və digər heyvanların sürətlə çoxalması ilə əlaqədar suallara cavab axtarırlar. Doktor P.Loran bu problemi "vulkanların püskürməsi", yerin orta temperaturunun dəyişkənliyi, günəş ləkələri kimi böyük dövri hadisələrlə və hətta kosmik səbəblərlə bağlı şəkildə izah etməyə çalışır. Əgər bu belədirsə onda bəs nə üçün o qüvvələr planetmizin bir yerinin təbii düzülüşünü pozur, digər yerlərə isə təsir etmir? Nə üçün o qüvvələr başqa heyvanlara və insanın özünə təsir etmir? Mən sosioloq olsaydım, "lemminq ili"ndə baş verən hadisələri daha dərindən öyrənər və bəlkə də sübut etmiş olardım ki, bu illərdə hökmdarlar və dövlət xadimləri öz saraylarında daha çox özbaşınalığa yol verir, işbazlar öz idarələrində daha çox alverə qurşanır, yazıçılarsa daha çox və çılğınlıqla yazıb pozurlar. Bəlkə də, heç nəyi sübut edə bilməzdim. Lakin bu sayaq axtarışları mən mənasız və boş bir iş hesab etmirəm.
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 482
Biz artıq gördük ki, səma cisimlərinin cazibəsi nəticəsində okeanın qabarma və çəkilməsi təkcə dənizdə yaşayan canılalara deyil, insanın özünə də təsir göstərir. İnsanlar düşündüklərindən də artıq dərəcədə kosmosdan asılıdırlar. Bizdə belə təsəvvür yaranıb ki, planetimizdəki heyvanların sonsuz köçündə insan yalnız kənar bir müşahidəçi kimi iştirak edir. Lakin bu, aldadıcı təsəvvürdür. Hansı bir yollasa biz özümüz də dəyişirik, hətta bir yerdə durub qalsaq belə yenə də durmadan dəyişirik.
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 483
Beso XVEDELİDZE
TAMPO Povest Tərcümə edəni: Arifə Arifqızı
Tbilisi Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsini bitirmişdir. On yeddi kitabın müəllifidir. 2002 və 2004-cü illər «Pen-Marafon» (Gürcüstan) ədəbi müsabiqəsinin, «Saba» (Gürcüstan, 2003), «Tsero» (Gürcüstan, 2007), «Oktyabr» jurnalının (Moskva, 2009, ilin ən yaxşı hekayəsi üçün), «Litsaxelebi» (Gürcüstan, 2010) ədəbi mükafatların laureatı, «Ədəbi körpülər» (Azərbaycan, 2010) Beynəlxalq hekayə müsabiqəsinin diplomanntıdır. Bir neçə dramaturji əsərlərin və kino-ssenarilərin müəllifidir. «Literaturnaya palitra» (Gürcüstan) aylıq ədəbi jurnalının redaktorudur. Beso Xvedelidzenin əsərləri səkkiz xarici dildə nəşr edilmişdir.
İncə-mincə Tampo axır vaxtlar şişib əndazədən çıxmışdı. Cazibədar ən¬damından, coşqun tərzindən, şux, odlu baxışlarından, zərif üzündən, al yanaqlarından əsər-əlamət qalmamışdı. Əvvəlki yuvarlaqlığını itirmiş sağrısı aşıb-daşır, az qala ayaqlarına dəyirdi, sinəsindən isə danışmağa dəyməzdi. Daz başa oxşayan döşləri kolqotkasının rezininə dirənib qalmışdı. Belə- belə işlər. Elə buna görə də Tamponun qanı həmişə qara idi. Bəs necə olsun? Bu insan axınının içində kim keçmişdəki kimi gözləri işıldaya-işıldaya Tampoya baxıb qır-saqqız olacaqdı? Getdi o çağlar. Onun yerini çoxdan başqaları tutub. Bu heç vaxt boşalmayan, «istifadə müddəti bitmişləri» rədd edən meydanda onun yerini başqaları zəbt etmişdi. Amma… yox, o başqalarının tayı deyil. Onu kim çıxdaş edə bilər?! İnadkarlıqda ona çatan olmazdı. Üz-gözünü bəzəyib-düzəyib səhər erkəndən yerini tuturdu. Amma nə xeyri vardı? Bir nəfər belə bir saniyə də olsa üzünə baxmırdı. Xumarlanıb ərınə-ərinə kiminsə qolundan asılmaq, ya da kimdənsə xoş bir yerdə adam kimi oturmaq təklifi artıq xəyal belə olmazdı. Əslində nə yaşı vardı ki… Ömrünün yarısını hələ yaşamamışdı. Nə etsin? Asfalta döşənib gəbərsin?
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 484
Arsızları Plexanov səmti özünə çəkirdi. Bu da təbiidi. Bəlli ərazi idi, doğma da demək olardı. Hələ də özünü göstərməyi, başqalarını seyr etməyi peşə bilən, əslində daha yaxşı məqsədlər üçün istifadə edilməyə layiq olan bu prospekti o baş - bu baş ölçənlərdən başqa buradakı çinarların da ona rəğbəti vardı. Onlar Tamponun maral kimi nazənin yerişlə prospektdən keçib getdiyi günləri, yanından keçən maşınların qırağa çəkilib, bəzən səkiyə çıxıb dayanmasını, yaranan tıxacları və yüngülvari avtomobil olaylarını unutmamışdı. Vallah, işıqforlar da onu xatırlayırdı, indi ödənişli olmuş universitetin qabağında toplaşan o «burov-burov» deyən oğlanları hələ demirik. Onlar sonra başqa yerə – Dəmiryolçular Evi tərəfə yığışmağa başladılar. Hə, burada heç sorğu-sual yoxdur. Hay-hayı gedib, vay-vayı qalmasına baxmayaraq, Tamponu o dəqiqə tanıyırdılar. O görünər-görünməz çallaşmış tüklü sifətlərə təbəssüm qonurdu. Təbəssümü doğuran çox səbəb vardı: azğın yeniyetməliklərinin çeşid-çeşid mənzərələr toplusu və təbii ki, Tampo ilə bağlı xatirələr… İndiki pinti Tampo ilə bağlı yox, o əvvəlki – görənləri qeyri-adi təravəti və cazibəsilə kamına çəkən, indi Plexanov küçəsində dəstə ilə veyillənən gözəlçələrin xəyal edə bilməyəcəkləri Tampo ilə bağlı. Ona çatan olar?! Bir yerə toplaşıb arada bir-birinə söz atan, ya da vacib bir zəng gözləyirlərmiş kimi gözlərini mobil telefonlarına zilləmiş yaşlı oğlanları görən Tampo asta-asta arxadan onlardan birinə yaxınlaşıb ovuclarıyla gözlərini qapayırdı. Gənc qızlar kimi yeni dəbə düşmüş bir ədayla burnunda səslənərdi: «Tap görüm kimdir?» Oyunun qurbanı da onunla məzələnənin tez-tez əndamını sınayıcı nəzərlərlə müşayiət etdiyi gənc qızlardan biri olduğunu zənn edib xoşhal olur və başlayırdı: -Eka?
-Yoo-x… -Maka?
-Yoo-x… -Tika?
-Yoo-x… -Lika?
-Yoo-x… -Anka?
-Yoo-x… -Natka?
-Deyildi ki, yoo-x! -Oh… dəqiq arvadım deyil ki? Kimsən? Ətrafdakılar həvəslə tamaşa edir, bir-birini dürtmələyir, yastı sağrılarını keçirdikləri şalvarlarının üstünə sallanmış qarınlarını yırğalayaraq gülürdülər. Tampo qəfildən əllərini çalsaçlı yekəqarın əminin gözlərindən çəkir, gizlənməyə çalışmayaraq onun üzündəki təsvirəgəlməz ifadəyə və heyrətdən ayrılmış ağzına baxıb həzz alırdı. Yerdə qalanlar gülməkdən qəşş edirdi: -Uşaqlar, bu ki Tampodur! -Ha-ha-ha, Tampo! Ho-ho-ho! Oyunun qurbanı da ürəklə ümumun şənliyinə qoşulurdu. Bir tək Tampo susurdu, gözlərinin küncündə gizlənən gülüş titrəyərək kənara süzülməkdən ehtiyatlanırdı. Bu şeytan qadın nə qədər |