Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги

Dissertatsiyaning 
ilmiy 
hamda 
amaliy 
ahamiyati 
shundaki, 
mamlakatimizdagi nafaqat Oliy o’quv yurtlari talabalari, balki umumiy 
ta’lim maktablari hamda o’rta maxsus ta’lim o’quvchilariga ham tarix 
darslari davomida numizmatika (tangashunoslik) fanini tushuntirib borish 

---

9 
maqsadga muvofiqdir. Zero, yer yuzida paydo bo’lgan har qanda davlat bor 
ekan uning iqtisodiy jihatini, savdo munosabatlarini, qolaversa madaniyatini 
namoyon qiladigan belgilardan biri bu tanga (pul)dir. Vaholangki, agarda 
davlatda pul birligi bo’lmas ekan, uning yagonaligi, uning yaxlitligi. Uning 
erkin savdo munosabatlarida ishtirok eta olmasligi tabiiydir. Ana shu 
maqsadda jahon tarixi fanlari jarayonida o’qsuvchilar ongiga numizmatika 
fanidan 
namunalar 
o’qitilsa 
o’quvchilar 
tafakkurining 
yanada 
teranlashishiga sabab bo’ladi. 
Ishning manbaviy bazasi, O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, 
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmonlari, Qarorlari, mahalliy va chet 
el adabiyotlari, ommaviy axborot vositalari manbalari va boshqa ilmiy 
asarlar tashkil qiladi.
Ishning tarkibiy tuzilishi, dissertatsiya ishi 3 bob, 8 paragraf, 
ilovalar, foydalanilgan manba va adabiyotlar ro’yxatidan iborat. 

---

10 
 
1. BOB. TARIX VA NUMIZMATIKA FANI 
 
1.1. Numizmatika fanining o’rganiishi tarixi, maqsadi va vazifalari. 
 
O’zbekiston mustaqillikka erishganligi tufayli, jamiyatimizning xamma 
soxalarida jiddiy o’zgarishlar davri boshlandi. SHu jumladan tarix fani 
oldida xam yangi yangi muammolar ilmiy izlanishlarni taqozo qilmokda. 
Tarix fanining yordamchi soxalari ichida o’z o’rniga ega bo’lgan 
numizmatika, mamlakatimiz Istiqlolga erishgandan keyin uning nufuzi 
yanada ortdi, mustaqil tarix fani sifatidagi maqomga ega bo’ldi. 
CHunki tariximizni o’rganishda tangashunoslik fanining axamiyati 
beqiyosdir. Tangalar bizga eramizdan avvalgi davrdan to xozirgi 
kungacha bo’lib o’tgan tarixiy voqealar siyosiy iqtisodiy, ayrim xollarda 
esa millatlarning e`tiqodiy dunyoqarashlari xaqida ma`lumot baeradi. 
Kollektsionerlar turli zamon va davrlardagi tanga, chaqa pullarni 
yig’ib ularni kataloglarini (ro’yxatlari) tuzganlar va xar qaysisini aloxida 
tarzda ta`rifini yozganlar. Ularning ko’pchiligi qadimgi tillarni 
bilganliklaridan tanga chaqalardagi xatlarni o’qishga xarakat qilganlar. 
Ayrim kollektsionerlar to’plagan tangalarini bir joyga to’plab umumiy 
kollektsiya tashkil etganlar. 
G’arbiy Evropa xukmdorlari san`at axli tangalarni boylik sifatida 
to’plashlari natijasida u erdagi davlat xazinalarida turli xil mamlakatlarning 
tangalari yig’ilib bordi. 
Tangalarni yig’ish
XIV asrlardan boshlab asta-sekin odat tusiga kirdi. 
Qirollar va imperatorlar qimmatbaxo tangalarni davlat xazinasidan ajratib
olib maxsus myuntskabinetlar (tangalarni saqlovchi xonalar) tashkil
etganlar, xamda ularni o’rganish va ularga tartib berish uchun olimlarni 
jalb etganlar. Xozirgi
kunda Angliya, Frantsiya, Sankt-Peterburg, Vena, 
Berlin kabi mamlakat shaxarlarida jaxondagi yirik yig’ma koolektsiyalar 
mavjud. 

---

11 
Dastlabki tangashunoslikning izlanishlari natijasida ilk bor 14 asrda 
Andreo Ful’vionning yunon va rim tangalari ifodalangan "Taniqli kishilar 
tasviri" nomli kitobi nashr etildi. Ushbu kitob mashxur xukmdorlarning 
tasviri va ularning xayoti xaqida qisqacha ma`lumot berganligi bilan
mazkur tadqiqot qiziqish uyg’otdi. Keyinchalik 1553 yili Gil’oma Rud "