Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

ILMIY AXBOROT
Bilamizki, o‘zbek tilidagi uyushiq bo‘laklami bog‘lashda 
ham
bog‘lovchisi ishlatiladi. Masalan: 
Aytmasangiz sizga ham, menga
ham yomon bo ‘ladi.
Turk tilida o‘zbek tilidagi 
ham 
yuklamasining 
ma’nodosh ekvivlenti sifatida 
hem, bile, da/ de 
so‘zlari ishlatiladi. 
Masalan: 
Kizlari hem onlara, hem kendisine silinmeyecek leke sur-
mu$tu. - Qizlari ham ularga, ham о ‘ziga о ‘chirib bo ‘Imaydigan dog ‘
tushirgan edi. Bazi sebeblerden dolayi Saip Pa$a kizkarde$ini de,
yegenini de sevmiyordu. - Ba ’zi sabablar tufayli Saip Poshsho sing-
lisini ham, jiyanini ham yoqtirmasdi.
Bunda 
hem 
yuklamasining 
da/
de 
so‘ziga qaraganda kam ishlatilishi kuzatiladi. Bu holatning saba- 
bini quyidagicha izohlashimiz mumkin: 
Ham 
yuklamasi semantik 
jihatdan turk tilidagi 
bile 
so'zining ekvivalentidir, biroq 
bile 
so‘zi 
uyushiq boiaklarni bog"lamaydi, balki ayrim qo'shimcha ma’noni 
yuklaydi, ya’ni bu so‘z faqat shart maylidagi fe’llar ishtirokida keladi 
hamda gapda kontekstga ko'ra. yoki ta'kid. kuchaytirish yoki to‘- 
siqsizlik ma’nosini anglatadi. Masalan, quyidagi gapda 
bile 
so’zi o‘zi 
bog'lanib kelgan birikuvga ta’kidlash, kuchaytirish ma’nolarini yuk- 
lagan: 
Hasan 'dan be$ gun olsa bile aynlmaktan mustarip oldum.
~ 
Hasandan besh kunga bo ‘Isa ham ajralishdan raniidim.
___________
Mazmunan bir-biriga zid tushunchalarni bildiruvchi uyushgan 
gap bo'laklarini bogiash uchun zidlov bog'lovcbilariga murojaat 
qmnadi. Turk tilida 
ama, lakin, fakat, 
a’icak so‘zlari qarama-qarshi 
mazmun tashuvchi gapning uyushiq bo’laklarini bog‘laydi. Masalan, 
quyidagi gapda aniqlovchilarni uyushtiruvchi vosita sifatida 
fakat
so‘zi qo‘llangan: 
Yan meczup, fa ka t rint, ehli dil bir adamdi.
-
Yarim
telba, ammo quvnoq va dilkash bir odam edi.
Turk tilida