Bu xromatoqrafiyanın bir formasıdır ki, burada məhlulda ionlar cütləşə və ya neytrallaşa bilər və tərs fazalı sütunda ion cütü kimi ayrıla bilər. İon cütləşdirici agentlər adətən hidrokarbon zəncirindən ibarət olan ionik birləşmələrdir ki, ion cütü əks fazalı sütunda qala bilir (Şəkil 1.4).
Şəkil 1.4. İon cütü xromatoqrafiyası
gel nüfuzetmə xromatoqrafiyası
Xromatoqrafiyanın bu tipində stasionar faza və həll olan maddə arasında qarşılıqlı cazibə qüvvəsi kifayət qədər deyil. Maye və ya qaz faza molekulları öz ölçüsünə müvafiq olaraq ayıran məsaməli geldən keçir.
Məsamələr normal olaraq kiçikdir və böyük molekulları buraxmır, lakin onların böyük həcmli axınını yaratmaq üçün daha kiçik molekulların gelə daxil olmasına icazə verir. Bu iri molekulların sütundan kiçik molekullara nisbətən daha sürətli keçməsinə səbəb olur (Şəkil 1.5 ).
Affin xromatoqrafiya mövcud xromatoqrafiyaların ən selektiv növüdür. Burada həll olan maddə molekulunun bir növü və stasionar fazaya immobilizə olunmuş ikinci molekul arasındakı qarşılıqlı təsir əsas götürülür. Məsələn, immobilizə olunmuş molekul bəzi spesifik proteinlərə antikor ola bilər. Protein qarışığından ibarət olan həll olan maddə bu molekuldan keçərkən yalnız onu stasionar fazaya bağlayan spesifik protein bu antikora reaksiya verir. Bu protein sonra ion gücünü və ya pH-ı dəyişməklə ekstraksiya edilir (Şəkil 1.6 ).
Şəkil 1.6. Affin xromatoqrafiya
Xiral xromatoqrafiya
Bu xromatoqrafiya steroizomerlərin ayrılması ilə əlaqədardır. Enantiomerlər fiziki və kimyəvi xassəcə eyni olub, bir-birinin fəzada güzgü əksi olan izomerlərdir. Ənənəvi xromatoqrafiya və ya digər ayrılma üsulları onları ayıra bilmir. Mümkün xiral ayrılmalar üçün ya mobil faza, ya da stasionar faza xiral xassəli olmalıdır.
