Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

hayatimin yolu-
nu bilsem. - Qani endi, hammasi tugasa-yu, men ham taqdirimni,
hayotim ningyo 'lini topsam.
Qaratqich-aniqlovchi, 
xususan, 
quyidagi 
so'zlar 
bilan 
ifodalanishi mumkin. Ot xarakteridagi olmosh bilan ifodalanadi: 
Senin bir $eyden haberin yo k mu?
-
Sening bir narsadan xabaring
yo ‘qm i?
Aniqlovchining bu turi otlashgan so'zlar bilan ifodalanish 
imkoniga ega. Masalan, otlashgan son gapda aniqlovchi vazifasini 
bajaradi: 
Dordiin yarisi ikidir. - To ‘rtningyarm i ikkidir.
Otlashgan sifat bilan ifodalanadi: 
To к agin halinden bilmez. -
Qorni to ‘qning qorni ochdan xabari yo ‘q.
Otlashgan sifatdosh yoki fe’ lning harakat nomi shakli qaralmish- 
ning qaratuvchisi bo'lishi mumkin: 
isteyenin bir ytizii kara, vermeye-
nin iki yiizii.
-
So ‘raganning bir bed qora, bermaganning ikki beti.
Harakat nomlari qaratqich kelishigi affiksini olib, o'zi 
bog'langan qaralmishdan anglashilgan narsa-predmetning kimga
190

---

yoki nimaga qarashli ekanini anglatadi: 
Gordugiinuz mii arayigin
neticesini? - Qidiruvning natijasini к о 'rdingmi?
Oaratqieh-aniqlovchi 
belgili 
(qo'shimchali) 
va 
belgisiz 
fqo'shimchasiz-) shaklda qo'Uanishi mumkin.
Masalan: Belgili qaratqich-aniqlovchiga misol:
Uzun boylu adannn bahama mektuplan getirdigi gun ben ayni
ya§ta idim.
-
Baland bo ‘y li odamning dadam ga maktublarni kelturgan
kunida men ayni yoshdaedim .
Belgisiz qaratqich-aniqlovchiga misollar: 
.