Ózbekstan respublkasi joqari hám orta arnawli bilimlendiriw ministrligi

ÓZBEKSTAN RESPUBLKASI JOQARI HÁM ORTA
ARNAWLI BILIMLENDIRIW MINISTRLIGI
BERDAQ ATINDAǴI
QARAQALPAQ MÁMLEKETLIK UNIVERSITETI

ORGANIKALIQ HÁM ORGANIKALIQ EMES XIMIYA KAFEDRASI

5140500- Ximiya tálim baǵdari III kurs studenti Ismaylova Intizardin'
Organikalıq ximiya páninen
“ Indigo” temasindaǵi

KURS JUMISI

Orinlaǵan: Ismaylova Intizar.
Qabillaǵan: Tureniyazova D.
No'kis - 2022
Mazmuni

Kirisiw…………………………………………………………………................................3
I.1. Boyawlar haqqinda uliwma tu'sinik......……………..............…………4
II BAP. TIYKARG’I BO’LIM
II.1. Indigo boyawi haqqinda uliwma tu'sinik…………...….…......….6
II.2. Indigonın' ximiyaliq qurami……..............................………….10
II.3. Boyawlardın' ximiyaliq qurami boyinsha klasslaw ha'm sertifikatlaw..............................,......................................................15
III BAP. TA’JIRIYBE BO’LIMI
III.1. Indigonin' aliniw usillari.…………………………......….....................18
III.2. Boyawlardın' tu'rleri.....................................………………………..…22
Juwmaqlaw………………………..…………………….........................……………..23
Paydalanilg’an a’debiyatlar …….….………………….………….....................24


Kirisiw
Ha'zirgi ku'nde boyaw zatlarg'a bolg'an talap keskin artip barmaqta. Bul bolsa o'z na'wbetinde ta'biiy, qolay ha'm en' a'hmiyetlisi arzan resurslardi izlep tabiwdi o'z ishine aladi. Solay eken bioaktiv zatlar u'stinde izleniwler alip bariliwi tek g'ana sol tarawda jetiskenliklerdi emes, balki, tabiiy birikpeler ximiyasinda da birqansha jan'aliqlardi usinadi. Indoksil tutqan o'simliklerdi aniqlaw, olardi ajratip aliwdin' na'tiyjeli usillarin jaratiw, indoksillardin' ximiyaliq du'zilisi ha'm biologiyaliq ta'sirin u'yreniw ha'mde olar tiykarinda da'rilik zatlar jaratiw, tabiiy boyaw zatlardi ajratip aliw, ha'm olardin' jan'a ajratip aliw usillarin islep shig'iw bioorganikaliq ximiyanin' za'ru'r ha'm aktual waziypasi. Indigofera o'simliginen a'yyemnen ren' aliwda, hayallar ushin xina ha'm baspa aliwda paydalanip kelingen. Ma'mleketimizde ximiya sanaatin janede turaqli ha'm proporcional halda rawajlantiriw , islep shig'ariw quwwatlarinan na'tiyjeli paydalanıw, energiyani tejeytug'in ha'm de ekologik qawipsiz texnologiyalardi jariyalaw, eksportqa tayyarlang'an ha'm import ornin basatug'in ba'sekige shidamli o'nimler islep shig'ariwdi ko‘beytiwge o'z aldina itibar qaratilmaqta. Ma'mleketimiz g'arezsizlikke eriskennen son' , ko‘p tarawlarda tu'pten o‘zgerisler ju'z berdi. Sol qatarda ilm pa'n, texnika, densawliqti i saqlaw, ruwxiyliq va madaniyat, sanaay ha'm basqa tarawlarda ko‘plep jumislar qilindi. Birg'ana ilm pa'n tarawin alatug'ın bolsaq, bul tarawda ju'da' ko‘plep jumislar a'melge asirildi ha'm ha'zirgi kunda asirilmaqta.Ma'mleketimizde sanaatti rawajlantiriw menen bir qatarda agrar bag'darin rawajlaniwdi ta'miynlep bariw, oni qaytadan modernizaciya qiliw, biologik aktiv zatlardi aniqlaw, olardi sintez qiliw, a'meliyatqa u'yreniw ha'zirgi ku'nnin' en' a'hmiyetli ma'selelerden biri. Molekulasinda uglerod ha'm basqa element atomlarinan du'zilgen (cikl)leri bar jabiq shinjirli birikpelerge geterotciklik birikpeler deyiledi. Cikl quramina kirgen uglerodtan basqa elementler (kislorod, azot, oltingugurt, fosfor, vismut, kremniy, germaniy, qalay, qo„rg„oshin, simob va hakazo) atomlari geteroatomlar (grekshe geteros-basqa, ha'r qiyli tu'rli) dep ju'ritiledi.