Z. T. M s h m o V a

Psixologning tashqi ko‘rinishi. 
Kiyimingiz, taranishingiz, 
qanday taqinchoqlar taqishingiz (agar psixolog ayol kishi 
bo‘lsa), kosmetikadan foydalanish haqida to ‘xtalib o ‘tamiz.
Agar siz o ‘qituvchilar oldida nutq so‘zlaydigan bo‘lsangiz, 
kiyimingiz, yorqin rangli bo‘lmasligi, iloji bo‘lsa — kostyum, 
soch turmagingiz — oddiy, kosmetikadan ozroq foydalaning, 
taqinchoq juda qimmat va ko‘zga tashlanadigan bo‘lmasligi 
zarur. Chehrangiz — xotiijam, «o‘qituvchilardek qattiqqo‘l», 
nutqingiz — didaktik mantiqiy tuzilishga ega bo‘lishi darkor.
86

---

Maktab amaliyotidan bir misol keltiramiz. Ayol psixolog 
maktabda o ‘qituvchilar uchun amaliy psixologiya bo‘yicha 
seminar o‘tkazmoqda. Farzandlami moddiy boyliklarga emas, 
ma’naviy boyliklarga qiziqtirish, turmushda, kiyinishda o ‘z- 
o‘zini chegaralashning foydasi haqida gapirmoqda.
Bunda psixolog o ‘qituvchilar oldida oxirgi m odada 
kiyinib, bor taqinchoqlarini taqib, ko‘z-ko‘z qilmoqda. 0 ‘qi- 
tuvchilar auditoriyasining psixolog ma’ruzachiga munosabati 
umuman salbiy bo‘ladi: ba’zilari umuman qabul qilmasa, ba’- 
zilari ko‘ngilga olmaydi.
0 ‘qituvchilar psixologga nima uchun bunday munosabatda 
bo‘ldilar, siz nima deb o‘ylaysiz? Bunday salbiy munosabatning 
shakllanishi ikki sababga bog‘liq: ma’ruzaning mazmuni psi­
xologning o ‘z obraziga mos emasligi va psixolog nutq so‘z- 
layotgan auditoriyaga uning tashqi ko‘rinishi mos emasligi.
Agar siz maktabda ota-onalar uchun nutq so‘zlayotgan 
bo‘lsangiz, tashqi ko‘rinishingiz jiddiy bo‘lishi kerak. Ting- 
lovchilarga xotiijam, bilimdon inson ekanligingizni namoyon 
qilishingiz kerak. Ochiq, ishonch bilan so‘zlash, tinglovchilarga 
farzandlaringiz tarbiyasi bo‘yicha qiyin vaziyatlar bo‘lib turishi, 
ulami bemalol hal qilishingizni tushuntirishingiz zarur. Agar 
siz litsey va gimnaziyalarda ota-onalar uchun ma’ruza o‘qiy- 
digan bo‘lsangiz boy oilalaming ayollarida qoniqmaslik hissi 
paydo bo‘lmasligi uchun soch turmagingiz va kosmetikangiz 
«ularga mos bo‘lishi kerak». Qimmat bo‘lmasa-da, tashqi 
ko‘rinishingiz chiroyli bo‘lishi, o ‘zingizni ulardan ustunli- 
gingizni xotiijam namoyon qilishingiz zarur. Sizning har bir 
so‘zingiz va imo-ishorangizda muvafFaqiyat, kasbiy mahorat, 
ishbilarmonlik sezilib tursin.
Agar siz boshlang‘ich sinf o‘quvchilari oldida nutq so‘z- 
lasangiz, sviter yoki kofta kiyishingiz zarur, xotiijam, an’a- 
naviy soch turmagi (ona soch turmagi), ozroq kosmetikadan 
foydalaning, ochiq ijobiy hissiyotlami namoyon qiling, hech 
kimni alohida ajratmang, har bir bolani hissiy qabul qiling. 
Yuzingizdan g‘amxo‘rlik, issiqlik, yaxshilik nurlari sochilib 
tursin. Ovozingiz yumshoq, ulami sizlab biroz erkalatib gapiring.
87

---

Agar siz o ‘smirlar oldida nutq so‘zlasangiz, yorqin rangli 
k o ‘ylak kiying, kosm etikadan foydalaning, u rf b o ig a n
taqinchoqlar taqing. 0 ‘zingizga ishonch namoyon qiling, (siz 
hamma savolga javob bera olasiz) « 0 ‘g‘il bolaning ovozi bilan» 
gapiring, ba’zan hazil ishlating.
Agar siz yuqori sinf o ‘quvchilari oldida nutq so‘zlasangiz, 
kiyimingiz demokratik va elegant bo‘lishi zarur (o‘spirinlar 
modani yaxshi qadrlashlarini esda tuting). Albatta, kosmetika 
va taqinchoqdan foydalaning. Shaxsiy kasbiy mahoratingizni 
namoyon qiling. Ochiq ishonch bilan, erkin gapirishga harakat 
qiling. Yoshlaming muammolarini tushinishingizni namoyon 
qiling.