Z. T. M s h m o V a
Ota-onalar va tarbiyachilarning psixologga murojaati
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ota-onalar va tarbiyachilarning psixologga murojaati
So‘nggi yillarda mutaxassislar shunday fikrdaki, ota- onalaming psixologga qiladigan murojaati biroz o ‘zgarib, aniq- roq xarakter kasb etdi. Oxirgi paytlarda ota-onalaming amaliy psixolog yordamiga bo‘lgan qiziqishi ancha ortdi. Psixologning oldiga maslahat uchun keladigan ota-onalar sonining ortishi buni isbotlab turibdi. Ehtimol, ota-onalar sekin-asta bola xulq- atvoridagi k o ‘p narsalarga o ‘zlari sababchi ekanliklarini tushuna boshlaganliklari tufayli ularda psixologik xizmatga bo'lgan qiziqish ortib bormoqda. Balki psixologik xizmatning xalq ta’lim tizimida ommalashishi va ilmiy ommabop adabiyot- larning kocpayib borayotgani ularni o ‘z farzandiga bosh- qacharoq qarashga majbur qilayotgandir? Xullas, aytish mumkinki, psixologning yordamiga bo‘lgan ongli ehtiyoj asta- sekin bo‘lsa ham o‘sib bormoqda. M aktabgacha tarbiya m uassasalarining psixologlari amaliyotida asosan ota-onalarning quyidagi bir necha gu- ruhdagi murojaati uchraydi: 25 1. Birinchi guruh murojaatlari «muammoli murojaat» emas. Ular bilish xarakteriga ega. Ota-ona bolaning psixik rivojlanishini nazorat qilish kerakligini tushunib, psixologga farzandlarinmg psixik va aqliy rivojlanish darajasini aniqlab berish iltimosi bilan murojaat qiladilar. Bunday murojaatlarning ko‘payishiga shubhasiz, birin- chidan, so‘nggi yillarda respublikamizda maktabgacha yoshdagi bolalar muammolariga, umuman bolalarning salomatligiga alohida e’tibor bilan qaralayotgani; ikkinchidan, maktabgacha yoshdagi bolalikning inson shaxsi shakllanishi va aqliy rivojlanishidagi ahamiyati haqidagi ilmiy ommabop kitoblar, gazeta-jumallar maqolalari, maxsus ko‘rsatuvlarning ko‘pa- yib borayotganligi sababdir. O ta-o n alar k o ‘pincha psixologdan bola norm al ri- vojlanayotganligini bilish uchun keladilar. Shuning uchun ular psixologning ta ’kidlarini, maslahatlarini odatda e ’tibordan chetda qoldiradilar. Ota-onalaming o‘z bolalari psixik rivojlanish darajasini aniqlashga bo‘lgan ishtiyoqi ortishining yana bir sababi ta’lim tizimining murakkablashishi, turli o‘quv muas- sasalari — litseylar, gimnaziyalaming paydo bo‘lishidir. Ta’lim tizim idagi o ‘zgarishlar ta ’sirida k o ‘plab o ta-onalar far- zandlarini ta ’limga ancha erta tayyorlab borish kerakligini anglay boshladilar. Shu tufayli bo‘lsa kerak, bolani 6 yoshdan maktabga berish muammosi bilan murojaat qiluvchi ota-onalar ancha ortdi. Psixologning bola 6 yoshdan maktabga borishi uchun uning qaysi bilish jarayonlarini rivojlantirish kerakligi haqida bergan maslahat va ko‘rsatmalari ota-onalar tomonidan ancha katta e’tibor bilan qabul qilinmoqda. 2. Ikkinchi guruh murojaatlari bolalarning qobiliyatlarini aniqlab berish yuzasidan boMadigan iltimoslaridan iborat. Xilma-xil qiziqarli to‘garaklar (musiqa, rasm chizish, ingliz tili va h.k)ning mavjudligi, buning ustiga ba’zi adabiyotlarda bolalarning qobiliyatlari 3 — 4 yoshdayoq malum bo‘ladi, degan malumotlar ota-onalami psixolog huzuriga yetaklamoqda. Psi xologning vazifasi bolani bu yoshda biror sohaga masalan, musiqa yoki matematikaga majburan intensiv o ‘qitishning salbiy oqibatlarini tushuntirib, bola uchun ayni damda har 26 |