Zbekiston respublikasi transport vazirligi toshkent davlat transport universiteti

Ishning maqsadi: Mavjud shahar yo‘llaridagi harakat tezligini o‘lchash va uni prognozlash bo‘yicha amaliy ko‘nikmalarga ega bo‘lish.
Nazariy qism
Hisobiy tezlik eng muhim ekpluatatsion ko‘rsatkich bo‘lib, yo‘lning texnik elementlari parametrlarini belgilash uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Hisobiy tezlik yo‘llarning toifasiga, erning relefiga, harakat xavfsizligi sharoitlariga qarab belgilanadi. Bir qator olimlar (A.K Birulya, V.F Babkov) harakat tezligini tanlashda texnik–iqtisodiy sabablarga ko‘ra kelib chiqishi kerak, deb hisoblaydilar, yana bir guruh olimlar optimal hisobiy tezlik hisob–kitob davri (20 yil) uchun yo‘l qurish va foydalanish uchun harajatlar minimal miqdori asosida belgilanishi kerak, deb hisoblaydi. Prognozlash vaqtida haydovchining xohishini va yo‘lning funksional axamiyatini hisobga olgan holda, avtomobilning harakatlanish tezligini hisoblash kerak.
Sayohat masofalariga qarab harakat tezligining o‘zgarishi quyidagi formulalar bilan hisoblab chiqiladi:
(3.2) 1) a= 0.0004, b=0.075, c=92.449
(3.3) 2) a= 0.0003, b=0.0571, c=82.027

Ekskursiyalar va dam olish uchun va shaxsiy maqsadlar uchun xavfsiz harakatlanish tezligi 70–120 km/soat oralig‘ida va 70–100 km/soat xizmat va biznes safari uchun o‘zgaradi.

Xavfsiz harakat tezligi quyidagi formulalar bilan belgilanadi:
(1.1)
(1.2)
l=km, a=1/km.ch, b=1/ch, s=km/ch
1) a= 0.0007, b=0.1024, c=78,91
2) a= 0.0006, b=0.1135, c=64,303
Eng xarakterli – hohish harakat tezligi , bu bilvosita yo‘l talablarini belgilaydi. Istalgan harakat tezligini taqsimlash oddiy taqsimot bilan ta’riflanishi mumkin. Safarning shaxsiy va biznes maqsadlari uchun kerakli harakatlanish tezligining modal qiymatlari 80 km/soat, ekskursiya va dam olish uchun esa 90 km/soat.
Shaxsiy maqsadlar uchun sayohat qilish uchun 85% xavfsizlikdagi istalgan harakat tezligi ( ) 94 km/soat, ish safarlari uchun ( ) – 81 km/soat, ekskursiyalar va dam olish uchun ( ) – 110 km/soat; va 95% xavfsizlik = 86 km / soat =104 km/ soat, =120 km/soat. xoxishli, xavfsiz, maksimal va minimal harakat tezligini belgilash maqsadi haydovchilar uchun yo‘llarning talablarini to‘liq qondirishdir.
Avtomobillarning o‘rtacha tezligi qoplamaning ravonligi va harakatlanish intensivligiga bog‘liq.
Qoplamaning ravonligiga qarab avtomobillarning o‘rtacha tezligini prognoz qilish uchun quyidagi formulalar qo‘llaniladi:
(1.3)
to‘rtta tasmali yo‘llar uchun
ikkita tasmali yo‘llar uchun
S=sm/km,a=(sm)^0,5/soat, –km/avt, b–koeffitsient hisobga olish chizig‘i,
=0,018–0,0008 shunga ko‘ra, oqim tarkibida 10%, 20%, 40%, 60%, 80% engil avtomobillar.
bu erda, N –harakatning jadalligi; avto/soat, S-qoplamaning ravonligi; sm/km.
Harakatlanishni tezligini prognoz qilish na faqat qoplama ravonligi, balki avtobillarning xarakat jadalligiga bog‘liq ham amalga oshiriladi. Harakatning o‘rtacha tezligi xarakt jadalligiga bog‘liq:
(1.4)
bu erda – harakatining jadalligi avto/soat,
– koeffitsient km/avtning harakat tezligidagi o‘zgarishlarni hisobga oladi,
– km/soat erkin sharoitda o‘rtacha harakat tezligi.
Xususiy hollarda bu bog‘liqlik quyidagicha ifodalanadi:
a) to‘rtta tasmali yo‘llar uchun
shunda =75,69, =0,023, = 75,69 – 0,023N; (1.5)
b) uchta tasmali yo‘llar uchun
shunda V₀=70,38, C=0,023, V = 70,38 – 0,023N; (1.6)
C) ikkita tasmali yo‘llar uchun
shunda =66,6, =0,029, = 66,6 – 0,029N; (1.7)
Topshiriq: Har bir talaba belgilangan ko’cha bo’yicha harakat tezligini prognozlashi kerak.