bilishga qaratilishi kerak. Biroq ayni vaqtda psixolog mak
tabgacha tarbiya muassasasida biror faoliyatga layoqati — qo-
blliyat nishonalari unib chiqayotgan bolalarni aniqlashga,
Ularning rivojlanishini kuzatishga, maxsus dastur asosida
individual ish olib borishga o ‘z e’tiborini qaratishi lozim.
3.
Uchinchi guruh murojaatlariga bola xulqidagi salbiy
Xislatlar tufayli paydo bo‘lgan xavotirlar kiradi. Bunda ota-
onalar asosan bolalarning tajavuzkorligi, tortinchoqligi, xa-
yolparastligi, his-hayajonga beqarorligi, asabiylashuvchanligi
yuzasidan murojaat qiladilar. Bir narsa kishini tashvishga
soladiki, bunday murojaatlar soni tobora ortib bormoqda. Bo
lalar xulqidagi og‘ishishlar asosida yotgan sabablarni psi
xologlar 3 turkumga ajratadilar:
a) ota-onalarning bola ruhiy rivojlanish qonuniyatlarini
bilmasligi. Rivojlanish qonuniyatlarini bilmaslik oqibatida ota-
onalar bolalarga ularning yoshiga mos bo‘lmagan talablarni
qo'yadilar, «beboshlik» davrlaridagi xususiyatlami esa xulq-
Itvordagi og‘ishish deb baholaydilar. Bunday holda psixolog
bola ruhiy rivojlanish xususiyatlarini yotig‘i bilan ota-onalarga
tushuntirib qo‘yishi, ularga bola bilan bo‘lgan muloqot uslubini
0 ‘zgartirish, unga qo‘yayotgan talablarga e’tiborliroq bo‘lishini
tavsiya etishi lozim bo‘ladi; b) bola xulq-atvoridagi og‘i-
ihishlarga asab buzilishlaming ham ta’siri. Ular nevrozlar, psi-
xosomatik kasalliklar, ruhiy rivojlanishda orqada qolish
asoratlari bo‘lishi mumkin. Bu holda psixolog qoMidan kelgan
yordamini ko‘rsatib, mutaxassis-psixonevrolog, nevropatolog,
