“ZiyoMax” o’quv markazi web: ziyomax uz Tel

ESLATMA:

---

“ZiyoMax” o’quv markazi web:ziyomax.uz Tel:[phone] @ziyomax.uz Umurov FERUZ Faxriddinovich 
- larcha qo’shimchasi so’z yasovchi va sonning lug’aviy shakl yasovchi qo’shimchalari 
hisoblanadi. Bu qo’shimcha urg’u qabul qiladi ammo urg’u qo’shimchaning birinchi 
bo’g’inida bo’ladi. M: qahramonla`rcha, o’rtoqla`rcha-so’z yasovchilar, yuzla`rcha, 
mingla`rcha-lug’aviy shakl yasovchi qo’shimcha 
OMONIM QO’SHIMCHALAR VA URG’U 
Ma’lumki shakli aytilishi va yozilishi bir xil ammo ma’nolari har xil bo’lgan birliklar 
omonimlar sanaladi. Tilimizda shunday omonim qo’shimchalar borki ular urg’u olish olmaslik 
xususiyati bilan farqlanadi. Jumladan: 
1. – ma:
a) felning bo’lishsizlik shaklini hosil qilganda urg’u qabul qilmaydi- kitob varaqlarini 
qatla`ma 
b) ot yasovchi yoki sifat yasovchi qo’shimcha bo’lganda urg’u qabul qiladi- oq undan 
qatlama` 
2. – cha: 
a) o’xshatish ma’nosini ifodalaganda va daraja miqdor ravishlarini hosil qilganda urg’u qabul 
qilmaydi.- bu odam eskicha fikrlaydi- holat ravishini yasayapti 
b) kichraytirish shakli va so’z yasovchi qo’shimcha bo’lganda urg’u qabul qiladi.-uni oqlash 
uchun tirnoqcha` asos yo’q.- daraja miqdor ravishi yasayapti 
yoki: qu`shcha-(qush kabi ma’nolarida kelganda –cha urg’usiz qo’shimcha sanaladi) 
qushcha`-(kichkina qush ma’nosida kelyapti) 
3.-miz: 
a) afiks bog’lama hamda shaxs son qo’shimchasi bo’lganda urg’u qabul qilmaydi-
o’quvchi`miz, o’qiymiz, yozuvchi`miz 
b) egalik qo’shimchasi bo’lganda urg’u qabul qiladi.- opami`z, onami`z, yozuvchimi`z 
4.-siz:
a) afiks bog’lama hamda shaxs son qo’shimchasi bo’lganda urg’u qabul qilmaydi-
o’quvchi`siz, o’qiysiz, yozuvchi`siz, - Siz dunyodagi eng mehribon insonsiz(afiks bog’lama) 
b) inkor shakli va sifat yasovchi qo’shimcha bo’lgandaurg’u qabul qiladi.-Insonsi`z jamiyat 
bo’lmaydi. 
5.-chi,-oq,-a,-da,-gina: 
a) afiks yuklama bo’lganda urg’u qabul qilmaydi 
b) – chi, -oq,-a so’z yasovchi qo’shimcha bo’lganda- urg’u oladi 
- da o’rin payt kelishigi shakli bo’lganda-urg’u oladi-Onaning ko’ngli bolada`;Bola bola`-
da 
- gina erkalash, kichraytirish shakli bo’lganda- urg’u oladi-Bolagina`, bola`-gina
6.-lar: 
a) ko’plik shaklini hosil qilganda urg’u qabul qiladi 
-ko’zla`r inson qalbining oynasidir.gul+la`r-ot 
b) -la fe’l yasovchi va +r safatdosh shakli bo’lganda urg’u qabul qilmaydi. 

---