Œзбекистон республикаси олий ва œрта

9.3. Qoziqli poydevorlarni
deformatsiyalar bo’yicha hisoblash

Deformatsiyalar bo’yicha hisoblashda qoziqlar va ularni o’rab to’rgan ishchi grunt massivi (9.5-rasm) shartli ravishda qoziqli gruntli poydevor sifatida qaraladi.

SHartli poydevor tovonining o’lchamlari quyidagi ifodalar bo’yicha aniqlanadi:

B_m = b₁ + 2l_k tg(/4), l_m = l₁ + 2l_k tg(/4), (9.4)

bu yerda b₁ , l₁ - qoziqlarning joylashuv kengligi va uzunligi;  - qatlamlardagi gruntlarning o’rtacha ichki ishqalanish burchagi
Massiv tovonining yuzasi: А_m = b_ml_m , bu yuzaning qarshilik momenti: W_m = l_m b_m ² /6 .
Massiv tovoni bo’yicha undan quyida joylashgan gruntga uzatiladigan bosim(kuchlanishlar)ning o’rtacha, maksimal va minimal qiymatlari quyidagi formulalar bo’yicha aniqlanadi:

 = N/A_m ; _max(min) = N/A_m ± M/W_m , (9.5)

bu yerda N - inshootdan tushadigan yuk va qoziqli gruntli massiv og’irliklarining yigindisi ; M - barcha yuklarning massiv og’irlik markaziga nisbatan momenti.



9.4 – rasm. Qoziqlii poydevor- 9.5 -- rasm. Deformatsiyalar bo’yicha
ning hisobiy sxemasi hisoblarga doir sxema
SHartli poydevor tovonidagi gruntning hisobiy qarshiligi (6.4)–formula yordamida aniqlanadi, so’ngra quyidagi shartlar tekshirib ko’riladi:

_max  1,2R ,   R .

Bu shartlarning bajarilishi qoziqli gruntli massiv (shartli poydevor) tovonidagi gruntlarda chizikli deformatsiyalanish qonuniyatiga buysunmaydigan deformatsiyalarning sodir bo’lmasligini bildiradi.

Nazorat savollari:

1.Qoziqli poydevorlarning qo’llanilish sohalarini tavsiflab bering.

2.Rostverk deganda nimani tushunasiz?
3.Rostverkning joylashuvi bo’yicha qoziqli poydevorlarning turlari va ularning qo’llanilish sohalari.
4.Ustun va osma qoziqlar deganda nimalarni tushunasiz?
5.Ko’ndalang kesimlari bo’yicha qoziqlarning turlari va ularni o’rnatish usullarini eslang.
6.Qoziqli poydevorlarni chegaraviy holatlarning birinchi guruhi bo’yicha hisoblash tartibi qanday?
7.Bir dona ustun qoziqning yuk ko’tarish qobiliyati nimalarga bog’liq?
8.Bir dona osma qoziqning yuk ko’tarish qobiliyatini aniqlash formulasi qanday yoziladi?
9.Qoziqlar sonini aniqlash ifodasini eslang.
10.Qoziqli poydevorlarni deformatsiyalar bo’yicha hisoblash qanday tartibda amalga oshiriladi?
11.Deformatsiyalar bo’yicha hisoblarda qoziqli-gruntli massivning o’lchamlarini aniqlash ifodalarini eslang.