(Ко ‘rmagandan mol (narsa, qarz) olma, yo to ‘yda, yo bayramda so ‘raydi). Sifatdoshlar gap ichida bir bo'lakning sifati (aniqlovchisi) bo'lib keladi: Oguz’un hoyden getirdigi haber dogru gikmadi (O'g'uzning qishloqdan keltirgan xabari to 'g ‘ri chiqmadi). Egalik qo'shimchasi olgan -dik sifatdoshlari boshqa turli va- zifalarda ham qo'llanadi: Oguz’un kdyden getirdigi (§ey) dogru gikmadi (0 ‘g ‘uzning qishloqdan keltirgan (narsasi) to ‘g ‘ri chiqmadi). Bu qo'llanishda ot xarakteriga ega bo'lgan bu sifatdosh kelishik qo'shimchasi olgan: Soyledigimi imutma = Unutma о $eyi ki, sana soyledim. Soyledigimi unutma. = Unutma ki, soyledim (Aytganimni unutma = Unutmaki, aytdim) kabi. -ik va -ili qo'shimchalari vositasida fe’ldan yasalgan otlar ham eskirgan o4gan zamon sifatdoshlaridir. Ular ma’no jihatdan hozirgi 121
turk tilidagi passiv (edilenj sifatdoshlarga mos keladi (kesilmig, kesik, kesili; dikilmi§, dikilij. Lekin bu oxirgi shakllar turk tilida bo'lishsiz ko'rinishlarini yo'qotgan va ular sifatdosh vazifasida rivojlanmay qolgan shakllar hisoblanadi. Turktiishunosligida-^Y-c/;, -du, -du, -ti, -ti, -tii, -tu) qo'shimchasi olgan, nutqda juda kam qo'llanadigan sifatdoshlar ham ajratiladi. Ular bir nechta so'zda saqlanib qolgan fe’l tuslanishi shakliga egadir: kulbas-ti, begen-di, de-di-ko-du, gece kon-du (gecekondu), kapti kagti (kapkag), oldu bitti kabi. Lekin bu shaklning qoliplashib qolgan fe’l shakllari ekanligi, -di qo'shimchasi va variantlarining sof fe’l
