Њзбекистон республикаси олий ва њрта

5.16-chizma.


Vatan ravnaqi g‘oyasi - milliy istiqlol mafkurasining
Islom Karimov tomonidan asoslab berilgan
g‘oyalaridan biri
Vatan - insonning kindik qoni to‘kilgan tuproq, uni kamol
toptiradigan, hayotiga ma'no-mazmun baxsh etadigan tabarruk maskandir.
U ajdodlardan avlodlarga qoladigan buyuk meros, eng aziz xotira.
Vatan - ota-bobolarimizning xoki poklari jo bo‘lgan, vaqti soati
yetib har birimiz bosh qo‘yadigan muqaddas zamindir

Ijtimoiy omillar		Siyosiy-huquqiy omillari		Iqtisodiy omillari		Ma'naviy omillari
Insonning Vatanni idrok etishi, uning uchun qayg‘urish hissi		Qonun ustuvorligi Mulk xilma- xilligining		Mulk xilma-xilligi Erkin tadbirkorlik		Yangi texnologiyalar Ilm-fan
		kafolatlanishi		faoliyati		Madaniyat
Erkin shaxs
		Demokratiya		Xususiy mulkning		Ma'rifat
Ijtimoiy-siyosiy barqarorlik				daxlsizligi
				Tabiiy boyliklardan
Ijtimoiy adolat				oqilona foydalanish

Yurt tinchligi - mamlakat barqaror taraqqiyotining garovi, bebaho ne'mat, ulug‘ saodatdir. Tinchlik - insonning hayotiy ehtiyoji, emin-erkin yashashi va kamol topishining eng zarur omilidir. Bashariyat o‘z taraqqiyoti-ning barcha bosqichlarida, avvalo, tinchlik-totuvlikka intilib kelgan. Tinch-likni saqlash va mustahkamlash masalasi umumbashariy muammodir. Insoniyat taraqqiyotining masalasi umumbashariy muammodir. Insoniyat taraqqiyotining asosiy masalalari tinchlik-totuvlik holatidagina samarali hal etilgan. Tinchlikni saqlash muammosini o‘z-o‘zidan kishilarning xohish-istagi, orzu-umidlari bilan hal qilib bo‘lmaydi. Insoniyat uchun muqaddas bu qadriyatga doimo izchil va qat'iy harakatlar tufayligina erishiladi.
5.17-chizma


Yurt tinchligi

Hududiy bo‘linmaslik va sarhadlar daxlsizligi		Fuqarolik burchi va Vatanga sadoqat tuyg‘usi
Tinchlik posbonlari va qurollik kuchlar		Jaholatga qarshi ma'rifat
Vatanparvarlik va fidokorlik		Istiqlol yo‘lida birlashish

5.18-chizma.


Xalq farovonligi g‘oyasi


Xalq farovonligi - mamlakatimizda amalga oshirilayotgan
islohotlarning oliy maqsadi - xalqimizga munosib turmush
sharoiti yaratishdan iborat. Ya'ni, islohot-islohot uchun emas,
inson uchun, uning farovon hayoti uchun xizmat qilishi kerak.
Jamiyatimizdagi har qanday yangilanish, har qanday o‘zgarish
mohiyatida ana shu ezgu maqsad mujassamdir.

Farovon turmush darajasi		Kuchli ijtimoiy himoya siyosati
Insonga munosib farovon, moddiy va ma'naviy hayot tarzi		Inson omilining yuksak mavqyega qo‘yilganligi

Ijtimoiy hamkorlik

Jamiyatdagi siyosiy kuchlar va ijtimoiy qatlamlarning hamjihatligi		Turli millat, irq va din vakillarining o‘zaro hamkorligi
Taraqqiyotning yetakchi tamoyil-larini aks ettiruvchi ilg‘or g‘oya-larning o‘zaro uyg‘unligi		Har bir shaxs yoki ijtimoiy guruhning mustaqillikni mustahkamlash uchun o‘zini mas'ul deb bilishi

Jamiyatdagi tinchlik - totuvlik

va barqarorlik
Xalq farovonligi har bir shaxs va oila farovonligi bilan bog‘liq. Bunda insonning shaxsiy manfaatlari jamiyat manfaatlari bilan uyg‘unla-shib ketadi va har bir fuqaroning farovonligi - butun jamiyat farovon-ligidir, degan tamoyil amalga oshadi.


4. Milliy istiqlol g‘oyasining O‘zbekiston mustaqilligini mustah-
kamlashda namoyon bo‘lishi va uning o‘ziga xos rivojlanish
xususiyatlari
Milliy istiqlol mafkurasi keng xalq ommasining manfaatlarini, maqsad va ideallarini ifoda etadi. «Milliy istiqlol mafkurasi, o‘z mazmun-mohiyatiga ko‘ra, O‘zbekistonning ijtimoiy-siyosiy taraqqiyotiga xizmat qiladi, barcha siyosiy partiyalar, guruh va qatlamlarning-butun xalqimizning umumiy manfaatlarini ifodalaydi».
5.19-chizma.


Milliy istiqlol mafkurasi xalqimizning
quyidagi umumiy manfaatlarini ifodalaydi

Mamlakatning mustaqilligi, hududiy yaxlitligi, sarhadlar dahlsizligi		Yurtning tinchligi, davlatning harbiy, iqtisodiy, g‘oyaviy, ekologik, informatsion tahdid-lardan muhofaza etilishi
Mamlakatda fuqarolararo va millatlararo totuvlik, ijtimoiy barqarorlik muhitini ta'minlash		Har bir oila va butun xalqning farovonligi

Jamiyatda qonunning ustuvorligi, adolat, demokratiya,
erkinlik, o‘z-o‘zini boshqarish tamoyillarining
amal qilishi
Milliy istiqlol mafkurasi
1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, milliy va umuminsoniy qadriyatlar, demokratiya tamoyillariga asoslanadi.
2. Xalqning asrlar davomida shakllangan yuksak ma'naviyati, an'ana va udumlari, ulug‘ bobokalonlarning o‘lmas merosidan oziqlanadi.
3. Adolat va haqiqat, erkinlik va mustaqillik g‘oyalari hamda xalq-ning ishonch va e'tiqodini aks ettiradi.
4. Yurt tinchligi, Vatan ravnaqi va xalq farovonligini ta'minlashga xizmat qiladi.
5. Jamiyat a'zolarini, aholining barcha qatlamlarini O‘zbekiston-ning buyuk kelajagini yaratishga safarbar etadi.
6. Millati, tili va dinidan qat'iy nazar, mamlakatning har bir fuqarosi qalbida ona Vatanga muhabbat, mustaqillik g‘oyalariga sadoqat va o‘zaro hurmat tuyg‘usini qaror toptiradi.
7. Jamoatchilik qalbi va ongiga fikrlar xilma-xilligi, vijdon erkinligi tamoyillariga rioya qilgan holda ma'rifiy yo‘l bilan singdiriladi.
8. U har bir vatandoshimizning oilasi, jamiyat, el-yurt oldidagi burch va mas'uliyatini qay darajada ado etayotganini belgilaydigan ma'naviy mezondir.
9. Bu - O‘zbekistonda istiqomat qiladigan va o‘z taqdirini shu muqaddas zamin bilan bog‘lagan har bir kishining «Vatanim menga nima berdi» deb emas, balki «Men Vatanim ravnaqi uchun nima qilyapman» degan mas'uliyat tuyg‘usi bilan yashashi demak.
Mafkura dunyosida bo‘shliqqa yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. Chunki bo‘sh qolgan mafkura mafdonini bizga begona, yot g‘oyalar egallashi ayon bo‘ldi. «Hozirgi paytda ro‘y berayotgan ayrim salbiy holatlar, nojo‘ya xatti-harakatlar, yovuz ishlar, avvalo, mafkuraviy bo‘shliq tufayli sodir bo‘lmoqda», degan edi Prezidentimiz Islom Karimov.
Milliy istiqlol g‘oyasining mustaqillikni mustahkamlaщda namoyon bo‘lish jarayoni o‘zining bir qator quyidagi xususiyatlariga ega:
1. Bugungi kunda odamlar «Mafkura poligonlari yadro poligonlari»ga nisbatan ko‘proq kuchga ega ekanligini anglab yetmoqda.
2. Harbiy, iqtisodiy, siyosiy tazyiqni sezish, ko‘rish, oldini olish mumkin. Ammo g‘oyaviy tazyiqning ta'siri va oqibatlarini tezda ilg‘ab olish qiyin.
3. Ongni, tafakkurni o‘zgartirmasdan turib hyech bir jamiyat o‘z oliy maqsadiga erisha olmaydi, chunki milliy g‘oya - millat tafakkuri va ongining mahsuli, siyosiy ong darajasi har bir millatning rivojini belgilaydigan omillardandir. Milliy mafkura, avvalo, o‘zligimizni, muqaddas an'ana-larimizni anglashga yordam berishi shart.
4. Jamiyatimizda mavjud bo‘lgan xilma-xil fikrlar, har qanday insonning e'tiqodi va dunyoqarashidan qat'iy nazar ularning barchasini milliy bayroq atrofida birlashtiradigan, eng buyuk maqsadlar sari chorlaydigan bo‘lishi lozim.
5. Milliy mafkura har qanday tajovuzkor millatchilik va shunga o‘xshagan unsurlardan, boshqa xalq, millat, elatlarni kamsitish kabi qarashlardan xoli bo‘lib, jahon hamjamiyatida munosib izzat qozonishi zarur.
6. Milliy g‘oya, birinchi navbatda yosh avlodni vatanparvarlik ruhida tarbiyalamog‘i darkor⁴².
Mustaqil O‘zbekistonning taraqqiyoti va buyuk kelajagi bir qancha muhim vazifa va muammolarni hal etishga bog‘liq. Shunday vazifalardan biri milliy istiqlol mafkurasiga ishonch va e'tiqodni mustah-kamlashdan iborat. Bu bir qator shart-sharoitlardan kelib chiqadi:
1) Mustaqillikning dastlabki yillarida eski, yagona mafkuradan butunlay voz kechilayotgan, hali yangi mafkura ishlab chiqilmagan va shakllanmagan, ilmiy asoslanmaganligi bilan bog‘liq edi.
2) Hyech qanday jamiyat mafkurasiz yashay olmaydi. Odamlar qandaydir sog‘lom bir g‘oyaga muhtoj bo‘ladi.
3) Demokratik jamiyat qurish jarayonida mustaqillikni mustah-kamlash uchun milliy mafkura suv va havodek zarur. Milliy g‘oya - jamiyat hayotining barcha sohalarini o‘zida qamrab oladi. Shu boisdan ham Prezident Islom Karimov mustaqillikning ilk yillarida, 1993 yildayoq «Milliy istiqlol mafkurasini yaratish va hayotimizga tatbiq etish» zarurligini uqtirgan edi (Karimov I.A. Asarlar. T.1. 203-bet).
O‘zbekiston uchun milliy istiqlol mafkurasining tarixiy zarurligi va uning demokratik jamiyat qurishdagi o‘rni bir qator quyidagi muammolarni hal etish bilan ham bog‘liqdir:
1. Milliy istiqlol mafkura kishilarda milliy madaniyatning, milliy ongning, milliy g‘ururning usishi va rivojlanishini ta'minlash omili sifatida mustaqillikni mustahkamlashda muhim yahamiyatga ega.
2. Milliy istiqlol mafkurasi kishilarda milliy birdamlik va hamjihatlik tuyg‘usini shakllantirishga, tarbiyalashga xizmat qiladi.
3. Milliy istiqlol mafkurasi xalqni sevishga, qadrlashga da'vat etadi, mustaqillik barqarorligini ta'minlab odamlar ongi va qalbiga chuqur singdiradi.
O‘zbekiston Konstitutsiyasi loyihasini yaratishda 30 ga yaqin xorijiy davlatlardagi qonunchilik tajribalari o‘rganildi. Kommunistik mafkuradan, sinfiylikdan, partiyaviylikdan holi bo‘lgan asosiy qonun yaratildi. Prezident Islom Karimov milliy istiqlol g‘oyasi va mafkurasini yaratishda ko‘plab asarlar yozdi va ularni sharxlab bera oldi.
4. Mamlakatimiz siyosiy hayotining barcha sohalarini, davlat va jamiyat qurilishini erkinlashtirish borasida bir talay ishlar amalga oshirildi.
5. Ko‘ppartiyaviylik yanada shakllanib bormoqda.
6. Muxolifat konstitutsiyaviy mezon doirasida faoliyat ko‘rsatib, aniq dasturiy hujjatga ega bo‘lishi kerak.
7. Haqiqiy muxolifatning vujudga kelishi uchun, uning hokimiyat bilan g‘oyaviy va amaliy takliflar kirita oladigan bo‘lishi lozim.
Mustaqillikni mustahkamlashda O‘zbekiston milliy istiqlol mafku-rasining ilmiy-nazariy jihatlari quyidagi xulosalarda o‘z ifodasini topadi:
- Mafkura O‘zbekiston jamiyati hayotida juda zarur, chunki mafkura bo‘lmasa, odam, jamiyat, davlat o‘z yo‘lini yo‘qotishi muqarrar.
- XX asrda yashagan zamondoshlarimiz ko‘p sinovlar, azob-uqubatlar, fojialar, urushlar, qatag‘onlarni boshidan kechirdi.
- Insoniyat tarixida axborot asri deb tan olingan XXI asrda ham turli mafkuralarning o‘zaro kurashi shiddatli tus olmoqda.
Milliy istiqlol g‘oyasi butun jamiyat, butun millat, butun o‘zbekis-tonliklar uchun xizmat qiladi. Milliy qadriyatlarimizni baholaganda, ularning milliy g‘oyaga nechog‘lik mos ekanini nazarda tutamiz. Lekin biz baholash jarayonida faqat alohida bir inson, muayyan ijtimoiy guruh manfaatini emas, balki umuminsoniy jamiyatimiz, barcha o‘zbekistonliklar manfaatini nazarda tutamiz. Shu bois, yuqorida zikr etilgan mezon va tamoyillardan foydalanib, O‘zbekistonimizni jahondagi eng ilg‘or davlatlar qatoriga qo‘shishga harakat qilinmoqda. Bu mamlakatimizning jahondagi nufuzini, uning kelajagini belgilaydi.
5.20-chizma.

Iqtisodiy va intellektual salohiyati

Dunyo sivilizatsiyasi rivojiga qo‘shgan hissasi