Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
Yüklə 7,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 456
Fokusçu öz yaylığı ilə bundan təmiz iş görə bilməzdi...Külək bir həmlə də artıq etsə, başdan ayağa qumun içində olacaq... Və onda müsabiqədə hətta birinci yer tutmuş polis iti də onu tapa bilməyəcək... Bu alçaqlar çox güman ki, indən sonra heç gözə dəyməyəcəklər!.. Onlar heç nə görməyiblər, heç nə də eşitməyiblər... Yadelli, axmağın biri özü azıb, itib... Vəssalam, alçaqlar heç əllərini də bulaşdırmadan işlərini görəcəklər... Batıram... Batıram... Budur, artıq sinəsinədək qumdadır... Nə etsin? Əgər qumla təmas səthini böyütmək mümkün olsa, cismin (bədənin) hər nöqtədəki təzyiqi azalar, və o, yəqin, batmaqda davam etməz... Əllərini yana açıb, sinəsiylə quma çökdü... Lakin artıq gec idi. Qarnı üstə uzansa da, bədəninin qurşaqdan aşağı hissəsi şaquli vəziyyətdə donub qalmışdı. Beli ağrıyır və artıq düz bucaq altında, əyilmiş halda daha qala bilmirdi. İstənilən adam, hətta gecə-gündüz məşq etmiş idmançı belə, bu vəziyyətdə çox qala bilməz. Gör bir necə qaranlıqdır... Bütün kainat gözünü yumub, qulaqlarını da tıxayıb. Burda qalıb çezərsən, bir it oğlu dönüb, sənə tərəf baxmaz! Hardasa boğazının dərin qatlarında gizlənmiş qorxu birdən özünü çölə atdı. Kişi ağzını açıb, heyvan kimi böyürdü: - Kömək edin! Çeynənmiş ifadə!.. Lap elə çeynənmiş olsun... Ölüm ayağında olanda orijinallıq hayında olmursan. Nəyin bahasına olursa olsun yaşamaq - hətta onun həyatı eyni formada bişirilən ucuz peçenye kimi başqalarının həyatından heç nə ilə fərqlənmirsə belə! Tezliklə qum boğazına, çənəsinə, burnuna çatacaq... Daha dözə bilmirəm! - Kömək edin!.. Nə desəz edərəm, söz verirəm!.. Yalvarıram, kömək edin!.. Yalvarıram! Kişi dözmədi. Əvvəlcə ancaq hıçqırırdı, sonra isə hönkür-hönkür ağlamağa başladı. Dəhşət içərisində anladı ki, hər şey məhv olub. İndi fərqi yoxdur - heç kəs onu görmür... Əlbəttə, heyf ki, bütün bunlar belə hallarda zəruri olan prosedurlarsız baş verir... Ölümə məhkum edilmiş ölməmişdən qabaq nəsə yazıb qoya bilər... Burda isə nə qədər qışqırırsansa qışqır... heç kəs fikir verməyəcək. Pisdir! O, birdən arxadan səslər eşidəndə hətta çox təəccüblənmədi. Məğlub olmuşdu. Utancaqlıq hissi iynəcənin oda verilmiş qanadı kimi yanıb-yanıb, kül olmuşdu. - Hey, tut! Uzun bir taxta parçası aşağı sürüşüb, böyrünə dirəndi. İşıq şüası qaranlıqda dairə cızıb, taxtanı işıqlandırdı. Kişi buxovlanmış bədənini səs gələn tərəfə güclə çevirib, yazıq-yazıq soruşdu: - Bağışlayın, bəlkə siz bu kəndirlə dartıb məni çıxarasınız ... - Yox əşi, kötük deyilsiz ki, sizi kəndirlə dartıb çıxaraq... Arxadan gülüş səsi eşidildi. Dəqiq təyin etmək olmasa da, hardasa beş-altı nəfər olardı. - Bir az da dözün, artıq bel dalınca gediblər... Dirsəklərinizi taxtaya dirəyin, hər şey yaxşı olacaq... Ona təklif etdikləri kimi dirsəklərini taxtaya dirəyib, başını ovucları arasına aldı. Saçları tərdən islanmışdı. Heç nə hiss etmirdi, təkcə bu biabırçı vəziyyətdən tez çıxmaq istəyirdi. - Bilirsiz... Bəxtiniz hələ gətirib ki, biz sizin izinizlə qaçırdıq. Burda elə bataqlıqdı ki, itlər də yaxın düşmür... Siz çox böyük təhlükədə idiniz. Heç bilmirəm, nə qədər adam heç nədən şübhələnmədən bura gəlib çıxıb, elə də geri qayıtmayıblar... Burda, dağların arxasında sakitlikdi deyə, qumu bura kürəyir... Qış gələndə - qar yığılır... Onun üstünə yenə qum... Sonra yenə qar və yüz ildi ki, belədir - üst-üstə düzülmüş çiy vafli kimi... Bizə bu barədə şəhərə oxumağa gedən keçmiş artel sədrinin oğlu deyib... Maraqlıdır, deyilmi?.. Axıradək qazmağa cəhd etsən, bəlkə nəsə qiymətli bir şey tapmaq olar. Bu nə demək istəyir?! Elə danışır ki, guya tərtəmizdir və heç nədə günahı yoxdur. Boş-boş danışmağını qurtarsaydı yaxşı olardı... Elə ələ salsaydı daha yerinə düşərdi... Ya da onu puç olmuş ümidləriylə baş-başa qoyub, çıxıb getsəydi, daha yaxşı olardı... Nəsə canlanma var - görünür, bellər gəlib çıxıb. Üç kişi ayağını taxtanın üstünə qoyub, çətinliklə müvazinətlərini saxlayaraq, müyyən məsafədə onun ətrafını qumdan təmizləməyə başladılar. Qatbaqat. Arzuları da, xəcaləti də, ümidsizliyi də - hər şey bu qumun altında qalmışdı. Onun çiyinlərindən yapışanda, təəccüblənmədi də. Əmr etsəydilər, şalvarını çıxarıb, onların gözü “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 457
qarşısında işəyərdi də. Göy üzü işıqlandı - yəqin indi ay çıxacaq. Qadın məni nə üzlə qarşılayacaq?! Fərqi yoxdur... İndi onu nə cür istəsələr, elə də şallaqlaqlaya bilərdilər - o, dözməli idi.
27_____________________________________ Kişini qoltuqları altından kəndirlə sarıyıb, yenidən kisə kimi dərəyə endirdilər. Heç kəs bir kəlmə də kəsmədi. Elə bil onlar kişinin dəfnində iştirak edirdilər. Dərə dərin və qaranlıq idi. Ay işığı qum təpələrinin üstünə tünük parlaq ipək çəkdi; küləyin cızdığı naxışları, hətta ayaq izlərini belə rəngdən-rəngə çalan qırışlarda donmuş şüşəyə çevirdi. Və təkcə dərə bu mənzərəyə qarışmaq istəmədən, zülmətə qərq olmaqda davam edirdi. Lakin bütün bunlar onu həyəcanlandırmırdı. O, başını qaldırıb aya baxan kimi ürək bulanması və başgicəllənmə hiss etdi - yorulub, ölü kimi düşmüşdü. Bu qatı zülmətdə qadın daha çox tünd ləkə kimi sezilirdi. Onun köməyi ilə güclə yatağına tərəf süründü, lakin nədənsə qadının özünü görmürdü. Və təkcə onu yox - ətrafda nə vardısa duman içindəymiş kimi yayılırdı. Hətta döşəyinin üstünə yıxılandan sonra da qumla qaçmaqda davam edirdi... Yuxuda da qaçmaqda davam edirdli. Narahat yatdı. Enən və qalxan səbətlərin səsi, itlərin uzaqdan eşidilən hürüşməsi apaydın yadında idi. Qadının gecə yarısı şam etmək üçün qayıtdığını, yatağının yanındakı lampanı yandırdığını bilirdi. Lakin yalnız su içmək üçün qalxanda tamam ayıldı. Gedib qadına kömək etmək üçün gücü qalmamışdı. O, çaşqın-çaşqın ətrafa baxıb, lampanı yandırdı, papiros çəkdi. Gombul olsa da çox çevik hörümçək lampanın ətrafında qaçmağa başladı. Kəpənək olsaydı təəccüblənməzdi, lakin işığın hörümçəyi cəlb etməsi qəribə idi. Elə papirosu üstünə basıb hörümçəyi yandırmaq istəyirdi ki, fikrindən daşındı. Hörümçək saniyəölçənin əqrəbi kimi on beş-iyirmi santimetr məsafədə lampanın ətrafında fırlanırdı. Bəlkə onu təkcə işıq cəlb etməyib? Yox, o, gecə kəpənəyinin uçub işığa gəlməsini gözləyirmiş və buna nail oldu. Kəpənək bir neçə dəfə lampanın şüşəsinə çırpıldı, onun iri kölgəsi tavanda əks etdi, sonra isə metal altlığa düşüb, daha tərpənmədi. Nəsə qəribə kəpənəkdir - çox iyrəncdir. O, papirosu kəpənəyin üstünə basdı. Kəpənəyin əsəb sistemi iflic oldu və o, hələ də qıvrılan həşəratı götürüb hörümçək qaçan yerə atdı. Öncədən gördüyü faciə baş verdi. Bir andaca hörümçək atılıb, hələ də sağ olan kəpənəkdən yapışdı. Sonra isə o, artıq tərpənməz olan qurbanını sürüyərək, yenə fırlanmağa başladı. Yəqin o, xəyalən dadlı kəpənəyi necə yeyəcəyini duyub, bu şəkildə zövq alırdı. O, heç bilmirdi ki, belə hörümçəklər də var. Hörümçək toru əvəzinə lampadan istifadə etmək necə də ağıllı fikirdir. Tor hörərkən nəyinsə ora düşməyini gözləmək lazım gəlir, lampanın köməyi ilə isə qurbanını özün tovlaya bilərsən. Bunun üçün yalnız münasib işıq mənbəyi gərəkdir. Əfsus ki, təbiətdə beləsi olmur. Ay və ya meşə yanğınları çətin ki, bu iş üçün yararlı olsun. İstisna deyil ki, bu, insan kimi təkamül edərək instinktlərini təkmilləşdirən nəsə yeni növ hörümçəkdir... Belə baxanda pis izahat deyil... Bəs onda işığın pərvanələri cəlb etməsini necə izah etməli?.. Kəpənək hörümçək deyil, çətin ki, lampa işığı bu həşəratların yaşamasına kömək etsin. Hər halda bu hadisə məhz süni işıq məlum olandan sonra üzə çıxıb. Elə kəpənəklərin toplaşıb aya uçmamaları faktı özü buna sübut kimi xidmət edə bilər. Belə instinktlərə təkcə hansısa bir növ həşərat malik olsaydı, yenə başa düşmək olardı. Lakin axı bu on min növə yaxın pərvanə üçün ümumi instinkdir. Demək, bu nəsə şəksiz, dəyişməyən qanundur. Süni işıq tərəfindən oyadılan korkoranə, dəlicəsinə qanad çırpınması. İşıq, hörümçək və kəpənəklər arasındakı sirli əlaqə... Əgər qanun belə ağılsız təzahür edirsə, onda nəyə inanasan? Kişi gözünü yumdu... Yayğın işıq zolağları axıb getdi... O, tutmaq üçün əlini uzadanda, onlar çapalayıb yox olurdular... lap quma düşən qabarböcəyinin kölgəsi kimi... O, hıçqırtıya oyandı. - Niyə ağlayırsan? Qadın çaşqınlığını gizlətməyə çalışaraq, tələsik qalxdı.
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 458
- Bağışlayın... Sizə çay hazırlamaq istəyirdim... Onun göz yaşıyla doymuş boğuq səsi kişini şübhəyə saldı. Qadın əyilib balaca peçi yandırmaq istəyəndə kürəyi nəsə qəribə şəkildə titrədi və o, uzun müddət nə baş verdiyini anlamadı. Çətinliklə dərk edir, elə bil vərəqləri kif basmış kitabı süst vərəqləyirdi. Hələ yaxşıydı ki, vərəqləri çevirə bilirdi. Qəflətən özünə bərk yazığı gəldi. - Alınmadı... - Hə... - Və hər şey elə axmaqcasına pozuldu ki. - Axı heç kəsə müyəssər olmayıb... bir dəfə də olsa... Qadın göz yaşları içərisində danışsa da səsində inam notları vardı, elə bil kişinin iflasına haqq qazandırır və başa düşürdü. Nə deyirsən de, təsirli acımadır. Onun səsinə səs verməmək, həddən artıq ədalətsizlik olardı. - Hər halda heyf... Qərar vermişdim ki, qaça bilsəm, o saat radio alıb, sənə göndərəcəyəm... - Radio? - Sən axı çoxdan onun arzxusundasan. - Eybi yox, lazım deyil... - Qadın üzr istəyirmiş kimi utana-utana danışırdı. - Əgər yaxşı işləsəm, elə burda da ala bilərəm. Nisyə alsam, yəqin ilk haqqını ödəməyə pulum çatar. - Hə, əlbəttə, əgər nisyə alsan... - Su qızanda yuyunaq? Gözlənilmədən onda alatoran kimi, boz kədər baş qaldırdı... Bir-birinin yarasını yalamaq vaxtıdır. Lakin əgər sağalmaz yaraları durmadan yalasan, dilindən heç nə qalmaz. - Yaxşı, təsəlli vermək lazım deyil... Həyat, onu təsəlli içində yaşamalı nəsnə deyil... Orda özünəməxsus həyat var, burda - özünəməxsus və həmişə adama elə gəlir ki, özgə həyatı daha yaxşıdır... Ən pisi - həyat elə belə də davam edəcək?.. Bu nə həyatdır?.. - deyə fikirləşməkdir. Axı bunu heç kəs bilmir... Eh, ən yaxşısı boğazacan iş-gücün içində olub, bu barədə heç fikirləşməməkdir... - Yuyunaq?.. Yüz faiz, qadın onu ruhlandırmaq üçün bu sözləri dedi. Yumşaq, sakitləşdirici. Kişi yavaş-yavaş köynəyinin düymələrini açmağa, şalvarını çıxarmağa başladı. O, başdan ayağa qum içində idi. (O birisi, başqası indi görəsən nə edir?) Dünənə qədər nə olmuşdusa, hər şey çox uzaq keçmiş kimi görünürdü. Qadın dəsmalı sabunlamağa başladı.
Üçüncü hissə
28_____________________________________ Oktyabr. Heç cür getmək istəməyən yay, gün ərzində qumu elə qızdırırdı ki, üstündə ayaqyalın beş dəqiqə də dayanmaq olmurdu. Lakin gün əyilən kimi rütubətli soyuq dəlmə-deşik divarlardan içəri dolur və ocaq qalamazdan əvvəl nəm külü qurutmaq lazım gəlirdi. Küləksiz havalarda səhər və axşam kəskin teperatur dəyişikliyindən bulanıq çayı xatırladan duman qalxırdı. Kişi qarğa tutmaq üçün evin arxasında cələ qurdu. O, cələnin adını "Ümid" qoydu. Qumun tərkibi nəzərə alınaraq düzəldilmiş cələnin quruluşu çox sadə idi. O, kifayət qədər dərin dərə qazıb, ora taxta çəllək basdırdı. Kibrit çöpü boyda üç kiçik pazla ölçüsünə görə çəlləkdən bir qədər kiçik olan qapağı bərkitdi. Hər bir paza nazik ip bağladı. İplər qapağın ortasındakı dəlikdən keçir və çöldəki məftilə bərkidilirdi. Məftilin ucuna yem - qurudulmuş balıq taxılmışdı. Çöldə təkcə qumdakı dayaz çökəkdəki yemi saxlayıb, bütün qurğunu səliqəylə qumda basdırdı. Qarğa yemi tutan kimi pazlar uçur, qapaq çəlləyin içinə düşür və qum uçqunu baş verir: qarğa diri-diri qumda basdırılır... Bir neçə dəfə öz qurğusunu təcrübədən keçirdi. Saz işləyirdi... Sürətlə “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 459
qum altında qalıb heç qanadlarını çırpmağa belə imkan tapmayan bədbəxt qarğa aydın şəkildə gözləri önünə gəlirdi. ... Bəxti gətirib qarğa tuta bilsə, məktub yazıb onun caynaqlarına bağlamaq olar... Lakin əlbəttə ki, hər şey bəxtinə qalıb. Birincisi, buraxılan qarğanın yenidən adam əlinə düşəcəyinə ümid çox azdır... Üstəlik, onun hara uçacağını heç bilməyəcəksən də... Adətən qarğaların uçuş dairəsi çox məhdud olur... Və istisna deyil ki, əgər kənddən olan bu tiplər iki faktı bir-biriylə tutuşdursalar: mənim qarğam qaçıb, dəstədə isə ayağına kağız parçası bağlanmış təzə qarğa peyda olub, onda o saat niyyətim onlara aydın olacaq... Və belə ciddi-cəhdlə düşünülmüş, səbirlə həyata keçirilmiş hər şey hədər gedəcək... Uğursuz qaçışdan sonra kişi çox ehtiyatlı olmuşdu. O, qış yuxusuna gedibmiş kimi dərədəki həyata uyğunlaşır və ancaq kənd əhlinin şübhələrini dağıtmaq haqqında düşünürdü. Deyirlər, eyni bir şeyi fasiləsiz olaraq təkrar etmək ən yaxşı maskirovkadır. Və eyni bir şeyin sadə təkrarından ibarət həyat sürsə, istisna deyil ki, əvvəl-axır onu unudacaqlar. Təkrarın belə faydaları da ola bilər. Məsələn, axırıncı iki ayı qadın hər gün, başını da qaldırmadan muncuq düzür və öz işinə elə aludə olub ki, hətta sifəti belə şişib. O, hər dəfə iti ucunu karton yeşikdəki metal rəngli muncuqlara taxanda əlindəki uzun iynənin ancaq parlayıb, yox olmasını görürsən. İndiyədək yığdığı hardasa iki min iyen olar. Yarım ay da belə işləsə, radio üçün veriləcək ilk ödəmə üçün pul düzələr. Muncuq dolu yeşiyin ətrafında rəqs edən iynədə o qədər əhəmiyyət, məna vardı ki, elə bil bu yeşik kainatın mərkəziydi. Təkrar hazırda baş verənləri bəzəyir, ətrafdakıların reallığı haqda təəssürat verirdi. Və kişi də bütünlüklə özünü yeknəsəq fiziki işə həsr etmək qərarına gəldi. Çardaqdakı qumu təmizləmək, düyü arıtlamaq, paltar yumaq - bütün bunlar onun gündəlik vəzifəsinə çevrildi. Hər halda, burnunun altında zümzümə edə-edə işləyəndə vaxt tez gedirdi. Kefindən qalmayıb, yatarkən üstlərinə qum tökülməsin deyə, polietilendən çox da böyük olmayan örtük düzəltmiş, isti qumda balıq bişirmək üçün qurğu fikirləşmişdi... Qanını qaraltmamaq üçün o vaxtdan qəzet oxumurdu. Bircə həftə dözmək kifayət etdi ki, oxumağa həvəsi qalmasın. Bir aydan sonra isə ümumiyyətlə qəzetin nə demək olduğunu unutdu. Nə vaxtsa gördüyü "Tənhalıq cəhənnəmi" adlı qravürün repraduksiyası onu heyrətə salmışdı. Orda qəribə pozada göyün üzü ilə uçan adam təsvir olunmuşdu. Geniş açılmış gözləri qorxudan bərəlmişdi. Ətrafdakı boşluq yarımşəffaf meyit kölgələriylə dolu idi. O, onların arasından çətinliklə keçir. Ölülər əl-qol ata-ata, itələşərək, bir-birinə fasiləsiz olaraq nəsə deyirlər. Nəyə görə bu, "Tənhalıq cəhənnəmi"dir? O vaxt fikirləşmişdi: adını səhv qoymayıblar ki. İndi isə anladı. Tənhalıq - xəyalların şiddətli atəşidir. Məhz buna görə, ürək döyüntülərində rahatlıq tapmayıb, dırnaq gəmirirlər. Təfəkkür ritmindən həzz almaq iqtidarında olmayıb, tütün çəkirlər. Cinsi əlaqədən təmin olunmayıb, əsəbi şəkildə titrəyirlər. Tənəffüs də, yeriş də, bağırsaq sürüşməsi də, gündəlik cədvəllər də, hər yeddinci gündə daxil olan bazar günləri də, dördaydanbir təkrarlanan məktəb imtahanları da, - bütün bunlar nəinki onu sakitləşdirir, əksinə, hər dəfə yeni-yeni təkrarlara itələyirdi. Tezliklə çəkdiyi siqaretlərin sayı artdı, çirkli dırnaqları olan naməlum qadınla daim tənha, gözdən uzaq yerlər axtardığı pis yuxular görməyə başladı. Və nəhayət, zəhərlənmə əlamətləri hiss edən kimi vaxt itirmədən xəyalən, sadə dövrü elliptik hərəkətlə canlandırılan göylərə, millimetrin səkkizdə biri uzunluğunda dalğaların hakim olduğu qum təpələrinə üz tutdu. O, qumla bitib tükənməyən mübarizəsindən, onun üçün ibrət dərsinə çevrilmiş gündəlik işindən hardasa həzz də alırdı. Demək olmaz ki, bu, sırf özünəqəsd idi. Bunda kamilləşməyə gedən yolu tapsaydı, heç də təəccüblənməzdi. Lakin bir səhər mütəmadi olaraq gətirilən ərzaqla yanaşı əlinə karikatura dərgisi düşdü. Dərgidir də, başqalarından heç nə ilə fərqlənməyən dərgi. Üz qabığı cırılmış, üstü çirkli barmaq izləri ilə dolu, - hansısa köhnə cır-cındır alverçisindən alınana oxşayırdı. Və baxmayaraq ki, dərginin görkəmi adam içinə çıxarılası deyildi, onun burda peyda olmasını kənd əhlinin qayğısı kimi qiymətləndirmək də olardı. Ən çox da, dərgini oxuyarkən gülməkdən az qala qarnının cırıldığından, sanki konvulsiyası başlayıbmış kimi ayaqlarını yerə döyməyindən təəccüblənirdi. Dərgi gic-gic karikaturalarla dolu idi. Mənasız, vulqar, zəif çəkilmiş - ondan soruşsaydılar ki, “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 460
burda gülməli nə var, cavab verə bilməzdi. Təkcə birini- belinə gombul bir kişi çıxanda dizləri titrəyib yerə yıxılan at təsvir edilmiş karikaturanı yaxşı adlandırmaq olardı. Atın sir-sifəti doğrudan da gülməli idi. Amma nə fərqi var ki, məgər bu vəziyyətə düşmüş birinə gülmək olarmı? Hərəkətindən utanaydı barı. Yalnız müəyyən həddə qədər nəyəsə uyğunlaşmaq olar. Üstəlik bu, məqsəd yox, yalnız və yalnız vasitə olmalıdır. Qış yuxusuna getmək haqqında boşboğazlıq etmək ayrı, köstəbəyə çevrilib, içində işığa çıxmaq həvəsini büsbütün öldürmək isə ayrı şeydir. Düzdü, fikirləşəndə nə vaxtsa, nə üsullasa burdan çıxmaq üçün imkan əldə edəcəyinə ümid yoxdur. Lakin axı istisna deyil ki, sadəcə hər hansı məqsəddən uzaqda nəyisə gözləməyə adətkarda olmaq olar, qış yuxusu bitəndən sonra isə məlum olacaq ki, işıq gözünü kor edib və sən burdan bayıra çıxa bilmirsən. Atalar demiş: üç günün ölüsü, min ilin ölüsü... Daxili his-pas elə sürətlə üzə çıxır ki... O, dərin fikrə daldı, lakin atın məzəli sifəti yadına düşmüşdü ki, yenidən onu gic gülmək tutdu. Başı lampa işığında həmişəki sapa muncuq düzmək kimi əziyyətli işə qarışmış qadın başını qaldırıb sadəlövhlüklə ona gülümsədi. Kişi öz satqınlığına dözə bilməyib, dərgini bir kənara atdı və çölə çıxdı. Dərənin üstündə süd rəngli duman burulub qalxırdı. Gecənin qalıqları - ətrafa səpələnmiş kölgə parçaları... qızdırılmış metal sap kimi parıldayan parçalar... parıldayan buxar damcılarına çevrilmiş üzən parçalar... Və kölgələrin belə möcüzəli ahəngi insanda intəhasız arzular oyadır. O, baxır və baxmaqdan doymurdu. Hər bir an yeni-yeni kəşflərlə zənginləşirdi. Burda hər şey vardı - həqiqətən mövcud olan obrazlar da və heç vaxt görmədiyi fantastik obrazlar da. Kişi üzünü bu kölgələr burulğanına tərəf tutub, danışmağa başladı: - Cənab məhkəmə sədri, məni ittihamla tanış edin! Mənə deyin görüm, belə bir hökm çıxarılmasına səbəb nədir?! Müttəhim sizin cavabınızı ayaq üstə gözləyir! Dumanın içindən ona tanış səs eşidildi. Bir qədər küt olan həmin səs, elə bil telefon trubkasına danışırdı. - Belə baxanda, yüzündən biri... - Nə dediz? - Deyirəm, Yaponiyada hər yüz nəfərdən biri şizofrenikdir. - Üzr istəyirəm, siz nədən danışırsınız? - Yeri gəlmişkən, kleptomanlara da yüzündən biri düşür... - Bura baxın, siz nədən danışırsınız? - Əgər kişilərin bir faizi eynicinsli sevgiyə mübtəla olubsa, onda təbii ki, qadınlar arasında da faiz göstəricisi belə olmalıdır. Və əgər davam etsək - bir faiz aravuranlar, bir faiz əyyaşlar, bir faiz psixi cəhətdən geri qalanlar, bir faiz cinsi manyaklar, bir faiz allahlıq iddiasında olanlar, bir faiz islaholunmaz dələduzlar, bir faiz impotent, bir faiz terrorist, bir faiz paranoid... - Xahiş edirəm, bu mənasız söhbətə son qoyun... - Yaxşı, sakitcə qulaq as. Hündürlükdən qorxmanı, sürətdən qorxmanı, narkomaniyanı, isteriyanı, adam qanına susamışları, sifilisliləri, ağıldan kəmləri də bir faiz olmaqla bura əlavə etsək...- hardasa iyirmi faiz alarıq... Və əgər sən bax elə bu üsulla hardasa səksən anomaliya da saysan... bunun mümkün olduğuna isə heç bir şübhə-filan yoxdur...deməli, insanların hamısının - yüz fizinin də anormal olduğu tam dəqiqdir, statistik cəhətdən sübut olunmuşdur. - Bu nə cəfəngiyyatdır! Əgər normallığın hər hansı bir etalonu olmasaydı, anormallığı da təyin etmək mümkün olmazdı! - Belə lazım deyil, axı mən sadəcə səni müdafiə etmək istəyirdim... - Müdafiə etmək?.. - Lakin axı sən çətin ki, günahkar olduğunun üstündə təkid edəsən. - Əlbəttə etməyəcəm! - Onda özünü daha üzüyola apar. Vəziyyətdə nə qədər istisnalıq olursa olsun, özünü dağıtmağın heç bir mənası yoxdur. İnsanlar əcaib kəpənək qurdunu xilas etməyə borclu deyillər, lakin onların bu qurdu mühakimə etməyə də haqları yoxdur... - Kəpənək qurdunu?.. Nə üçün qanunsuz saxlanmaya qarşı etirazım məni əcaib kəpənək qurduna çevirdi? |