Yüksək effektivli maye xromatoqrafiya üsulu haqqında ümumi məlumat

Miqdari analiz
YEMX-də miqdari təyinat 3 üsulla aparıla bilər:

• 
  Normalaşdırma – bu üsulda bir zirvənin hündürlüyünün zirvələrin hündürlükləri cəminə və ya bir zirvənin sahəsinin zirvələrin sahələri cəminə nisbətinin 100-ə hasili komponentin qarışıqdakı miqdarını xarakterizə edir.
  
• 
  Mütləq kalibrləmə – bu üsul ilə təyinat aparan zaman maddənin qatılığı ilə zirvənin hündürlüyü və ya sahəsi arasında asılılıq qrafiki qurulur və bu qrafikə əsasən qatılıq hesablanır. Bu dəqiq və sadə üsul mikroqarışıqların təyin olunması üçün əsas üsul hesab edilir.
  
• 
  Daxili standart – analiz edilən maddə qarışığına qatılığı məlum olan standart maddənin yeridilməsi ilə xarakterizə olunur. Daxili standart kimi fiziki-kimyəvi xassələri maddənin fiziki-kimyəvi xassələrinə yaxın olan kimyəvi birləşmə seçilir. Proses yekunlaşdıqdan sonra analiz edilən maddə ilə standart maddənin parametrləri ölçülür.
  

YEMX-in tətbiq sahələri: YEMX geniş tətbiq edilən ayırma üsullarından biridir. Ona görə də bu üsulun bir çox tətbiq sahələri vardır:
Əczaçılıq sahəsində

• 
  Əczaçılıq məhsullarının saxlanma müddətinin müəyyən edilməsi
  
• 
  Saxta dərman preparatlarının aşkar edilməsi
  
• 
  Dərman maddələrinin keyfiyyət analizi
  
• 
  Dərman maddələrinin miqdari analizi
  

Ətraf mühitdə
İçdiyimiz suda fenolların

• 
  Nümunə çöküntüsündə difenhidraminin identifikasiyası
  
• 
  Yüksək hündürlükdəki dağ göllərindəki balıqların ödünün analizi vasitəsilə PAH (politsiklik aromatik hidrokarbonlar) çirklənməsinin biomonitorinqi
  
• 
  Sahil sularında estrogenlərin
  
• 
  Tetrasiklinlər və onların deqradasiya məhsullarının ətraf mühit bakteriyaları təsirindən toksikiliyi
  
• 
  Çöküntüdə TNT-nin (trinitrotoluol) qiymətləndirilməsi
  

Məhkəmədə

• 
  Plazmada, sidikdə və saçda anabolik steroidlərin təyini
  
• 
  Parça boyalarının məhkəmə analizi
  
• 
  Mekqonində kokain və onun metabolitlərinin aşkar edilməsi
  
• 
  İnsan plazmasında psixoterapevtik dərmanların miqdari analizi
  

Klinikada

• 
  İnsan sidiyində DEET-in (dietiltoluamid) miqdarı təyinatı
  
• 
  Antibiotiklərin analizi
  
• 
  Qaraciyər sirrozu olan xəstələrdə akvaporin 2-nin sidiklə ekskresiyasının artmasını
  
• 
  Beyin ekstrasellüoz mayedə endogen neyropeptidlərin aşkarı
  

Qida və dadlandırma sənayesi

• 
  Alkoqolsuz içkilərin tərkibini və keyfiyyətini təmin edir
  
• 
  Pivədə yaxın diketonların analizi
  
• 
  Meyvə şirələrində şəkərin analizi
  
• 
  Braziliya meyvə və tərəvəzlərində polisiklik aromatik hidrokarbonların analizi
  
• 
  Kənd təsərrüfatı məhsullarında hərbi partlayıcı maddələrin izinin analizi.
  
• 
  Qlükoza və vanilin iştirakında aspartamın stabilliyi
  

YEMX-in üstünlükləri:

1. 
   Sürətli və səmərəli ayrılma;
   
2. 
   Sütun çirkab sularının davamlı monitorinqi;
   
3. 
   Bu üsul kompleks qarışıqların ayrılması və analizi üçün tətbiq edilə bilər;
   
4. 
   Dəqiq miqdari analiz;
   
5. 
   Eyni sütundan istifadə etməklə təkrarlanan və məhsuldar analiz;
   
6. 
   Absorbsion, bölünmə, ion dəyişdirici və təcrid etmə sütun ayrılmaları mükəmməl şəkildə hazırlanmışdır;
   
7. 
   YEMX bəzi hallarda QMX-dən daha çoxyönlüdür, çünki o uçucu və termiki cəhətdən stabil nümunələrlə məhdudlaşmama üstünlüyünə malikdir və stasionar və mobil faza seçimi YEMX-də daha genişdir;
   
8. 
   Sulu və susuz məhlullar başlanğıc proses üçün kiçik nümunə miqdarı ilə və ya nümunəsiz analiz edilə bilər;
   
9. 
   Spesifik analizlər üçün yüksək dərəcədə selektivliyi təmin edən həlledicilərin və sütun qablaşdırmasının zəngin çeşidləri mövcuddur;
   
10. 
    Bu üsul bir analizdə çoxlu komponentlərin müəyyən edilməsi üçün bir vasitədir [39].