Z. T. M s h m o V a

Xavotirlanish
va qo‘rquvni qanday qilib engish mumkin?
Avvalo tinglovchilar oldida ortiqcha xavotirlanish va qo‘rqish 
nima sababdan, vujudga kelishini aniqlash darkor.
— ommaviy ma’ruzalami o‘qish tajribasining etishmashgi;
— sizning individual xususiyatlaringiz;
— uyatchanlik, tortinchoqlik, yuqori xavotirlanish, o‘ziga 
ishonmaslik;
— tinglovchilarga qiziqarli bo‘lishga ishonmaslik;
— hissiyotlarga haddan tashqari berilmaslik;
— awal o‘qilgan m a’ruzalarning birining yaxshi chiq- 
masligi.
Yana qanday sababni ko‘rsatishingiz mumkin?
Siz auditoriyadan qo‘rqish va xavotirlanish vujudga kelish 
sababini aniqladingiz? Ko‘pchilik oldida nutq so‘zlashdan 
qo‘rqish va xavotirlanishdan qutilish uchun dastlabki qadam 
o ‘zini-o‘zi bilish orqali ijobiy o ‘zini o ‘zgartirish mumkin.
« 0 ‘zini qanday tutish mumkin» mashqi. 
Bu auditoriyada 
ma’ruza o‘qishdan oldin vujudga keladigan zo‘riqish holatini
83

---

bartaraf etishga, bilimini faollashtirishga yo‘naltirilgan mashq- 
dir. Shunday vaziyatni ko‘z oldingizga aniqroq keltirishga 
harakat qiling. Ko‘zingizni yuming va sinf xonasi yoki majlislar 
zali va tinglovchilar yuzlarini keltiring.
N utq so‘zlaydigan joyga qarab ketayotganingizni ko‘z 
oldingizga keltiring. Chiqayotganingizda nimani his qilasiz? 
0 ‘zingizning ichki obrazlaringizda sekin harakat qiling, bunda 
kichik qismni ham esingizdan chiqirmang. 0 ‘z ichki holatingizni 
aniqroq his qilishga harakat qiling.
— Sizda qanday obrazlar vujudga keladi?
— Xavotirlanishingiz o‘tirganlardan kim bilan bog‘liq?
— Tinglovchilar bilanmi? («Ular menga qarashadi», 
«Ular meni tanqid qilib, qiyin savollar berishadi», «Ular 
meni tinglamaydilar»)
— 0 ‘zim bilan bog‘liq? «Nimanidir boshqacha aytib 
qo‘yishdan qo‘rqaman».
«Tinglovchilar meni qabul qilmasliklaridan qo‘rqaman». 
Eng yaxshi notiq bo‘lishni va auditoriyani lol qoldirishni 
istayman».
Shunday qilib, siz xavotirlanish va zo‘riqishingiz qayerda 
«yashashini» bilib oldingiz?