Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

usullari va vositalaridan foydalanish bo‘ladi. 
Usullar deganda, ushlashni amalga oshirishning, jinoiy qilmishni 
sodir etgan shaxsga ta’sir etishning turli taktik usullari (masalan, jismoniy 
yoki ruhiy zo‘rlik ishlatish, aldov, ishontirish orqali ta’sir etish va hokazo), 
vositalar deganda esa, ushlash davomida ishlatiladigan jami qurollar, 
texnik moslamalar va boshqa buyumlar tushuniladi (masalan, qo‘l 
kishanlari, o‘qotar qurol, arqon va boshqalar). 
U yoki bu usul yoki vositadan foydalanishning turi va intensivligi har 
bir muayyan holatda sodir etilgan jinoyatning og‘irligi, jinoyatni sodir 
etgan shaxsning xavfliligi va ushlash vaziyati bilan belgilab beriladi. 
Jumladan, og‘ir yoki o‘ta og‘ir jinoyatni (masalan, odam o‘ldirish, 
talonchilik va boshqalar) sodir etgan shaxsni qisqa muddatli ozodlikdan 
mahrum etish davomida qo‘l kishanini ishlatish qonuniy bo‘ladi. Kamroq 
og‘irlikdagi qilmishni (masalan, tuhmat, haqorat va boshqalar) sodir etgan 
shaxsni ushlashda xuddi shu vositadan foydalanish qonunga muvofiq 
kelmaydigan deb hisoblanishi kerak. Belgilangan mezonlarga ochiqdan-
ochiq mos kelmaydigan usullar va vositalarni qo‘llash noqonuniy ushlash 
sifatida malakalanishi lozim, ushlanayotgan shaxs unga qarshilik 
ko‘rsatishi mumkin, bu unga zarar yetkazish uchun asos bo‘lmasligi lozim. 
Masalan, agar ushbu shaxs jabrlanuvchini haqorat qilgan bo‘lsa, u esa uni 
ushlash maqsadida ushlanayotgan shaxsning shaxsi bilan ham, u sodir 
etgan qilmishning og‘irligi bilan ham, ushlash vaziyati bilan ham 
belgilanmagan maxsus vositalarni qo‘llaydigan bo‘lsa (to‘qmoq, ko‘zni 
shikastlovchi gaz va hokazolar), u holda ushlangan shaxs qonuniy 
qarshilik ko‘rsatishga haqli bo‘ladi. 
Ijtimoiy xavfli qilmishni sodir etgan shaxsni ushlashda zarar yetkazish 
faqat u jinoiy qonunchilik nazariyasida ishlab chiqilgan va JK 39-
419 

---

moddasida mustahkamlangan qonuniylikning tegishli shartlariga muvofiq 
bo‘lgan holdagina qonuniy deb tan olinishi lozim. 
Ushlashda zarar yetkazilishi qonuni bo‘lishining majburiy sharti