Z. T. M s h m o V a

Maktab psixologining individual uslubi. 
Psixolog maktabda
o ‘zini qanday tutishi kerak: qattiq qo‘lmi yoki yumshoqmi?
Vaziyatga bog‘liq ravishda, o ‘zining va sherigining 
maqsadiga ko‘ra psixolog qattiq qo‘l va yumshoq bo‘lgan turli 
uslublami egallashi lozim. Psixolog tanlash imkoniyatiga ega 
bo‘lganda, o ‘z individualligidan kelib chiqib, ish tutishi kerak.
« 0 ‘zingizni tanlang» mashqi. 
Agar siz yum shoq, 
ko‘nikuvchan, uyatchan bo‘lsangiz, vaziyat buni talab qilsa- 
da, qattiq qo‘l bo‘lishingiz qiyin kechadi. Sizga bu yoqmaydi. 
N atijad a siz ta ’sir q ilishning kuch ish latish u su lid an
foydalanganingiz uchun o ‘zingizni aybdor hisoblaysiz va ko‘p 
charchaysiz. Sizga o ‘zini ko‘rsatishning to‘g‘ridan to‘g‘ri kuch 
ishlatish usullari emas, yumshoq, diplomatik, kelishuvchan, 
«аууог» uslublari mos keladi. Shuni yodda tutish kerakki, faqat 
yumshoq uslubni qollasangiz, guruh ta’siriga beriluvchanlik 
«xavfi» paydo bo‘ladi.
50

---

Agar siz to ‘g‘ri, kuchli, hukmron inson bo‘lsangiz, siz- 
ga kuch ishlatish uslubi ko‘proq mos keladi. Siz har qanday 
vaziyatda yengib chiqasiz, vaqtida o‘zingizni to‘xtatishni bilasiz. 
Birinchidan, siz insonga ta’sir qilib, unga «psixologik zarba» 
berishingiz mumkin. Ikkinchidan, muloqot bo‘yicha kuchli 
suhbatdoshni uchratsangiz, siz yanada kuchli bo‘lishga harakat 
qilasiz. Shuni ham ta’kidlash joizki, qattiq qo‘llik uslubi guruh 
ishtirokchilarining ijodini pasaytiradi, o ‘zini k o ‘rsatish 
erkinligini susaytiradi.
«Ish texnikasini tanlash haqida». 
Ish texnikasini tanlash 
haqidagi savol bir m uncha murakkab b o ‘lib, har qanday 
psixoterapevtik texnikada o ‘z uslubini aniqlash mumkin va 
o ‘z kasbiy qobiliyatlari, qiziqishlarini ifodalash mumkin.
0 ‘z ish uslubini tanlash haqida gap ketganda, ikki omilni 
hisobga olish darkor. Birinchidan, g‘arb psixoterapevtik uslublari 
bizda endi tarqala boshladi, shuning uchun u yoki bu 
yo‘nalishdagi am aliyotchi psixologlarning yuqori kasbiy 
mahorati haqida gapirish erta.
Ikkinchidan, psixopraktika shunchalik ko‘p qirrali va har 
xilki yosh psixoterapevt mijozning m uam m olaridan kelib 
chiqib, har xil uslublami birgalikda qo‘llaydi.
0 ‘z ishida psixotahlilni yoqtiradigan psixologlar transakt 
tahlil bo‘yicha unchalik yaxshi ishlamaydi, psixodrammaga 
qiziqadiganlar m uloqot treningi guruhlarini z o ‘r-b azo ‘r 
o ‘tkazadilar. Urinib ko‘rish va xato orqali «o‘z uslubini» topish 
mumkin. 0 ‘zingizni kuchli va bo‘sh jihatlaringizni o ‘rganing, 
imkoni bo‘lsa, psixologik seminarlarga qatnashing, «bu meniki» 
deb his qiladigan vaqt keldi.