‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

Rais:
b o ‘g ‘uvchi; 
vahim achi; chalg‘ituvchi; lol qoldiruvchi. 
Tinglovchi:
indarnaslar; 
tajovuzkorlar; g ‘iybatchi!ar; bHyg'onlar; haddan tashqari ishchanlar; 
s o ‘nggi oyoqlar bo‘lishlari muuvkin.
5.3.- chizm a. K engashning vazifalari va olib borilish shakli.
87

---

R ahbar madaniyati uning m inbarga chiqib so ‘zlagan chogMda, 
u yerda o ‘zini tutishida, nutqida ham o ‘z aksini topadi. Rahbar 
m uzokaralarda ham o ‘zini qanday tutishni bilishi lozim. M uzokara
— bu shart-sharoit, tom onlam ing talablari haqida fikr almashishni 
anglatadi. M uzokara — bu maxsus faoliyat turi boMib, o ‘zining 
qonun-qoidalari va qonuniyatlariga ega. Bu jarayonda bir-birini 
o ‘zaro boyitish, taraqqiy ettirish, ham korlikda m uam m olarni tahlil 
q ilish kabilarga erishiladi.
R ahbar telefonda gaplashish madaniyatini ham bilishi kerak. 
T elefon — bu boshqaruv aloqasi vositalaridan b o ‘lib hisoblanadi. 
U ndan to ‘g ‘ri foydalanish rahbar mehnatini osonlashtiradi va 
yaqinlashtiradi.
5.4. Ijtimoiy mas’uliyat va etika
H ar qanday tashkilotning asosiy maqsadi foydani k o ‘paytirish 
va ishlab chiqarish sam aradorligini oshirishdan iborat. Bunda 
tashkilo t m ahsulot ishlab chiqarish va xizm at k o ‘rsatish funksiyasini 
bajaradi. Zam onaviy tashkilot atrof-m uhitning m urakkab bir qismi 
hisoblanadi va o ‘zi ham m avjudligiga tubdan b o g ‘liq boMgan 
k o ‘p tarkibiy qism lam i o ‘zig a m ujassam lashtiradi. Tashkilotning 
faoliyati bu tarkibiy qism larga ju d a bogMiq. U lar mahalliy 
jam o alar, iste’m olchilar, ta ’m inotchilar, axborot vositalari, ijtim oiy 
guruhlar, ishlovchilar va aksiya egalari boMishi m um kin. Bu k o ‘p 
tabaqali ijtim oiy m uhit tashkilot m aqsadlariga erishishga katta 
ta ’sir k o ‘rsatadi, shuning uchun tashkilot iqtisodiy m aqsadlarini 
bu tarkibiy qism larning iqtisodiy va ijtimoiy m anfaatlari bilan 
birlashtirishi kerak.
Shu nuqtai nazardan tashkilotlar jam iyat oldida katta 
m a s’uliyatga ega. Bunda samaradorlik, bandlik, foyda olishni 
ta ’m inlashdan tashqari qonunlam i buzmaslik ham amal qiladi. 
Shuning uchun tashkilotlar o ‘z resurslarining bir qismini ijtimoiy 
sohaga sarflashi lozim. Tashkilotlar jam iyatni takom illashtirish 
uchun xizm at qilishga m ajburdirlar.
Tashkilotlar atrof-m uhitni m uhofaza qilish, sogMiqni saqlash, 
xavfsizlik, inson huquqlari, iste ’molchi qiziqishlarini him oya qilish
88

---

va boshqa shu kabi ko‘p sonli sohalarda m as’uliyatni sezgan holda 
harakat qilishlari lozim. K it Devisning ta ’kidlashicha, biznes 
«m as ’ uliyatlilikning tem ir qonuni» bo ‘yicha faol ijtim oiy m as ’ uliyatli 
b o ‘lishi shart. Yana u shuni ta ’kidlaydiki, «uzoq m uddatli kelajakda 
kim ki jam iyat m as’uliyatli deb hisoblaydigan shu y o ‘nalishdagi 
hokim iyatdan foydalanmasa, bu hokim iyatni y o ‘qotadi.
Huquqiy va ijtim oiy m a s ’uliyatlilikni farqlay olish lozim. 
Huquqiy m as’uliyatlilik deganda, tashkilot nim a qilishi m um kin 
va nim a qilishi mumkin em asligini belgilovchi aniq qonunlar va 
davlat tomonidan tartibga solinadigan m e’yorlarga am al qilishi 
tushuniladi. Har bir m asala yuzasidan yuzlab va m inglab qonun 
va norm ativlar mavjud. M asalan, sanoat korxonalari tom onidan 
havoga chiqariladigan zaharli m oddalar miqdori chegaralari, ishga 
qabul qilishda diskrim inatsiyaning oldini olish, m ahsulot xavfsizligi 
b o ‘yicha m inimal talablar, boshqa m am lakatlarga qanday turdagi 
m ahsulotlarni sotish m um kinligi. Bu qonun va m e ’yorlarga 
bo'ysunuvchi tashkilot o ‘zini huquqiy m as’uliyatli sifatida tutadi, 
biroq uni ijtimoiy m as’uliyatli deb ham hisoblanishi shart em as.