о ‘zin i tutishi,
yu rish -tu rish i, m uom alasi, xulqi, odobidan
to rtib , jam iy atd ag i
kishilam ing bir-birlariga, ularning jam iyatga m unosabatlari ham da
jarniyatning o ‘z a ’zolariga nisbatan q o ‘yadigan m a ’lum axloqiy
talab va norm alarini o ‘z ichiga oladi.
,,Axloq“ tush un ch asidan ,,axloqiylik“ tushunchasi farq qiladi.
M asalan, ,,axloq“ tushunchasi jam iyatdagi kishilam ing yurish-
turishi, xulq-atvori, xatti-harakatlari kabi m unosabatlari va ularga
oid axloqiy norm alar, axloqiy talablar va axloqiy q oidalarni o ‘z
ichiga olsa, ,,axloqiylik“ esa jam iyat va shaxs m anfaatlariga m os
keluvchi ish yoki faoliyatga nisbatan aytiladi.
Axloqiylik,
shu bilan
birga, boshqa kishilar m anfaati bilan hisoblashib, o ‘z m anfaatiga
m unosabatida ham ifodalanadi. Axloqiylik ,,yaxshilik“ va ,,vijdon“
tu sh u n c h a la rin i h am o ‘z ichiga o ladi.
Y axshilik
— o ‘zgalarga
beg‘araz, betam a, b em in nat ko‘rsatiladigan yordam , og‘irini yengil
qilish kabi fazilatd ir.
Vijdon
esa k ish ilar fao liy atin i belgilab
beradigan, u lar hayotining to ‘g ‘ri rahnam osi, y o m on y o 'llard an
qaytaruvchi, m udhish ishlardan saqlovchi m h iy jilovdir. K ishida
shaxsiy va ijtimoiy m anfaatlarning bir-biriga mos kela borishi, uning
axloqiy sifatlarining shakllanishi va rivojlanishiga k atta t a ’sir
k o ‘rsatadi. B unda uning shaxs sifatida kam ol topishida axloq va
axloqiy ong m uh im rol o ‘ynaydi. Bu narsa axloqiy tarbiya asosida
amalga oshiriladi. Insonda axloqni, axloqiylikni,
burch, vijdon, shon-
sharaf, yaxshilik, adolatlilik, insonparvarlik, xayr-ehson
va shu
kabi olijanob tuyg‘u va q arashlarni faqat m ashaqqatli axloqiy
tarbiya y o ‘li bilan shakllantirish m um kin, xolos. B unda so ‘z bilan
ish birligi, ijtim oiy burchga ongli va halol m uno sabatd a b o iis h ,
shaxsiy n am u n a k o ‘rsatish m uhim aham iyatga ega.
Dostları ilə paylaş: |
