Ўzbekiston respublika oliy va ўrta maxsus

 
 
 
9- rasm. Raqobatchining tahlil sxemasi 
Tahlil ikki yo„nalish bo„yicha amalga oshiriladi : 
Raqobatchini tahlil qilish 
Raqobatchini harakatlantiruvchi 
kuchlar tahlili 
Raqobatchi nima qilmoqda va nima 
qila oladi 
Boshqaruvning 
barcha 
darajalari uchun 
kelajakdagi 
maqsadlar 
O'ziga va 
tarmoqga oid 
taxminlar 
Joriy strategiya 
Istiqboldagi 
strategiya 
Raqobatchining istiqboldagi xatti 
harakati prognozi (profili)ni tuzish 

---

158 
- raqobatchini harakatlantiruvchi kuchlar aniqlanadi; 
- raqobatchining nima qilayotganiva nima qila olishi aniqlanadi. 
Raqobatchini harakatlantiruvchi kuchlarni o„rganish, uni faoliyatining ikki 
jihatiga yo„naltiriladi: 
-
raqobatchini boshqaruvning barcha darajalari uchun belgilangan kelajakdagi 
maqsadlari; 
-
raqobatchining o„ziga va tarmoqqa oid mo„ljal (reja)lari; 
Raqobatchining nima qilayotgani va nima qila olishini o„rganishda ham tahlil 
ikki yo„nalish bo„yicha amalga oshiriladi: 
-
raqobatchining joriy strategiyasi, ya‟ni uning qanday amalga oshirilayotgani;
-
kuchli va bo„sh tomonlari nuqtai nazaridan raqobatchining imkoniyatlari. 
Sanab o„tilgan yo„nalishlar bo„yicha tahlil natijasi raqobatchining kelajakda 
amalga oshirilayotgan tadbirlar prognozi - raqobat xatti –harakatilari profilini tuzish 
bilan yakun topadi. 
Raqobatchining kelajakdagi rejalarini aniqlab olish korxonaga uning faoliyatiga 
oid qator jihatlarni anglab olish imkonini beradi. Xususan, raqobatchi ishlarining 
joriy holatidan qay darajada qoniqishni, u tomondan amalga oshirilayotgan joriy 
tadbirlarni qanchalik jiddiy qabul qilish kerakligini, u o„z strategiyasini qay darajada 
o„zgartirmoqchiligini, raqobatchilar xatti-harakatlari o„zgargan taqdirda u 
o„zgarishlar qilishga qay darajada moyilligini, u qay bir yo„nalish bo„yicha
raqobatni kuchaytirishi yoki susaytirishini aniqlash mumkin. 
M.Porter tomonidan raqobatchining kelajakdagi maqsadlari tahliliga yondashuv 
quyidagilarni nazarda tutadi (Porter,p.51-53): 
- moliyaviy maqsadlar; 
- tavakkalchilikka moyilik darajasi; 
- tashkilotda mavjud qadriyat va me‟yorlar;
- nazorat va rag„batlantirish tizimlari; 
- buxgalteriya hisoboti tizimi; 
- rahbarlar, ayniqsa yuqori darajadagi rahbarlar turlari; 

---

159 
- korxonaning istiqboldagi rivojlanishi haqida shakllangan qarashlar; 
- direktorlar kengashi tartibi; 
- al‟ternativ xatti-harakatlarni cheklab qo„yishi mumkin bo„lgan shartnomaviy 
majburiyatlar; 
- davlat tomonidan boshqaruv cheklovlari.