‘z b e k is t n r e spu b L ik a si o liy va o rta m a X su s ta’lim vazirligi ‘rta m axsus kasb-hunar ta’limi markazi
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
18-rasm.
Transportsiz qazisli tiz im la it a -b ir m arta yuklash orqali ag‘darm a hosil qilish; b-qayta yuklash o rq a h ag 'darm a hosil qilish d-konsolli ag 'darm a hosil qiluvchi m ashina yordamida ag'darm a hosil qilish. 63 M asalan, transport usuli, ya'ni qazib olingan kon jinsini transport vositasida ag‘darm aga tashish. transportsiz usul-qazib o lin g an k o n jin sin i tran sh ey an in g b ir yoki ikkala b ortiga joylashtirish (18-rasm ), aralash usul-qazib olingan kon jinsini bir qism ini transheya bortiga joy lash tirish , qolgan qism ini ag‘darmaga tashish. Zamonaviy karyerlarda pog‘onalar soni 15 va und ta'm inlaydigan kapital transheyalar majmuyi kapital transheyalar tizimi deb ataladi. Karyer maydonida joylanishi va o ‘zaro texnologik bog‘lanishi bo‘yicha kapital transheyalar tizimiga kiruvchi transheyalar alohida yakka. um um iy h am da guruh transheyalar ko ‘rinishida bo ‘lishi mumkin. A lohida kapital transheyaning qurilish hajm i uning tarkibini tashkil etuvchi to ‘g ‘ri geometrik tanalar hajmlari yigNndisi orqali aniqlanadi. Karyer ishchi gorizontlarini kapital transheyalar bilan ochish karyer m aydonini ochishning asosiy usuli hisoblanadi. Ayrim hollardagina karyer maydoni gorizontlarini ochishda yerosti lahim lari yoki lahim larsiz (transheyasiz ochish) ochish usulla- ridan foydalaniladi. Karyer m aydonini ochishning nazariy asoslarini yaratishda Moskva konchilik instituti professori E.F.Sheshkoning xizmatlari alohida ahamiyatga cgadir (XX asrning 40—50-yillari). Keyinchalik, boshqa mualliflar professor E.F. Sheshko ishlab chiqqan karyer m aydonini ochishning nazariy asoslari bazasida o ‘zlarining karyer m aydonini ochish usullari tasnifini yaratgan. Ana shunday, akademik V.V. Rjevskiy tom onidan ishlab chiqilgan karyer maydonini ochish usullari tasnili 5-jadvalda keltirilgan. Karyer maydonini ochish konlami ochiq usulda qazib olishning m urakkab m asalalaridan biri boNib, karyerning texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari ushbu m asalani to ‘g ‘ri hal qilishga bogMiq boMadi. K aryer m aydonini ochish usulini tanlash muayyan kon-texnik sharoitda joylashgan foydali qazilmani ochiq usulda qazib oluvchi karyer m aydonini m um kin boMgan ochish usullarini o ‘zaro 64 taqqoslash asosida amalga oshiriladi. Bir necha ochish usullarini taqqoslashda karyemi qurish va ckspluatatsiya qilishga sarilanadigan xarajatlari minimal b o ig a n variant optimal variant liisoblanadi. M akon bo ‘yicha y o i o ‘qi joylashish holatini belgilovchi clii- ziq kapital tran sh ey a trassasi deyiladi. K aryerning so‘nggi chegaralariga nisbatan joylashishi b o ‘yicha kapital transheyalar trassasi tashqi, ichki va aralash b o iish i m um kin. 5-jadvol O chish usuli belgilari O cliish usullari O chiq kon lahm lari bilan (transheyalar bilan) Y erosti lahm lari bilan O chiq va yerosti lahim lari bilan (aralash usul) K aryer m aydoni so ‘nggi chegarasiga nisbatan ochuvchi lahm ning joylashislii T ashqi, ichki yoki aralash transheyalar bilan T ashqi, ichki yoki aralash transheyalar bilan T ashqi, ichki yoki aralash transheyalar bilan Lahim lar turghinligi (ishlash m uddati) Statsionar, yarim statsionar va vaqtincha (suriladigan) S tatsionar S tatsionar yoki statsionar va yarim statsionar lahm lar bilan Qiya lahim lar Qiya va o ‘ta qiya transheyalar bilan Vertikal, qiya, o ‘ta qiya yoki gorizontal yerosti lahim lari bilan V ertikal,qiya, o‘ta qiya va gorizontal lahm lar kom bm atsiyasi bilan X izm at k o 'isatila d ig an g o rizontlar soni A lohida, guruh yoki um um iy transheyalar bilan A lohida, g uruh yoki um um iy yerosti lahm lari bilan A lohida, g uruh yoki um um iy lahm lar kom binatsiyasi bilan P o g ‘onada transport vositasining harakatlanish tavsifi (p o to k yoki m okisbnon) Yakka va juftlashgan lah m lar bilan Yakka va juftlashgan lah m lar bilan Yakka va juftlashgan lahm lar bilan 65 Trassa aralash joylashganda karyer yuqori gorizontlari tashqi, pastki gorizontlari esa ichki transheyalar orqali ochiladi. Xizmat qilish m uddati b o ‘yicha trassalar statsionar (karyer ishlam ay- digan bortiga joylashgan tashqi va ichki o ‘tilgan kapital transhe yalar trassasi) va vaqtinchali (siljuvchi syezdlar trassasi) trassa- laiga ajratiladi. Kapital transheya trassasining vertikal tekislikdagi proyeksiyasi trassaning b o ‘ylam a profili deb ataladi. gorizontal tekislikdagi proyeksiyasi esa, trassa plani deyiladi. Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|