Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

NOTA BENE ! 
Jinoyatning tayyorlanishiga yoki sodir etilishiga rahbarlik qilgan shaxs 
tashkilotchi deb tan olinadi (JK 28-moddasi 3-qismi). 
JK 28-moddasi 3-qismidagi qoidalardan kelib chiqqan holda 
tashkilotchilik faoliyatining ikki turini ajratish mumkin: 
– jinoyatga tayyorgarlik ko‘rishga rahbarlik qilish; 
– jinoyatni sodir etishga rahbarlik qilish. 
Uyushgan guruh yoki jinoiy uyushmani tashkil qilish yoxud unga 
rahbarlik qilishni ham tashkilotchilik faoliyatining turi deb tan olish lozim. 
Mazkur holatda tashkilotchi javobgarligi JK Maxsus qismi (242-modda) 
normalari bilan belgilanadi va binobarin, alohida turdagi jinoyatni tashkil 
etadi. Tashkilotchi rollar taqsimoti bilan ishtirokchilik doirasida harakat 
qilgan bo‘lsa, uning javobgarligi JK Umumiy qismida ko‘zda tutilgan 
asoslar bo‘yicha yuzaga keladi. 
Jinoyatga tayyorgarlik ko‘rishga rahbarlik qilish jinoiy faoliyatga 
tayyorgarlikda, aynan: jinoyatni tashkillashtirishda, ishtirokchilarni 
yollashda, ularni jinoyat sodir etish qurollari va vositalari bilan 
ta’minlashda, jinoiy rejalarini ishlab chiqishda, ishtirokchilar o‘rtasida 
rollarni taqsimlashda va hokazolarda ifodalanadi. 
Mazkur bosqich oldindan kelishuv bilan qamrab olinadi, chunki 
buningsiz jinoyat sodir etishning tayyorgarlik bosqichiga rahbarlik qilish 
mumkin emas. Biroq bu ishtirokdagi jinoyat tashkilotchisi amalda 
uyushgan guruh tashkilotchisi va rahbariga aylanishini bildirmaydi. 
Uyushgan guruh uchun jinoiy faoliyatni amalga oshirishda barqarorlik va 
yaqqol ifodalangan jinoiy yo‘naltirilganlik xosdir. Mazkur holatda 
301 

---

oldindan kelishgan bir guruh shaxslar tomonidan jinoyat sodir etish 
ko‘rinishidagi ishtirokchilik shakli mavjud (Masalan, JK 135-moddasi 2-
qismi «e» bandi, 137-moddasi 1-qismi «v» bandi, 164-moddasi 2-qismi 
«b» bandi). 
Jinoyatni tashkil qilishning ikkinchi shakli shundan iboratki, 
tashkilotchi jinoyat tashabbuskori bo‘lmagani holda jinoiy qasd amalga 
oshirilishini ta’minlab, ishtirokchilar jinoiy faoliyatiga rahbarlikni amalga 
oshiradi.