‘z b e k is t n r e spu b L ik a si o liy va o rta m a X su s ta’lim vazirligi ‘rta m axsus kasb-hunar ta’limi markazi

Transheyalarni tansport usulida o ‘tish. 
Transheyani tem iryo‘1 
tansportidan foydalanib mexanik bir ch o ‘m ichli ekskavator bilan 
o iis h d a qazib olingan jinslarni asosan yuqoriga yuklash usuli 
qoMlanadi. Chunki temiryoMlar transheya borti ustiga joylashgan 
boMadi. Transheyani o iis h d a pastki yuklash usulini q o ila s h
iqtisodiy jih atd an m aqsadga muvofiq b o im a y d i, chunki bunda 
uskunalardan foydalanish koeffitsenti juda past boMadi. Yuqoriga 
yuklash usuli bilan transheya o iis h d a ishchi organi uzaytirilgan 
m exanik bir ch o ‘michli ekskavatorlardan foydalaniladi. B unda 
transheyaning maksimal chuqurligi ekskavatorning maksimal 
yuklash balandligiga va transport vositasining balandligiga bogMiq 
boMadi. Transheyani transportsiz usulda o iis h . Bu usul transheya 
bortlari yetarli darajada m ustahkam boMib, ular ustiga qazib 
olingan kon massasi joylashtirilganda ham bort m ustahkam ligi 
saqlanib qoladigan sharoitlarda qoMlanadi. Transportsiz transheya 
o ‘tish usulida draglayndan foydalanish iqtisodiy jihatdan maqsadga 
muvofiq liisoblanadi. Draglaynning to ‘kish radiusi va transheyaning 
k o ‘nd aian g kesim yuzasi oM cham lariga n isb atan draglayn
68

---

ishlayotganda uning harakatlanish o ‘qi transheya o ‘qi ustida, 
transheya bortlarining biriga yaqin va transheya borti ustida boiishi 
m um kin. Q o ila n ad ig an draglaynning m uayyan o lc h am larid a
transheyadan qazib olingan kon massasi hajm i bilan transheya 
b o rtlari qabul qilish qobilyatining o ‘zaro tengligi transheya 
p aram etrlarini hisoblashning asosiy prinsipidir. H isoblashlar 
transheya uzunligining 1 m asosida bajariladi. Draglayn transheya 
o‘qi bo‘yicha harakatlanganda transheya borti ag‘darmasining qabul 
qilish qobiliyati quyidagi ifoda orqali aniqlanadi.