Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining


qo'shimchasi ekanligini unutmaslik kerak



Yüklə 10,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə98/333
tarix03.09.2023
ölçüsü10,44 Mb.
#141311
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   333
Turk tilining nazariy grammatikasi. Xudayberganova Z, Hamidov X

qo'shimchasi ekanligini unutmaslik kerak.
Hozirgi zamon sifatdoshlari (yimdiki zaman sifat-fiilleri') uch
xil shaklda namoyon boiadi. Ular -en, -ici, -ir qo'shimchasi olgan
holda yasaladi: да1цап kadin (ishlovchi ayol), gegici heves (o ’tkinchi
havasj, akar su (oqar suv) kabi. Ulardan eng faoli hisoblangan -en
sifatdoshlari ancha chegaralangan hozirgi zamon va sodda ish-
harakatni ifodalaydi: gegen yil, batan gitne§, satilan ev, sonmeyen ales
kabi.
-en sifatdoshlari -mi§ sifatdoshlari kabi egalik qo'shimchalari
olmaydi va gap boiaklaridan biriga sifat (aniqlovchi) boiadi: Bu
evi yapan usta Bursa’y a gitti (Bu uyni qurgan usta Bur saga ketdi).
Ular gap ichida kelib, kelishik qo'shimchalari oladi: “Minare-
y i galan kilifmi hazirlar" (Minora o ‘g ‘irlaydigan g ‘ilofini oldindan
tayyorlab qo ‘yadi). “Dogru soyleyeni dokuz kdyden kovarlar ”(To ‘g ‘ri
gapirganni to *qqiz qishloqdan quvadilar). “Camdan kd§kte oturan,
ba$kalarinm evine ta§ atam az”(Oynavand ko'shkda yashaydigan
kishi boshqasining uyiga tosh otmaydi). “Qar§idan gelen iiziim,
qoptine kadar tatli olur” (Bozordan kelgan uzum chopiga qadar shirin
bo ‘ladi). ‘X'ocuga i$ buyuran ardinca kendi gid er” (Bolaga ish buyur,
orqasidan о ‘zingyugur). “Qokgezen tavuk ayagindapis getirir ”(Ko p
yurgan tovuq oyog ‘ida axlat keltiradi), “Goriinen koy kilavuz istemez ”
(Ко ‘rinib turgan qishloqyo 'Iboshlovchi talab qilmaydi). “Gulu seven,
dikenine katlanir” (Gulni sevgan, tikaniga chidaydi). “Havlayan
kopek isirmaz” (Huradigan it, tishlamas) kabi.
-ici sifatdoshlari hozirgi davomiylik, odatiylik va kasb-hunar,
122



Yüklə 10,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   333




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2025
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin