Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Choch. Bu viloyatning turli joylarida zarb etilgan tangalar g’oyat
xilma xildir ko’pincha tangalarning o’ngida tik boquvchi yoxud yuzini xiyol chetga burib turgan hukumdor yoki shoh va malikaning siymolarini ko’rish mumkin. Aksariyat hollarda bu tasvirlar aniq bir shaxsning portr et belgilaridan xoli bo’ladi va umumiylashgan, ba'zan hatto sxematik obraz tarzda ifodalanadi. Tangalarda yirtqich hayvon yaydoq ot va tuch tasvirlari tez – tez uchrab turadi. Bizning taxminimizcha, bu jonivorlar hkumdor urug’ining homiy totimlari bo’lsa kerak. Tangalarning tersi bir xil tre – o’rtada tamg’a, uning gir atrofida hukumdorning ismi, unvoni hamda mulk nomi sug’d yozuvida berilgan 1 . Sug’d. Ilk sug’d tangalarining o’ngida silliq sochli ma'budaning tasviri bo’lsada, 7 asrning yarmida sug’d hokimlari- ihshidlar hamda ularga tobe amlokdorlar to’rtburchak teshikli hech bir tasvirsiz siyqa tangalari zarb qila boshlashdi. Tanganing o’ngida kursiv bilan berilgan sug’d yozuvi hukumdorning ismi va unvonini bildiradi. Tanganing tersida esa har bir hukumdorning o’z sulolasiga xos b elgi berilgan. Bunday tangalar ulardagi ism va unvonlar o’zgartirilib, yettisoyda turgash nomli turk qabilasi, buxoro vohasida savdogarlar shahri bo’lmish Poykent, Shimoliy Tohariston va Shoshda zarb etilardi. Eng so’nggi sug’d tangalarida eramizning 7 asridan boshlab, sug’d yozuvlari bilan bir qatorda qisqacha arab yozuvlari ham paydo bo’la boshlagan. 1 Rtveladze E.O’rta Osiyoning qadimgi tangalari. T.: G’.G’ulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti, 1987, 21- bet. 39 Istravshan. Qadimda hozirgi Tojikiston SSSR Lelinabod oblasti hamda O’zbekiston SSSR Jizzax oblasti territoriyalari joylashgan bu kichik o’lka hokimlari eramizning 7 asr 2- yarmida va 8 asrning 1 yarmida o’zmischaqalarini zarb qilishardi. Bu tangalarning o’ngida sosoniylar tangalariga taqlidan boshiga qanotli chambar kiygan hokimning tasviri berilgan. Hokim satagariy tangalarida buning o’rniga bud parstlarning donishmandlik ramzi bo’lmish fil tasviri berilgan. Buxoro 4-5 asrlarda zarb etilgan buxoromiz tangalarining o’ngida toj kiygan hokim boshining nuqtalar bilan o’ralgan tasviri, terisida esa sosoniylarning angalariga xos otashparstlar mehrobi yoki tamg’a berilgan. Oromiy tilidagi hukumdorlarning ismi va unvonini ifodalaydi. Er. 5- asr o’rtalarida bu yerda sosoniy sulolasiga mansub shoh varahrabiy tangalariga o’xshatib kumush dirhamlar zarb etish yo’lga quyildi. Ularning o’ngida boshida jimjimador tojli, sosoniylar shahamshohi yon tomonidan olingan tasviri, t ersida muqaddas olov qo’riqchilari mobedlarning tasviri tushirilgan. Tangalardagi yozuv sug’d xatining buxoro shakli bo’lib, “Buxoro shohi” ma'nosini anglatadi . Bir tarafida Nortuya - bu “avesto” da keltirilgan urush ma'budi Veretratma bo’lsa kerak. –tasviri berilgan mis tangalar ham keng joriy etilgandir. Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|