Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

6-kategoriya.
Qimmatbaho metallar va toshlar. 
U o’z navbatida: 
Qimmatbaho toshlar va metallarga va sindikatga bo’linadi. 
7-kategoriya. 
Hujjatli akkreditiv va garantiya. 
1) emissiya. 
2) 3 bankning hujjatli akkreditivi. 
3) hujjatli akkreditiv jo’natmalari. 
4) tasdiq va topshiriq. 
5) Gamburg vakolati. 
6) topshiriq va vakolatlarga bo’linadi. 
8-kategoriya. 
Yo’l cheklari. 
U o’z navbatida: 
1) sotiq va hisob. 
2) o’rnini qoplash. 
3) Aktivni boshqarish turlarga bo’linadi. 
9-kategoriya.
Aralash xabar. 
U o’z navbatida: 
1) Debet – kredit tasdig’iga. 
2) Balans siyosatiga so’rov. 
3) Foiz stavkasining o’zgarganligi haqidagi xabarnoma. 
4) Mijoz schyotining ko’chirmasi. 
5) nastro ko’chirmasi. 
330

---

6) netto ko’chirmasi. 
n umumiy guruh. 
to’lov, foiz chiqim. 
Bekor qilish to’g’risidagi so’rov. 
So’rov va javob. 
Erkin formatning xususiy xabarlari. 
Xabar turlari umumiy printsip asosida tuzilgan. Ular dastlabki xabar 
belgisini (Start of Message), sarlavha (Header), xabarli tekst boshlanganligi 
to’g’risida belgi (Start of text), tekst xabari (text of Message) va xabar yakuni 
belgisidan iborat. Dastlabki qism va yakuniy xabar konvert hosil qiladi, unda xabar 
yuboriladi, u orqali xabarlarning tarmoqdagi harakati boshqariladi. 
Ma’lumotlarning matni ikkilik kodi bilan belgilangan maydonchalar ketma-
ketligidan iborat. 
Misol. 
Mijoz jo’natmasi
– bu pulli topshiriq bo’lib, bu jo’natma boshqa 
bank mijoziga berilishi kerak. Xabarda kerakli maydonchalar bo’lishi lozim. 
Kerakli maydonchalar. 
ƒ
20: transaction Referency Number (provodka nomeri). 
ƒ
30: valyuta vaqti, valyuta kodi, summa. 
ƒ
40: mijoz to’lovchi. 
ƒ
50: jo’natma oluvchi mijoz. 
Quyida unchalik kerak bo’lmagan maydonchalar: 
ƒ
52S: jo’natuvchi banki. 
ƒ
56S: uchinchi bank. 
ƒ
70: to’lov detallari. 
ƒ
72: bank axboroti. 
Interfeys kompleksi SWIFT terminali deb ham ataladi. Uni deyarli pochta 
stantsiyasi deb ham atash mumkin. U tarmoqda tanlangan protokol bilan almashish 
aloqasini ko’zda tutadi. Bir vaqtning o’zida interfeys kompleksi ma’lumotlar 
bazasida qayta ishlangan xabarlarni va qilingan operatsiyalarni saqlanishini 
ta’minlaydi va bir qator server funktsiyalarini bajaradi. 
Texnik platforma sifatida Mikro EVM va super EVMlarni ishlatish mumkin. 
Interfeysning Menva (IBM), Turboswist, Safe (wang), Swift alliance kabi 
turlari mavjud.
SWIFT xabarlarni himoya qilishni ta’minlaydi. Kommunikatsiya havfsizligi 
SWIFT xabarlarni shifrlash orqali himoya qiladi. Bu esa xabarlarni uchinchi 
shaxslar uchun yopiq qilib qo’yadi. Xabarlar shunday shifrlangan bo’ladiki, 
maxsus ruxsatnomasiz bu xabarlarni o’qib bo’lmaydi.