‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

14.2. Nizo, nizolarning kelib chiqish sabablari va turlari
«Nizo — bu o ‘zaro kelishm ovchilik yoki qaram a-qarshilik, 
dushmanlik, adovat orqasida tug ‘ilgan holat, m unosabat, ixtilof, 
nifoq». Adovat, ixtilof, nifoq tufayli o ‘zaro jan jallar sodir bo‘ladi. 
Odam lar janjal haqida o ‘ylaganlarida dushm anlik, qo‘rqitish, 
bosqinchilik, tortishuv kabi noxushliklam i nazarda tutishadi.
Boshqarish jarayonida nizo — bu rahbar, ishchi va boshqa 
xodim lar o ‘rtasida muayyan m asalalarni hal qilishda tom onlam ing 
o ‘zaro bir yechim ga kela olmaganli tufayli vujudga keladigan 
vaziyatdir.
Ishlab chiqarishdagi nizolar kishilar kayfiyatiga salbiy ta ’sir 
qiladi va ularning ish qobiliyatini pasaytiradi, jam oadagi «ruhiy 
iqlim»ni yom onlashtiradi, kadrlar q o ‘nim sizligini ko‘paytiradi. 
Shuning uchun bu m asalalarga doim o e ’tib o r berib, m ehnat jam o ala- 
rini boshqarish, kadrlar turg‘unligini ta ’m inlovchi shartlardan biri- 
dir. Ishlab chiqarishda nizoli vaziyatlam ing oldini olish uchun b ar­
cha imkoniyatlardan foydalanish lozim.
Nizo qanday xarakterga ega va 
qay darajada k atta 
b o ‘lmasin, barcha hollarda nizoning sabablari ham da uni vujudga 
keltirgan holatlar diqqat bilan tahlil qilinishi zarur. Rahbar har 
bir aniq vaziyatning zamiriga adolat va obyektivlik bilan yetishi, 
tegishli xulosalar chiqarishi kerak. Sotsiologik tadqiqotlarining 
ko ‘rsatishicha, «ruhiy iqlim» yaxshi ham da intizom ancha yuqori 
bo ‘lgan jo y d afak at iqtisodiy ko‘rsatkichlaryuksak em as,balki nizolar 
ham anchagina kam, xodimlarning o ‘z m ehnatidan katta qoniqish 
olayotgani k o ‘zga tashlanib turadi. X o d im lar noroziligi yuksak 
talabchanlik va ishlab chiqarishning b a ’zi jihatlarini yaxshilash, 
bu bilan m ehnat unumdorligini oshirish istagining natijasi sifatida 
ijobiy sabablarga ham ega boMishi m um kin. Jam oa a ’zolarining
245

---

prinsipialligi h am d a kam chiliklar bilan m urosa qilm aslik istagi. 
Jamoaning yuksak faolligi va tashabbusi tufayli yuzaga keladi.
Ishlab chiqarishda nizoli vaziyatlar turli sabablarga k o ‘ra vujudga 
kelishi m um kin. U lardan: m ehnatni tashkil qilishdagi kamchiliklar; 
haq toMashning takom illashtirilm aganligi; yom on m ehnat sharoitlari; 
mehnat haqidagi qonunlam ing buzilishi; rahbarlikning qoniqarsiz 
saviyasi; o ‘zaro m unosabatlar m adaniyatining past saviyasini 
k o ‘rsatish m um kin.
N izolam ing asosan to ‘rt xili ko‘p uchrab turadi