‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

ixtilofli vaziyat
— tom onlarning biror- 
bir xususda qaram a-qarshi, ziddiyatli nuqtai nazari, ziddiyatli 
m aqsadlarga intilishi, ularga erishish uchun turli-tum an vositalardan 
foydalanishi, m anfaatlar, istaklarning bir-biriga m os kelmasligi va 
shu kabilardir.
K o‘pincha ixtilofli vaziyat asosida obyektiv ziddiyatlar yotadi. 
Lekin ba’zan qandaydir harakat, n o o 'rin aytilgan so ‘z, fikr yoki 
qandaydir hodisa ixtiloflarning kelib chiqishiga 
yetarlicha asos 
boMishi mumkin.
243

---

K elib chiqayotgan o ‘zaro ziddiyatning ixtilofli vaziyatga 
aylanishi uchun quyidagilar zarur:
- ixtilofli o ‘zaro harakat ishtirokchilari uchun vaziyatning 
aham iyatini tushuntirish;
- boshqa 
qatnashchilam ing 
m aqsadga 
erishuvi 
yoMida 
m uxoliflardan biri ilgari surgan to ‘siqning mavjudligi;
- vujudga kelgan to ‘sqinlikka hech bo ‘lmaganda tom onlardan 
birining shaxsiy va guruhiy chidam ining oshirib yuborilganligi.
Ixtilofli vaziyat — bu ixtilofning paydo b o ‘lish shartidir. 
Bunday vaziyatning ixtilofga o ‘sib ketishi, kuchayishi uchun tashqi 
ta ’sir, turtki yoki biror voqea sodir boMishi lozim.
«Ixtilof» tushunchasi ta ’rifining bir qancha turlari m avjud 
boMib, ikkitasi keltirib o ‘tiladi: birinchi ta ’r i f — klassik ta ’rif boMib, 
1950-yilIarda ijtim oiy ixtiloflar b o ‘yicha amerikalik m utaxassisi 
L .K o z e r to m o nid an tak lif qilingan boMib, keyingi yillarda undan 
k o ‘plab ixtiloflarni ta ’riflash uchun foydalanilm oqda. Ikkinchisi 
m ualliflar F .B o ro d k in va N .K o ry a k tom onidan 1980-yillam ing 
oxirida ishlab chiqilgan boMib, hozirgi vaqtda keng qoMlanilmoqda.
Ixtilof
— qadriyatlar uchun m uayyan maqom, hokim iyat, 
resurslar uchun kurash olib borishdan iborat boMib, unda k o ‘zda 
tutilgan m aqsad raqibni betaraf qilib q o ‘yish, unga zarba berish yoki 
uni y o ‘q q ilishdir (L.Kozer).
Ix tilo f
— bir-biriga qaram a-qarshi y o ‘naltirilgan m aqsadlar, 
manfaatlar, nuqtai nazarlar, fikrlar yoki ikki va undan ortiq kishining 
qarashlari to ‘qnashuvidan iboratdir (F.Borodkin. N.Koryak).
Shunday qilib, ixtilofning quyidagi belgilarini ifodalab berish 
m umkin:
- qatnashchilar tom onidan ixtilofli sifatida idrok etiladigan 
vaziyatning m avjudligi;
- ixtilo f obyektining boMinmasidagi, y a’ni ixtilof predmeti ixtilofli 
o ‘zaro harakat qatnashchilari orasida adolatli boMinishi m um kin 
emas;
- qatnashchilam ing o ‘z m aqsadlariga erishish uchun ixtilofli 
o ‘zaro harakatni davom ettirish istagining m avjudligi va boshqalar.
244

---

Ixtiloflami boshqarish — bu ixtilofni vujudga keltirgan 
sabablarga barham berish (kamaytirish) sohasida aniq maqsadli ta ’sir 
k o ‘rsatish yoki ix tilo f qatnashchilari xulq-atvorini o ‘zgartirishga 
qaratilgan ta ’sir k o ‘rsatishdir.