Z. T. M s h m o V a

«Laqab» mashqi. Mashq maqsadi:
kichik maktab yoshidagi 
o ‘quvchilaming bir-biri bilan muloqotga kirishishini o‘rganish. 
Mashq bevosita « 0 ‘ylab topchi» mashqi asosida tashkil qilinadi. 
Ixtiyoriy ravishda guruh boshlig‘i tanlanadi. U xonadan chiqadi 
va u yo‘qligida guruh kimnidir eslaydi.
Bir guruh o ‘qituvchilar shu sinfda uni qanday tasawur 
qilgan bo‘lsalar, shunday laqab beradilar. Boshlovchining 
vazifasi, gumh kimni o‘ylagan bo‘lsa shu qatnashchini topish- 
dan iborat.
0 ‘yin o ‘tkazilgandan keyin guruh vaziyatni muhokama 
qiladi. Qaysi laqab eng mos tushadi, qaysi biri yo‘q. Bu holatda 
boshqa qatnashchilaming fikrini eshitish lozim. Boshlovchining 
va laqab qo‘ygan o ‘qituvchining fikrini bilish lozim.
Maktablarda o‘qituvchilarga o ‘quvchilaming qanday laqab 
qo‘yilishi juda qiziq muhokama bo‘ladi. Chunki o‘quvchilar 
o‘qituvchilaming xulqidagi va xarakteridagi kamchiliklarini aniq 
payqashadi va bunga to ‘g‘ri yondashish lozim.
«Timsol top» mashqi. 
0 ‘qituvchilarga boshlang‘ich sinfda 
dars 
m ateriallarini tushuntirish qiyinchiliklar tug‘diradi. 
Qaysidir bolalar tez va aniq tushunishadi, kimdir sekin tu- 
shunadi va tushuntirish uchun qayta-qayta takrorlash lozim.
99

---

0 ‘qituvchi shuning uchun bir xil vazifani turli so‘zlar 
bilan tushuntirishi lozim.
Mashq maqsadi:
o ‘quvchilarga o ‘quv materialini tushun- 
tirishda rolga kirib o‘tishni tashkil qilish.
0 ‘qituvchilar guruhi aylana bo‘lib o ‘tiradi. Psixolog har 
bir qatnashchiga o ‘quv m aterialidan bir mavzuni o ‘ziga 
aniqlab olishni taklif qiladi. Masalan, «Tenglama, olma, ayla­
na» kabilarga o ‘xshash o‘xshatmalar topish.
0 ‘quvchilar har biri o ‘zining mavzusiga tushuntirish be­
radi. Oldin aytilgan tushunchalami qaytarish mumkin emas. 
Natijada har bir o ‘quv temasining muhokamasini «muho- 
kamalar bankiga» yig‘iladi va har bir guruh undan foydalanish 
huquqiga ega bo‘ladi.