m uayyan tizimda yaratish, fanlararo h am da fanlar ichidagi bogMiqlikni t a ’m inlash evaziga n a m o y o n boMadi. Onglilik va iiodiv faollik ta m o v ili. U n in g asosini fanni o ‘rganishda m u h im ahamiyatga ega boMuvchi qoidalar m ajm uini shakllantirish tashkil etadi. Bilimlarni ongli ravishda o ‘zlashtirish quyidagi o in il va shartlarga bogMiq: t a ’lim motivlari, o ‘q u v ch ila rn in g faollik darajasi, o ‘qu v -ta r b iy a v iy ja r a y o n n in g sa m a ra li ta s h k il e tilis h i, o ‘q it u v c h i to m o n id a n qoMlanuvchi ta’lim metodlari va vositalarining samaradorligi va boshqalar. 0 ‘quvchilarning faolliklari reproduktiv va ijodiy xarakterga e g a boM ishi m u m k i n . M a z k u r t a m o y i l o ‘q u v c h i l a r n i n g tashabbuskorliklari va mustaqil faoliyatlarini nazarda tutadi. K o ‘rgazmalilik ta m o v ili t a ’lim ja r a y o n in i tashkil etish a s o sid a y o tu v c h i m uhim qoidalardan biri h isoblanadi. Y a .A .K o m e n s k iy uni didaktikaning «oltin qoidasi» d eb atagan. U n g a b in o a n t a ’lim da in so n sezgi organlaridan foydalanish kerak. «Agarda biz o ‘quvchilarda haqiqiy va aniq bilimlar paydo qilishni istasak, u n d a biz u m u m a n h a m m a narsaga shaxsiy kuzatish va sezib k o ‘rish bilan t a ’limga intilish im iz kerak — deb ta ’kidlaydi u — agarda qandaydir p red m etn i baravariga bir n e c h a sezgi organlari bilan qabul qilish m u m k in boMsa, inayli ular baravariga bir necha sezgilari bilan 0
‘rganilsin»1. Tajribalar asosida o ‘rganilayotgan narsani nam oyish etish va jarayon m o h iy a t in i hikoya qilib berish o ‘zlash tirish darajasini b ir m u n c h a oshiradi. X ususan, axborotlarni eshitib qabul qilish samarasi 15 foiz,
