19
Yechish. Masalani yechish jarayonida mulohazalar zanjiri tuzib,
quyidagi jadvalni to`ldiramiz (1-usul).
Masalani 2-usulda quyidagicha yechish mumkin
Ko`rinib turibdiki kechib o`tishga doir masalalar evristik bo`lib,
ularni yechish jarayonida shunday
holatga duch kelinadiki, o`quvchi
uchun bu holatdan chiqib ketishning iloji yo`qdek tuyuladi.
Yuqoridagi masala yechimida bu uchini o`tishdir. Birinchi o`tish
(Qayiqchi Echkini olib o`tishi) yagona bo`lib, ikkinchi o`tish ham
(Qayiqchi qaytadi) yagonadir. Uchinchi o`tishni bajarish mumkin
emasdek tuyuladi: Bo`rini ham, Echki bilan qoldirib bo`lmaydi,
Bir qirg`oqda
Daryo
Ikkinchi qirg`oqda
1) Bo`ri, Karam
Qayiqchi, Echki
2) Bo`ri, Karam
Qayiqchi
Echki
3) Karam
Qayiqchi, Bo`ri
Echki
4) Karam
Qayiqchi, Echki
Bo`ri
5) Echki
Qayiqchi, Karam
Bo`ri
6) Echki
Qayiqchi
Bo`ri,Karam
7)
Qayiqchi, Echki
Bo`ri, Karam
Bir qirg`oqda
Daryo
Ikkinchi qirg`oq
1) Bo`ri, Karam
Qayiqchi, Echki
2) Bo`ri, Karam
Qayiqchi
Echki
3) Bo`ri
Qayiqchi, Karim
Echki
4) Bo`ri
Qayiqchi, Echki
Karam
5) Echki
Qayiqchi, Bo`ri
Karam
6) Echki
Qayiqchi
Bo`ri, Karam
7)
Qayiqchi, Echki
Bo`ri, Karam
20
Karamni ham. Biz Echkini qaytarish
mumkin ekanligini hisobga
olmaganimiz uchun bu o`tishni bajarish mumkin emasdek tuyuladi.
Nima uchun bu holatni ko`pchilik oquvchilar ko`rib chiqmaydilar? -
degan savol tug`iladi. Bunga quyidagicha javob berish mumkin:
masala shartiga ko`ra barcha kechuv ishtirokchilarini o`ng qirg`oqqa
o`tkazish talab etilgani uchun o`quvchilar kechuv ishtirokchisi o`ng
qirg`oqga o`tkazib qo`yilgandan so`ng ish bitdi, uni yana chap
qirg`oqqa qaytarish kerak emas deb o`ylaydilar.
Xuddi mana shu
holat kechib o`tishga doir masalalarni yechishda asosiy evristikadir.
O`qituvchining vazifasi o`quvchilarga bu holni hal qilish uchun
Echkini albatta qaytarish kerakligini asoslashidan iborat bo`ladi.
Sekin
asta
kechib
o`tishga
doir
masalalar
mazmuni
murakkablashib boradi. Jumladan qayiq ko`tara oladigan yuk massasi
chegaralangan holda kechib o`tishga doir quyidagi masalani ko`raylik.
Dostları ilə paylaş: