Z. T. M s h m o V a

1- jadval.
Hayot yo‘lini baholash
Hayot besh yilliklar;
M uhim voqealar bilan to'lalikdarajasi
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1 - 5
6 - 1 0
1 1 - 1 5
1 6 - 2 0
2 1 - 2 5
2 6 - 3 0
31—35
36—40
4 6 - 5 0
5 4 - 5 5
5 6 - 6 0
6 1 - 6 5
6 6 - 7 0
71—75
76—80
8 1 - 8 5
8 6 - 9 0
54

---

Sizning o‘quvchilar, o ‘qituvchilar, ota-onalar bilan kasbiy 
va insoniy munosabatingiz bir xil psixologik yoshga asoslangan 
teng psixologik (1- shakl) yoki «translir» bo‘lishi mumkin 
(2- shakl).
1- 
shakl. 
Teng psixologik yoshga asoslangan o‘quvchi va 
o‘qituvchining teng munosabati:
11 psixologik yoshdagi psixolog
3- sinf o ‘quvchisi
2- 
shakl. 
Psixologning o ‘smirga nisbatan «translir» 
munosabati.
10 sinf o ‘quvchisi
3- shakl. 
Maktab psixologining manipulyativ uslubi.
55 psixologik yoshga 
ega bo‘lgan psixolog
11 psixologik 
yoshdagi psixolog
Yuqori sinf o‘quvchisi yoki 
katta psixologik yoshdagi ota-ona
55

---

Ishingizdagi vaziyatlarda tinglovchilaringiz uchun «mijoz» 
bo‘lib qolmaslikka harakat qiling: o ‘zingizni ko‘rsatishga 
harakat qiling, o‘zingizni yuqori baholashga intiling. Kasbiy 
faoliyatingizda psixomanipulyativ vositalardan foydalanmang 
(3- shaklga qarang).
Agar ota-onalar va o‘quvchilar bilan ishlaganda 3- shakl- 
dagidek munosabatlarga kirishsangiz, anglangan va ang- 
lanmagan muammolaringiz ustida ishlashingiz zarur. Psixolog 
doimo o ‘z ruhini «tozalab» turishi kerak, chunki psixologning 
ruhi — bu uning ish «quroli» hisoblanadi.
Qanday muammo bilan shug‘ullangan afzal?
Psixologlarga maktabda turli muam molar bilan shu- 
g‘ullanishga to‘g‘ri keladi. Lekin har bir psixologning maktabda 
sevimli mavzusi yoki muammosi bo‘ladi. Uni tanlash ko‘p 
sabablarga: amaliy psixologning qiziqishlariga, mutaxassislik 
bo‘yicha o ‘qilgan kitobga, kasbiy muloqot darajasiga, psixolog 
ishlaydigan m aktab ehtiyojlariga, m a ’m uriyat, o ‘qituv- 
chilaming buyurtmasiga bog‘liq.
« 0 ‘z muammosini» tanlashning ko‘p omillarga bog‘- 
liqligiga qaram asdan, um um iy qonuniyatlar kuzatiladi. 
Psixologlar «o‘z mavzularini» tanlashda ikki asosiy shartga 
amal qiladilar. Ko‘pincha ular xarakterida va individual — 
psixologik portretida ortiqcha boMgan psixologik fenomenni 
o ‘rganishga intiladilar.
T o ‘g ‘ri fikrlaydigan universitet bitiruvchisi tadqiqot 
predmeti sifatida o‘quvchilaming tafakkur faoliyatini tanlaydi 
(masalan, kichik maktab yoshidagi o ‘quvchilarda iste’dodni 
shakllantirish, o ‘smirlarning aqliy faoliyatini faollashtirish va 
boshqalar). Shu bilan birga ko‘pchilik psixologlar shaxsiy 
individualligini, xarakterini, shaxsini qiziqtiradigan m uam ­
molar bilan shug‘ullanishga intiladilar.
Bo‘sh, ziyoli, ko‘ngilchan, qat’iyatsiz o ‘spirin-maktab 
psixologi o ‘z qiziqishlarining predmeti sifatida boshlang‘ich 
sinf o ‘quvchilarida irodaviy mexanizmlarni shakllantirishhi 
tanlaydi. Bu nimadan dalolat beradi? Aniq maslahat berish 
qiyin. " 0 ‘z muammoingizni" tanlash haqida o ‘ylang va bir 
qarorga keling.
56

---