Z. T. M s h m o V a

1.11. 
Psixologning mehribonlik uylari
tarbiyalanuvchilari bilan olib boradigan ishlari
Psixologning mehribonlik uylarida olib boradigan ish- 
larining o ‘ziga xosligi 1987-yildan boshlab bolalar uylari 
(hozirgi mehribonlik uylari) va maktab intematlarda psixolog 
shtatijoriy etildi.
Shu narsa ma’lumki, ilk bolalik davridanoq (1—3 yosh) 
intematlarda tarbiyalanayotgan bolalar bir qancha psixologik 
xususiyatlari bilan oilada tarbiyalanuvchi bolalardan farq- 
lanadilar: b a ’zi xususiyatlarda ushbu m asalalarda ta r ­
biyalanuvchi bolalar oddiy maktabdagi bolalar bilan barobar 
va hatto, ulardan ustunroq bo‘lsa, ayrim xususiyatlari bilan 
ulardan hatto o ‘zidan kichik yoshdagi o ‘quvchilardan ham 
orqada qoladilar. Afsuski, bunday holat butun maktab yoshi 
davrida saqlanib qoladi.
Buni shu bilan tushuntirish m um kinki, psixologik 
rivojlanishda orqada qolish ancha barvaqt, maktabgacha yosh 
davridayoq vujudga keladi. Uni bartaraf etish ishi maxsus 
muassasalarda yetarli darajada olib borilmasligi oqibatida ular 
keyingi yosh bosqichlarida yanada chuqurlashib ketadi.
M ehribonlik uylari yoki m aktab-internatlarda ishlay 
boshlar ekan, psixolog m e’yoriy hujjatlarda ko‘rsatilganidek, 
quyidagilarni amalga oshirish talab etiladi: ota-onalar qa- 
ramog‘isiz qolgan bolalar bilan mehribonlik uylari hamda 
internat tipidagi muassasalarda olib boriladigan psixolog 
ishi ushbu muassasalar tarbiyalanuvchilarining psixologik 
jihatdan to ‘laqonli rivojlanishini ta ’minlash, shaxs sifatida 
va intellektual rivojlanish xususiyatlarini, ta ’lim -tarbiya 
jarayonidagi buzilishlarning psixologik sabablarini tashxis
3 - 3 4
33

---

qilish va bunday buzilishlarni bartaraf etish uchun profilaktik 
tadbirlar o ‘tkazishga y o ‘naltirishi kerak. Psixolog bola 
hayotidagi ro‘y bergan fojianing bola psixik rivojlanishiga 
ta ’sir etishini susaytirish va tegishli psixologik metodlarni 
o ‘tkazish orqali bola shaxsi shakllanishini ta ’minlashi lozim.